Kentsel Dönüşüm ve Sanayileşme

Şehircilik uzmanlarına göre, kentsel dönüşüm süreci Kayseri'de 1950'li yıllarla birlikte başlar. O yıllarda uygulanan imar politikaları, çağdaş şehircilik anlayışından somut görüntüler sunarak çıkar karşımıza.

Örneğin, Orta Çağ kasabası görünümündeki kent, yenilikçi düşünce sayesinde o yıllarda tanışır asfalt kaplı geniş cadde ve meydanlarla.Ticaret o yıllarda canlanır; sinai yatırıma meyilli özel sektör etkinliği o yıllarda çıkar ortaya.

Oto tamircileri kentin orta yerinde iç içedir un pazarı ile. Demirciler ‘içeri çarşı’yı, bakırcılar kapalı çarşı’nın ‘kazancılar’ çıkışını kadim ekmek kapısı olarak bilmişlerdir kendilerine… Halıcılar için Vezir Hanı, keresteciler için Kiçikapı, dericiler için Talas Caddesi vazgeçilemez işlev alanlarıdır… Hemen hepsi, o yıllarla birlikte ayak uydurmaya çalışır, yerel yönetimce başlatılan dönüşüm esintilerine.

Önceleri, terk etmek istemezler kent merkezli işyerlerini. Ama sonraları pek severler şehir dışında kurulan’sitelerdeki, toplu işyerlerindeki toplu çalışma düzenini… Oto tamircileri gider önce kendileri için kurulan siteye. Sonra demircilerle bakırcılar taşınır şehir dışına. Onları, marangozlarla mobilyacılar izler. Derken, işlevi üretime odaklı esnafın tamamı, dönüşüme ayak uydurarak dükkanını tezgahını şehir dışına taşımakta arar selameti…

Kentte imar adına başlatılan değişim uygulamaları, sanayileşmeye yönelişin ilk belirtileridir aynı zamanda. Nitekim tekstil ve kumaş işiyle uğraşan bir grup girişimci, 1953 yılında Birlik Mensucat’ı kurar ortaklaşa. Bunu sonra, günümüzün önde gelen denim üreticilerinden Orta Anadolu Mensucat izler (1958). Sonraki yıllarda Karsu Tekstil, Meysu, Lüks Kadife, Atlas Halı, Saray Halı, Hacılar Elektrik Sanayi girer birbiri ardına devreye. Bunlar, kentte giderek artan özel sektör yatırımlarının öncüleri olur bir bakıma.

Aslında sanayileşme hareketi, 1920’lerin sonunda başlar Kayseri’de. Elektrik o yıllarda gelir kente. Demiryolu da öyle… Sonra, Tayyare Fabrikası ile (1926) Sümerbank Bez Fabrikası (1935) açılır işletmeye. Kamu sektörü bunlarla da yetinmez yatırımdan yana. Sonraki yıllarda Şeker Fabrikası, (1955) Çinko Kurşun Fabrikası (1974) Kayseri Takım Tezgahları Fabrikası (1986) girer devreye. Kısacası, ellili yıllarda başlatılan kapsamlı imarlaşma hareketi, düzenli sanayileşmenin de ikinci miladı olur Kayseri için.

Bugün eğer saç tokasını, toplu iğneyi bile bir zamanlar dışardan satın alan, şimdi ise ABD’ye fiber optik kablo, Almanya’ya elektrikli ev aletleri, İngiltere’ye denim kumaş satarak ülke ekonomisine 1.5 milyar dolarlık döviz katkısı sağlayan bir sanayiden söz edilebiliyorsa, biline ki Kayseri bunu, cumhuriyetin ilk yıllarında örnek alınası kuruluşlarla önü açılan sanayileşme hareketine ve de irili ufaklı çok sayıda fabrika kurarak bu misyonu yılmadan, usanmadan devam ettiren girişimcisinin azim, özveri ve de kararlı duruşuna borçludur..