Kuleli’nin eskiden ünlü kuleleri yoktu

Ermenistan'da basılan 'Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Ermeni Sporcular' adlı kitapta, Kuleli Askeri Lisesi'yle ilgili tarihi gerçekler yer alıyor.

İstanbul Boğazı’nın tarihi binalarından Kuleli Askeri Lisesi’nin meşhur kulelerinin sonradan yapıldığını ya da İstanbul’un işgal edildiği günlerde “Ermeni Yetimhanesi” olarak kullanıldığını… Çok az kişinin bildiği Kuleli Askeri Lisesi hakkındaki tarihi gerçekler, Ermenistan’da basılan “Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Ermeni Sporcular” adlı kitapla tekrar gündeme geldi. Kitabın yazarı Erivan’daki Soykırım Müzesi Müdürü olan Hayk Demoyan. Oldukça kapsamlı hazırlanmış kitapta “Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşamış Ermeni sporcular”, “Ermeni futbolunun doğuşu”, “Ermeni kadını ve spor”, “Ermeni spor kulüpleri” gibi dikkat çekici başlıklar ve o döneme ait çarpıcı fotoğraflar var.

O fotoğraflardan biri ise Çengelköy ile Vaniköy arasında yıllardır Boğaz’ın incisi gibi duran Kuleli Askeri Lisesi’ne ait. Ancak bir farkla: Kuleli Askeri Lisesi’nin kuleleri kitaptaki fotoğrafta görülmüyor.

ERMENİ YETİMHANESİ
Konuyla ilgili olarak İstanbul Süper Amatör Ligi’nde mücadele eden köklü takımlardan Taksimspor’un kapısını çaldık. Fenerbahçe’nin efsanevi futbolcusu Lefter Küçükandonyadis’in sarı lacivertli takıma transfer olmadan önce formasını giydiği Taksimspor’un Başkanı Garo Hamamcıoğlu ile kulübün Genel Sekreteri Ramanos Cezveciyan, Doğu Ermenicesi ile kaleme alınan kitapta yazılanları anlamamıza yardımcı oldu. Kuleli Askeri Lisesi’nin Ermeni Yetimhanesi olmasıyla ilgil olarak kitapta şunlar yer alıyor:

“1915 olaylarından sonra Osmanlı İmparatorluğu’nda farklı grupların ve Ermeniler’in organizasyonları ile yüzlerce yetimhane açıldı. 1915 olaylarından sonra yetim kalan çocuklar tek tek bulunarak Beylerbeyi, Yedikule, Hasköy, Arnavutköy ve benzerleri gibi birçok yetimhaneye yerleştirildiler. (…) 1920 yılında İngiliz askeri ataşesinin organizasyonuyla da Kuleli Askeri Lisesi boşaltıldı ve binaya Ermeni yetimler yerleştirildi. (…) Kuleli Askeri Lisesi’nin Ermeni yetimhanesine dönüşmesi özellikle Türk milliyetçileri arasında infiale yol açtı. Yetimhaneye Ermeni bayrağı çekilmesi üzerine Türk milliyetçileri lise önünde gösteriler yaptı.”

KULELERİ MİMAR BALYAN YAPTI
“Kuleli Askeri Lisesi’nin Tarihçesi” adlı kitabın yazarı Akdeniz Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İsrafil Kurtcephe de şu bilgileri verdi:

“1853-1856 yılları arasındaki Kırım Savaşı’nda Kuleli Askeri Lisesi’nin olduğu yer kışlaydı. Osmanlı Devleti, Kuleli Kışlası’na Fransız ve İngiliz askerleri yerleştirmişti. Kırım Savaşı bittikten sonra ise müttefik askerleri, Kuleli Kışlası’nı boşaltacaktı. Ancak boşalttıkları sırada büyük bir yangın çıktı ve kışla tamamen yandı. 1856 yılında Kuleli’nin yeniden yapılması için ünlü Ermeni mimar Garabed Amira Balyan hazırladığı projeyi Padişah Abdülmecid’e sundu ve proje kabul edildi. 1856-58 yılları arasında yapılan yeni binada ise kuleler dikkat çekiyordu. Yani yangından önceki dönemde Kuleli Kışlası’nın kuleleri yoktu.”