İzmir’de ‘deniz kültürü’ planı

Cumhuriyet Gazetesi yazarlarından Oktay Ekinci'nin köşe yazısı.

Kentin ‘kıyı kimliği’ni kuşaktan kuşağa geliştirecek ‘Körfez Tasarımı’ başladı.

Ülkemizde ulusal “medyanın kent ve imar haberleri”ni çoğunlukla “uygunsuz yağma yapılaşmaları” oluşturuyor… Kimi kentlerdeki duyarlı çalışmaları ise genellikle sadece yerel basın önemsiyor.

Oysa -nadiren de olsa- bazı olumlu örnekleri ülke kamuoyunun da izlemesini sağlamak; böylece kent kültürünün gelişmesine katkıda bulunmak; medyamızın ulusal görevi değil midir?

Hele bu olumlu örnekler iktidarla farklı görüşteki yerel yönetimlerde gözleniyorsa; günümüzde şu “yıpratıcı soruşturmalar”ın yanında başarılı çalışmaları da duyurmak “özgür basın” olabilmenin koşulu değil midir?

Gelin görün ki bu “etik” kural İzmir için akla bile gelmiyor… Örneğin geçenlerde açıklanan, “İzmir’de Körfez Tasarımı” için uzmanlar “Türkiye’ye örnek” deseler de ulusal basında haber olamıyor!

Oysa bu çalışma, doğaya saygılı bir kentle deniz ilişkisinin kurularak, körfezin en sağlıklı kullanımla “kuşaktan kuşağa toplumsal yaşamla buluşma”sını hedefliyor. İzmir’i, “deniz kültürü”nün etkinliğiyle çevre ve kentli haklarını en fazla gözeten “Akdeniz metropolü” yapmaya aday proje için, uzmanlar çoktan kolları sıvamış durumdalar..

Ankara’dakilerin, böylesine “ulusal gurur” kaynağı bir çalışmayı kutlayarak desteklemeleri gerekirken, siyasi olduğu kanısı giderek yaygınlaşan “soruşturma baskısı”na bıyık altından gülümser halleri ise demokrasi tarihimize “hazımsız siyaset”in örneği olarak geçiyor.

İ. Tekeli yönetiyor

ODTÜ’nün bilim emektarı ve kıdemli plancılarımızdan Prof. Dr. İlhan Tekeli, yürütücülüğünü üstlendiği proje için diyor ki:

“Türkiye’de hep siyasetçilerin projeleri yapılır. Burada ise İzmir halkının isteminden doğan bir proje var. Bu çalışma, Türkiye açısından özgün bir deney, örnek bir model olacak… Buradaki başarılar, büyük kentlerin yönetimi ve tasarımında yeni adımlar atılmasını sağlayacak.”

Belediye Basın Danışmanlığı’ndan verilen bilgiye göre, körfez tasarımı için birikimli isimlerden oluşan “çekirdek kadro”yla başlatılan hazırlık çalışmalarında sıra geniş katılımlı planlama aşamasına geldi.

Son iki yılda Türkiye’nin yerel yönetimler düzeyinde gerçekleştirilen ilk Kültür Çalıştayı ile ilk Tasarım Forumu’na ev sahipliği yapan İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, bu buluşmalarda ortaya çıkan ortak fikirler arasındaki Körfez Tasarımı’na neden önem ve öncelik verildiğini özetle şöyle açıklıyor:

“İzmir, kıyı kenti kültürünün önemsenmediği yıllarda körfezin apartman duvarlarıyla kuşatılmasının ve kentle deniz arasına betonlaşmanın girmesinin sorunlarından kurtulamıyor. Gelecekte tüm imar ve planlama hizmetlerinin önce körfez kenti kimliğimizi gözeterek ve deniz kültürümüzü güçlendirerek yerine getirilmesi, İzmir’e ve gelecek kuşaklara vazgeçilemez borcumuzdur.”

‘Havagazı Fabrikası’nda…

İşte bu tarihsel borç için yine İzmir Büyükşehir Belediyesi’nce “kültür merkezi”ne dönüştürülen tarihi Havagazı Fabrikası’nda 8 Ocak’ta ilk “bilgilendirme” toplantısı yapılmıştı… Projeyi üç aşamalı öngördüklerini belirten Prof. Dr. Tekeli şunları açıklamıştı:

“Birinci aşama körfezde tanımladığımız 10 kıyı bölgesinin çevre kalitesini arttıracak şekilde tasarlanması; ikincisi iç körfezin daha etkin bir gösteri mekânı olarak kullanılması; üçüncü boyutta ise kentlilerin kıyıya inmeden denizle görsel olarak ilişki kurmasını geliştirecek kent terasları ya da balkonları tasarlamaktır.”

Toplantıda “artık eyleme geçtik” diyen Başkan Kocaoğlu’nun açıklamaları ise şöyle: “Bugüne kadar ağırlıklı olarak kentin altyapı yatırımlarıyla uğraştık ve sorunu çok büyük oranda aştık. Bir süredir, kenti kalkındırırken İzmirlilerin yaşam kalitesini de nasıl artırabiliriz konusu üzerinde çalışıyoruz… Şimdi tüm çabalarımız İzmir’in önce Akdeniz’de parlayıp, o özgüvenle daha büyük hedeflere doğru ilerlemesi için… Herkesten önce bu körfez İzmirlilerin. Biz de körfezi ve çevresini, tüm hemşerilerimizin gurur duyacağı şekilde yeniden tasarlayacağız.”

İzmir Gönüllüleri

Aynı toplantıda görüşlerini açıklayanlardan etkinlik tasarımcısı Arhan Kayar, projenin “dünya çapında bir olay” olacağını söylerken, Başkan Danışmanı Doç. Dr. Serhan Ada, “Bugüne kadar hep zihin sermayesi ihraç eden İzmir, bugün Körfez Tasarımı Projesi ile bu sermayeyi geri alıyor” demiş…

Kadir Has Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Zuhal Ulusoy, İzmir’in “Kendine sahip çıkan bir kent” olduğuna dikkat çekerek, “Biz de İzmirliler olarak bu sahiplenme ile buradayız” derken, Yaşar Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tevfik Balcıoğlu ise şunları söylemiş: “Gönüllü İzmirliler olarak bir araya geldik. Bu proje İzmir’i, aynı zamanda tasarım düşüncesini geliştiren ve üreten bir kent haline getirecek.”

İzmir’e, deniz kültürüne yeniden kavuşma yürüyüşünde başarılar diliyor; proje uzmanlarını şimdiden kutluyoruz.