İlk AVM Tasarımı Sosyalist Bir Mimara Aitti

Avusturya asıllı mimar Victor David Gruen (1903-1980) ABD'deki alışveriş merkezi tasarımlarının öncüsüydü.

Gruen aynı zamanda Fort Worth, Texas (1955), Kalamazoo, Michigan (1958) ve Fresno, California (1965) kentleri için önerdiği yenileme projeleriyle de tanınıyor. 

Viyana Güzel Sanatlar Akademisi’nde mimarlık eğitimi alan Gruen, Peter Behrens ile bir süre çalıştıktan sonra 1933 senesinde kendi bürosunu açtı. Grüen 1938’de Nazi baskısından dolayı Amerika’ya göç etti. New York’a tek kelime İngilizce bilmeyerek ayak basmıştı. Soyismini Grünbaum’dan Gruen’e değiştiren mimar, ilk olarak Fifth Avenue’daki Lederer markası için tasarladığı butik ile göze çarptı. Sonrasında buna benzer tasarımlara imza attı. 

Gruen 1941’de Los Angeles’a taşındı ve 1951 yılında, döneminin ünlü planlama ofislerinden olacak “Victor Gruen Associates”i açtı. İlk yarı açık alışveriş merkezi olan Northland Mall’u 1954 senesinde tasarlayan mimar, ilk tasarımının başarısından sonra, 1956’da 74.000 metrekarelik alana sahip ilk kapalı alışveriş merkezi olan Southdale Mall’u tasarladı. Modern alışveriş merkezi tipolojisini tasarım alanına tanıtan Gruen için The New Yorker yazarı Malcolm Gladwell “Victor Gruen muhtemelen 20. yüzyılın en etkileyici mimarlarından biri” ifadelerine yer vermişti. 

1970’li yıllara kadar 50’den fazla alışveriş merkezi inşa eden Gruen ayrıca birçok kule ve plaza tasarımlarına da imza attı. Greengate Mall ve Lakehurst Mall gibi alışveriş merkezlerini tasarlayan Gruen 1978 yılında Londra’daki bir konuşmasında bu tipoloji ile ilgili fikirlerinin dejenere edildiğini ve yalnış uygulandığını ifade etmişti.

Mimarın AVM tasarımlarıyla ilgili “The Gruen Effect: Victor Gruen and the Shopping Mall” isimli, Anette Baldauf ve Katharina Weingartner imzasını taşıyan bir belgesel bulunuyor. Victor Gruen Associates tarafıdnan hazırlanan aşağıdaki, 1968 tarihli video ise savaş sonrası Fresno’nun kentsel yenilenme sürecini ve Fresno Mall’un yapımına ön ayak yapan tasarımı tanıtıyor.