Kentin üvey evlatları! Mimar, mühendis ve şehir plancıları

Mimar ve Mühendisler Odası, 19 Eylül'ü (1) dayanışmaya adamışlar.

“Mesleğimize, Ülkemize, Halkımıza Sahip Çıkıyoruz” diyerek… Peki biz, merkezi ve yerel yönetimler olarak onlara yeterince önem verdik mi? Yatırımcılar, Yapımcılar, toplum olarak onlara, yeterince sahip çıkabildik mi? Yoksa, Şehir Plancıları ile birlikte, bu kesim, kentin üvey evladı mı?

Oysa mimari, mühendislik, şehir planlama, yaşadığımız mekanları tasarlayan, ören, denetleyen, geliştiren, dönüştüren bilimler ve bir sacayağı… Sağlıklı, yaşanılabilir, modern kentlerin ‘tasarımcıları, onlar… Kent denilince, köprüsü, köprüyolu, alt-üst geçitleri, arıtma-su sistemleri, “gökdelenleri”, toplu konutları, bağlantı yolları, okulu, sağlık yapıtı, stadyumu, hatta, müze, tiyatro, konser salonu ve AVM’leri ile, çok şeyi, onlara borçluyuz.

Bu, her yerde böyle… Bu meslekler yaşam alanlarını geliştirdikleri kadar kendi içlerinde de gelişiyor… “Bir pergel, bir cetvel” devri şimdilerde yerini, simülasyonlar, interaktif programlar, sofistike maketler, üç boyutlu canlandırmalar; yani teknolojinin giderek zenginleştirdiği eğitim ve uygulama koşullarına bırakmış bulunuyor. Bu anlamda sınır tanımayan gelişmelerden, bu meslek sahiplerini daha çok yararlandırmak gerekiyor. Teknolojinin gelişimine, mimarlık, mühendislik, şehir plancılığı disiplinlerinin uyum sağlamasında, yerel yönetimlerin, müteahhitlerin, üniversitelerin algısı, yapısı, anlayışı ve en başta da toplumun desteği çok önemli sayılıyor…

Öyle ki, bir zamanlar Ankara’daki Atatürk Bulvarı için “Bu kadar geniş caddeye ne gerek var?” diyen vasatçı-vulgarize anlayıştan, günümüzde Uzak Asya’nın evlere şenlik tren taşımacılığı sorununa ya da yeni kent alanlarında yapılaşma olgusuna dek çözüm üreten ve de ürettiği çözümler rasyonalite ve ekonometri segmentinde örtüşen, disiplinler-arası bir yaklaşım iklimini yaşayabilsin… Ancak bu, modernleşme çabalarıyla el yordamı birikimin harmanladığı ülkemizde, kolay bir moment de değildir…

Hele ki, 2-B ile orman vasfını yitirmiş arazilerin tasarrufu, Kentsel Dönüşüm düzenlemesiyle düşünülen yığınsal “hafriyat”, Karadeniz başta ekolojik vadileri yıkım baskısı altına alan santraller ve deprem ülkesinin istihap haddini çok aşan Nükleer Santral tartışmalarıyla dolu gündemimizde, bu mesleklerin daha çok modern gelişmeye yönelik katkılarının alınması ve bir yandan da (olmayan) toplumsal planlamaya katılımları zordur. Bu koşullarda…

TMMOB tarafından 19 Nisan dolayısıyla yapılan açıklamada: “Bilim, teknoloji, Ar-Ge, inovasyon, sanayi, tarım, orman, enerji, ulaşım, madenler, tüm doğal kaynaklar, gıda, çevre ve kentleşme politikalarının dinamik gücü olması gereken mühendis, mimar, şehir plancıları, siyasi iktidarlar tarafından hep ikinci plana itilmiş, bazı alanlarda yetkiler uluslararası sermaye kuruluşlarına devredilmiş, bazı alanlar ise neredeyse ortadan kaldırılmıştır. Mühendislik, mimarlık, şehir plancılığı hizmetlerinin ana sektörleri kamusal fayda anlayışından çıkarılıp serbestleştirme, özelleştirme, ticarileştirmenin arpalıkları haline getirilmiştir. Kentler rantlara göre şekillendirilmiş ve plansızlık egemen kılınmıştır.” Denilmekte (2) ve bu tespitler büyük ölçüde haklılık içermektedir.

Fiziki donanım ve alt-yapıları açısından soğuk yüzlü kentler ile kentlerle bütünleşme açısından “yabancılaşan” beldeler ve temel yapılaşması çağımızdan ırak düşen köylerde yaşamaktayız. Bunun üstüne bir de doğanın yıkımı ve doğal dengelerin erozyona uğratılması dolayısıyla, faturası gelecek kuşaklara çıkacak bir vurdumduymazlığın girdabındayız. Oysa, modern, çağcıl, yaşanılabilir mekanlara doğal sahaların korunmasına büyük gereksinmemiz var. Bu manivela, bu ışık, mimarların, mühendislerin, şehir plancılarının elindedir. Önemli olan ‘yetkiyi, yani mührü tutan ellerle, bu ellerin imecesidir.

Dahası (pozitif veya negatif) yapılaşma kadar yaşamın diğer veçhelerinde de onlardan azami ölçüde yararlanmalıyız: Bu bağlamda, çalışma yaşamı, işçi sağlığı, iş yeri güvenliği, deprem eksenli de dahil yapı denetimi, enerji, tarım, orman, su kaynakları ve kent yönetimi gibi konularda ve alanlarda mimar ve mühendislerin bilimsel katkıları yaşamsal önemde olup gereğince ve olabildiğince değerlendirilmelidir.

Bu düşüncülerle19 Eylül dayanışması kendilerine kutlu olsun derken, TMMOB başta olmak üzere tüm meslek mensuplarına, akademisyenlere, teknisyenlere ve öğretmenlerine ve mesleğin diğer emek verenlerine, aileleri ve “sevdikleriyle” beraber nice mutluluklar ve başarılar dilerim. Sevdikleri sözcüğüne vurgu yaptım ve yazarken Türkiye’yi düşündüm; çünkü onların en çok sevdiklerinin başında Türkiye’mizin geldiğini biliyorum.

(1): “TMMOB, Basın Duyurusu”, Maden Müh.Odası. 18 Eylül 2012

“19 Eylül 1979 günü, mühendis, mimar ve şehir plancıları, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB)’nin çağrısıyla ekonomik, demokratik talepleri için ülke çapında bir günlük iş bırakma eylemi gerçekleştirmişlerdi. Bu uyarı eylemine 49 ilde 443 işyerinde mühendis ve mimarların yanı sıra işçi, teknik eleman, memur ve sağlık görevlilerinin de katılımı ile 100 bini aşkın kamu çalışanı katılmış, teknik eğitim gören öğrenciler de eylemi desteklemişlerdi.

19 Eylül 1979’da gerçekleşen eylem, TMMOB 41. Dönem Olağanüstü Genel Kurulunda ve Birlik Yönetim Kurulunca alınan karar çerçevesinde 19 Eylül’ün “TMMOB Mühendis, Mimar ve Şehir Plancıları Dayanışma Günü” olarak kutlanması kararıyla iki yıldan beri kutlanmakta, anımsanmakta ve yeni sorunlarımızla bütünlenerek mücadele geleneğimiz sürdürülmektedir.”

(2): “TMMOB, Basın Duyurusu”, Maden Müh.Odası. 18 Eylül 2012

TMMOB Basın Duyurusundan: TMMOB’ye bağlı biz aşağıda imzası bulanan Odalar, 19 Eylül Çarşamba günü, ülke çapında TMMOB İl Koordinasyon Kurullarınca düzenlenecek olan dayanışma etkinliklerine örgütlü bir şekilde katılarak alanlardaki yerimizi alacağımızı kamuoyuna duyururuz.

Bilgisayar Mühendisleri Odası
Çevre Mühendisleri Odası
Elektrik Mühendisleri Odası
Fizik Mühendisleri Odası
Gemi Makinaları İşletme Mühendisleri Odası
Gıda Mühendisleri Odası
Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası
İçmimarlar Odası
İnşaat Mühendisleri Odası
Jeofizik Mühendisleri Odası
Jeoloji Mühendisleri Odası
Kimya Mühendisleri Odası
Maden Mühendisleri Odası
Makina Mühendisleri Odası
Metalurji Mühendisleri Odası
Meteoroloji Mühendisleri Odası
Mimarlar Odası
Petrol Mühendisleri Odası
Peyzaj Mimarları Odası
Şehir Plancıları Odası
Tekstil Mühendisleri Odası
Ziraat Mühendisleri Odası