Kerpiç evlerde ölüm korkusuyla yaşıyorlar

Su, saman ve toprak karışımından yapılan evlerin üstü de toprakla kapatılıyor. Evlerin üzerine tuz döküp ''loğ'' adı verilen aletle yağışlı günlerde su damlalarını engellemeye çalışılsa da şiddetli yağışlarda bu durum adeta imkansız oluyor.

Fakirlik nedeniyle kerpiç evde yaşamak zorunda kalan vatandaşlar, imkanları daha güzel evlerin hayalini kuruyor.

Elazığ ve Van depremleri ile gündeme gelen kerpiç evler, Güneydoğu, Doğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerinin kırsalında sıklıkla kullanılmaya devam ediliyor.

İnşaat Mühendisleri Odası Gaziantep Şube Başkanı Metehan Gündüz, kerpiç evlerin, karasal iklimin görüldüğü, çok fazla yağışın olmadığı bölgelerde yüzyıllardır kullanıldığını söyledi.

Kerpiç evlerin özellikle, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin köy ve ilçelerinde sıkça kullanıldığını hatırlatan Gündüz, ”Bu evler genelde tek katlı bazen iki katlı olabiliyor. Depremde her yapı eğer tekniğine ve usulüne göre göre yapılmamışsa risklidir. Kerpiç evlerin bile bir yapım tekniği vardır. Bu yapım tekniğine göre yapılanlar depremlerde kısmen az zarar görür. Ama biz hiçbir zaman kerpiç evde oturun, yığma evde oturun diye öneride bulunamayız” dedi.

100-150 yıllık kerpiç evlerin olduğu gibi son 20-30 yıl içinde de yapılmış kerpiç evlerin de olduğunu anlatan Gündüz, Van depreminde toprak damlı kerpiç evlerin çok kötü ve çok feci sonuçlar doğurduğuna dikkat çekerek, şöyle konştu:

”Toprak damın ağırlığını dahi taşıyamayacak evler var. Depremden sonra izlediğim fotoğraflarda, toprak damlı kerpiç evlerin yerle bir olduğunu gördüm. Altında insanların vefat ettiğini gördüm. Fakat sonradan inşa edilen veya çatısı sökülüp yenilenen, çatısında hafif çelik ve ahşap sistem kullanılan binaların ayakta kaldığını gördük.”

Gelişen teknolojik şartları kerpiç evlere monte etmenin mümkün olmadığına dikkat çeken Gündüz, ”Bu anlamda o insanların ihtiyaçlarına cevap verebilecek, az katlı, belki bahçesinin bir köşesinde hayvan yetiştirebileceği ahırlarında olduğu projeler geliştirilebilir. Köyde oturan bir vatandaşı apartmana yerleştiremezsiniz. Onun kendine göre ihtiyacı vardır. Kerpiç evlerde oturan insan için az katlı, betonarme veya çelik türünde prefabrik projeler hazırlanabilir. Genel projeler ile bunların önemi ve kullanışlı olduğu anlatılarak insanlar buna yönlendirilebilir.” şeklinde konuştu.

”GAZİANTEP’İN İLÇELERİNDE VE KÖYLERİNDE KERPİÇ EVE RASTLAMAK MÜMKÜN”
Gaziantep’in ilçelerinde ve köylerinde kerpiç evlerde yüzlerce insan hayatına devam ediyor. Araban ilçesinde kerpiç evde ikamet eden Şerife Topal, Van depreminden sonra oturduğu evin çökeceğini düşündüğünü ve çok korktuğunu söyledi.

Yağmur ve kar yağışının ardından evinin damından içeriye su damladığını söyleyen Topal, ”Ev oturulacak gibi değil ancak imkansızlık nedeniyle oturuyoruz” dedi.

Yağışlı günlerde evinin damından su aktığını kaydeden Mehmet Çoban ise, ”İmkanımız olsa biz de güzel evlerde oturmak isteriz. İmkanımız olmadığı için bu evlerde yaşıyoruz” diye konuştu.

Evinin damından su akıntısı önlemek için terası brandalarla kapatan Cihangir Arslan da, brandanın üzerini de poşetlerin içerisine koyduğu taşlarla muhafaza etmeye çalıştığını kaydetti.

KERPİÇ VE KERPİÇ EVLERİN GEÇMİŞİ
Kerpiç, daha çok köy evlerinin yapımında kullanılıyor. Kerpiç evler hem ekonomik açıdan ucuz, hem de kışın sıcak tuttuğu için tercih ediliyor.

Kerpiç yapılacak toprak, su ile karıştırılarak içine saman serpilir ve karışım ayakla çiğnenip ezilerek çamur haline getirilir. Çamur, kerpiç biçimine sokulmuş, tahta bölmelerden yapılı kalıplara dökülür. Çamur, kalıplara döküldükten sonra iyice sıkıştırılır. Bu sıkıştırma yapılmazsa kerpiç zayıf olur. Sıkıştırılan çamurun üstü düzgünce bir tahta ile düzeltilir ve fazla çamur da atılmış olur. Sonra kalıp çekilerek, çamur düz bir yerde kalır. İmkan varsa önce gölgede kurutulduktan sonra güneşte bırakılır. Kerpicin her tarafının kuruması için güneşe bakan yüzleri zamanla değiştirilerek çabuk kuruması sağlanır. Kerpiç yüzyıllardan beri yapı malzemesi olarak kullanıla gelmiştir. Kaldeliler ve Sümerler yapılarında kerpiç kullanmışlar. Bunlar kerpiçleri birbirine ziftle yapıştırırlardı. Bu bakımdan yaptıkları evler sağlam olurdu. Bu evlerin üzerini de çamur, kireç veya zift tabakasıyla örterlerdi.

DAYANIKSIZ KERPİÇ EV NASIL YAPILIR?
Yapılacak evin kurulacağı yerin yatağı kazılır. Üstteki bitkisel toprak katmanı ayrılıp bir yere yığılır. Değersiz ve kerpiç yapımına uygun olmayan toprak seçilir. Toprak ıslatılarak çamur elde edilir. Birçok yapımda bu çamura saman da eklenir.

SAĞLAM KERPİÇ EV NASIL YAPILIR?
Toprak, su, kireç ve alçı karıştırılıp alker elde ediliyor. 3 dakikalık karıştırma işleminden sonra kalıba konuyor. Alker 20 dakika sonra kullanıma hazır hale geliyor. Daha sonra bu malzeme konut yapımında kullanılabiliyor. Alker kullanılan evler daha dayanıklı oluyor.