İstanbul’un ilk camisi restore ediliyor

İstanbul'un fethi öncesi Fatih Sultan Mehmet'in emriyle yaptırılan ilk Türk camisi restore ediliyor.

Kazlıçeşme meydanındaki cami yıllarca deri fabrikaları arasında kalmış. Kaçak kat çıkılmış, çokça eklemeler yapılmış. Fabrikalar yıkılınca ortaya çıkan cami şimdi Zeytinburnu Belediyesi tarafından orjinaline sadık kalınarak restore ediliyor.

Birkaç ay öncesine kadar Kazlıçeşme’de metruk bir halde duran İstanbul’un fetihten önce kurulan ilk Türk camisi Fatih Sultan Mehmet Camii restore ediliyor. Fetih törenlerinin yapıldığı Zeytinburnu 10. Yıl Caddesi’nin birkaç metre ötesindeki cami, Fatih Sultan Mehmet’in ordusunun konuşlandığı Kazlıçeşme çayırı üzerine kurulmuş. Geniş araziye adını veren çeşme savaş sırasında susuz kalan orduya su sağlayan kaynağın üzerine yapılmış. Kazların uğrak yeri olması sebebiyle çeşme, üzerine işlenen kaz figüründen dolayı bu adı almış. Cami ise 1453 yılında Osmanlı ordusu İstanbul’un surlarını dört bir taraftan kuşatmışken, Fatih Sultan Mehmet’in emriyle yapılmış. Fetihten önce yapılan ilk Türk camisi olarak nam salan Fatih Sultan Mehmet Camii, plansız şehirleşmenin kurbanı olmuş, deri fabrikalarının arasında kalmış.

Zeytinburnu Belediyesi, fabrikalar kaldırıldıktan sonra ortaya çıkan camiyi restore ettirmek için uzun ve meşakkatli bir izin süreci geçirmiş. Çok kez tamir edilen, eklemeler yapılan caminin en eski yapısı minaresi. Alışılanın aksine minare yapının sağında değil solunda. Minarenin temelinde kullanılan taşlar da 1450’li yıllardan kalma. Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın, rivayetlerde İstanbul’un ilk Türk camisi olarak geçen bu küçük camiyi restore ettiriyor olmanın mutluluğunu yaşadıklarını söylüyor.

Kazlıçeşme’de daha sonraki yıllarda yaptırılan Merzifonlu Karamustafapaşa Camii de restore ediliyor. Aslında Zeytinburnu Belediyesi, sınırları içindeki tarihî yapıları restore etme seferberliği başlatmış. Merkez Efendi Külliyesi de restore ediliyor.

Zeytinburnu, İstanbul’un Hatay’ı

Zeytinburnu, Hatay gibi. Bütün dinler için önemli yapılar var burada. Sadece Kazlıçeşme çayırında iki küçük cami, bir küçük kilise var. Busarı eskiden Papaz Çayırı olarak bilinirmiş. Çünkü Kudüs’ten gelen papazların burada konakladığı biliniyor. Meydanın karşısında Erikli Baba Cemevi, az ötesinde Derya Ali Baba Türbesi, 7 Şehitler ve Balıklı Rum Hastanesi ve Ermeni Kilisesi var. Daha içeride ise Merkez Efendi Külliyesi, Mevlevihanesi ve hamamı var. Hamam, İstanbul’un ilk hamamlarından. Şu sıralar orijinaline sadık kalınarak restore ediliyor. İstanbul’a gelip de dinler tarihine ve kültürlere seyahat etmek isteyenlerin mutlaka Zeytinburnu’na ve Kazlıçeşme’ye uğraması gerekir. Hem bu tarihî yapıları hem de yanı başlarında yükselen İstanbul’un silüetini bozan gökdelenleri görüp düşünmek için.

Kazlıçeşme, meydan olsun istiyoruz

Türkiye Kazlıçeşme’yi, 10 yıldır seçimlerin kaderini belirleyen mitinglerden dolayı biliyor. Partiler için Kazlıçeşme’yi doldurmak, var olma savaşı haline gelmişti. İstanbul’un en büyük meydanı olan Kazlıçeşme, birkaç yıl öncesine kadar deri fabrikalarıyla doluydu. Fabrikalar kaldırılınca büyük bir alan haline geldi. Sanıldığının aksine burası devlete ait değil. Yüzde 40’a yakını özel mülk. Hatta 500 kadar maliki var.

Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın, İstanbul’un böylesine büyük bir meydana ihtiyacı olduğu için Kazlıçeşme’nin istimlak edilmesinin düşünüldüğünü ama bunun henüz düşünce aşamasında kaldığını söylüyor. Zeytinburnu ve İstanbul Büyükşehir belediyelerini aşan bir durummuş. Çok sayıda maliki olan arsa yapılaşmaya açılmış. Buna dair plan ve kurul kararları çıkmış. Yani kısa bir süre sonra bölgede düşük yoğunluklu yapılaşma başlayacak. Eğer devlet, İstanbul surlarının dibinde, denize nazır Kazlıçeşme’nin meydan olarak kalmasına karar vermezse.

İstanbul’un meydanlara ihtiyacı olduğuna dikkat çeken Aydın, ilçelerinin tam orta noktasında bulunan Zeytinburnu Kültür Merkezi’nin çevresini buna hizmet edecek bir meydan haline getirdiklerini söylüyor. Bu sebeple Kültür merkezinin etrafındaki huzurevi ve kaymakamlık binasını kaldırmışlar. Gerekli düzenlemeyi yaptıktan ve Marmaray hizmete girdikten sonra Üsküdar’daki bir vatandaş maç sevincini 16 dakika sonra ulaşacağı Zeytinburnu meydanında yaşayabilecek.

Fetih filmi Kazlıçeşme’de neden çekilmedi?

Geçtiğimiz milletvekili seçimlerinden 3 ay önce, Fetih 1453 filminin platosunu Kazlıçeşme Meydanı’na kurmak için film ekibinden Zeytinburnu Belediyesi’ne teklif gelmiş. Teklife göre, Fetih’ten önce yapılan ilk Türk camisinin de yer aldığı Kazlıçeşme’ye kurulacak plato, çekimlerden sonra kaldırılmayacaktır. Ziyarete açılan platoyu isteyen herkes gezecektir. Fakat belediye yüzde 40’ı özel mülkiyet olan Kazlıçeşme Meydanı’nda mitingler yapılacağı için teklifi kabul edemez. Filmin vizyonda olduğu şu dönemde ise Fatih Sultan Mehmet’in emriyle yapılan fetihten önceki ilk Türk camisi restore ediliyor.