İstanbul Camileri

İbrahim Hilmi Tanışık'ın 1931-1966'da kaleme alıp fotoğrafladığı 778 camiye dair notlarını içeren İstanbul Camileri kitabı, 2 cilt halinde Üsküdar Belediyesi tarafından yayımlandı.

Kitabın tanıtım metninden:

Osmanlının son yıllarında doğmuş ve hem Osmanlı hem Cumhuriyetin eğitim kurumlarında yetişmiş veya hocalık yapmış büyük bir nesil vardır. Bu nesil tarihimizin iki merhalesini kopmaktan kurtarmış, birer köprü olmuşlardır. Edebiyatta, kültürde, sanatta, mimaride, eğitimde, bürokraside velhasıl kelam hayatın her şubesinde bu neslin parmak izlerini görürüz.

Şiirleri, mimari eserleri, romanları ve kitaplarıyla bizi biz yapan değerleri inşa eden bu büyük isimlerden biri de İbrahim Hilmi Tanışık’tır. Tanışık 20. yüzyılın gizli kahramanlarından biridir. Bazen kasten yok edilmek istenen bazen de zamanın yıpratıcı gücüne dayanamayan nice camiyi, çeşmeyi kayıt altına almış, fotoğraflamış, tasnif etmiş ve kitaplaştırmıştır.

Bugün tarihçiler, sanatçılar, bakanlıklar ve yerel yönetimler olarak bizler millî mirasımıza sahip çıkmak için bazı kaynaklara, belgelere başvuruyoruz. Merhum Tanışık’ın çalışmaları bu anlamda büyük bir boşluğu doldurmuştur. İstanbul’un sokaklarında yaşayan tarihi, gelecek nesiller için anlamlı kılacak işlere imza atmıştır.

İki ciltlik İstanbul Çeşmeleri adlı eseri sanat tarihçileri ve İstanbul’un sevenleri için eşsiz bir kaynaktır. Bugüne kadar okurla buluşmamış, yazarın arşivinde saklı kalmış “İstanbul Camileri” kitabı ise Tanışık’ın bizlere bıraktığı bir başka eşsiz kaynaktır. Bu vesileyle, okurlarıyla buluşacak olan bu eser için İbrahim Hilmi Tanışık’ın torunu ve varisi Sayın İbrahim Akın Kurtoğlu’na ve kitabın hazırlanmasında emeği geçenlere teşekkür etmek isterim.

487 caminin yer aldığı ilk cildi 1930’lu yıllarda, 291 caminin yer aldığı ikinci cildi ise 1960’lı yıllarda yazan İbrahim Hilmi Tanışık, camilerin fotoğraflarını da bizzat çekmiştir ve eserleri yerinde inceleyerek tarihî kaynak olan çalışmasını ortaya çıkarmıştır.

Camiler ve çeşmeler şehri Üsküdar’da belediyemiz ve eserleri korumakla yükümlü kurumlar için başucu kaynağı olacak bu çalışmanın müellifini daima rahmetle ve saygıyla anıyor, Tanışık’ın yayımlanmamış diğer eserlerinin de yayımlanmasına, tartışılmasına vesile olan bu eseri büyük bir mutlulukla yayınlıyoruz.

Yayının 1. Cildini PDF olarak indirmek için tıklayınız.

Yayının 2. Cildini PDF olarak indirmek için tıklayınız.

Kitap tanıtım etkinliği:

Üsküdar Belediyesi, İstanbul’un tarihi ve kültürel mirasını yansıtan “İstanbul Camileri” adlı eseri okurla buluşturdu.

Nevmekan Bağlarbaşı’nda tanıtım etkinliği düzenlenen eser, İbrahim Hilmi Tanışık’ın 1931-1966’da kaleme alıp fotoğrafladığı 778 camiye dair notlarını içeriyor.

Etkinlikte, şehir kültürüne büyük katkı sağlayacak bir başvuru kaynağı niteliğindeki eser tanıtıldı, kitabın içinde yer alan dokümanlar sergilendi.

Eseri yayına hazırlayan editör Fatih Dalgalı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, İbrahim Hilmi Tanışık’ın arşivinin bugüne ulaşmasını torunu İbrahim Akın Kurtoğlu’nun sağladığını söyledi.

Arşivin İbrahim Akın Kurtoğlu tarafından kendisine ulaştığını ifade eden Dalgalı, “İbrahim Hilmi Tanışık 1981’de Bursa’da doğdu. 1920 yılında İstanbul’a göç ediyor ailesiyle. İstanbul’da sadece camileri değil çeşmeler, medreseler, tekkeler, türbeler gibi kitabesi olan her şeyi yazıyor. Sayfalarca arşivi oluyor. 1942 yılında İstanbul Çeşmeleri adında bir kitap hazırlıyor. Bugüne kadar basılmış olan tek eseri buydu.” dedi.

Dalgalı, Tanışık’ın devlet matbaasında muhasebe memurluğu yaparken bir yandan da İstanbul’un camilerini tek tek gezerek çalışmalar yaptığına dikkati çekerek, şunları kaydetti:

“İstanbul camilerini 1930-1935 yıllarında ve 1960-1965 yıllarında 2 defa notlar alarak gezme imkanı buluyor. Bu eserin özelliklerinden birisi 30 yıllık süreçte camilerdeki değişimleri fark etmenizi sağlıyor. Birinci ciltte 1930’lu yıllar, ikinci ciltte ise 1960’lı yıllar yer alıyor. Kitabın içinde 778 cami maddesi var. Tanışık 1967 yılında cemiler dosyasını basılması üzerine yayınevine teslim ediyor. Kendisi de hacca gidiyor. O yılın 11 Mart günü Medine’ye 3 kilometre kala otobüste vefat ediyor. Eser basılmıyor. Bu arşiv aileye iade ediliyor. Aile bu arşivi muhafaza ediyor. Eser, 2 yıllık bir çalışmanın ürünü olarak ortaya çıkıyor.”

Üsküdar Belediye Başkanı Hilmi Türkmen ise İbrahim Hilmi Tanışık’ın Türk kültür ve medeniyetinin görünmez kahramanlarından olduğuna işaret ederek, Osmanlı’nın son dönemleri ile cumhuriyetin ilk yıllarında doğmuş neslin çok önemli vazifeler icra ettiğini dile getirdi.

Türkmen, İstanbul’un camileriyle ilgili bir çalışma yapmayı hep arzu ettiğini belirterek, “Bu önemli bir kültür hizmeti. İstanbul’daki 778 cami ile ilgili bir çalışma. Aslına uygun hazırlanmış güzel bir çalışma oldu. Hayırlı uğurlu olsun. Bu vesileyle merhum İbrahim Hilmi Tanışık büyüğümüzü rahmetle anıyoruz. Allah rahmet eylesin. Mekanı cennet olsun. Aile arşivinden artık toplum hizmetine araştırmacıların, tarihçilerin, öğrencilerin, gençlerin hizmetine sunulan bir çalışma oldu.” değerlendirmesinde bulundu.

Tanıtım etkinliğinde ayrıca, eserin içinde yer alan dokümanların sergilendiği “İbrahim Hilmi Tanışık’ın İzinde İstanbul Camileri” sergisi açıldı.