Kütüphaneler Artıyor Kitaplar Azalıyor

ABD Başkanı Barack Obama’ya tasarladıkları kütüphane ile finale kalan Türk Mimarlar Sunay Erdem ve Günay Erdem kardeşler günümüzde hem dünyada hem ülkemizde kütüphanelerin sayısının arttığını söylüyorlar.

Beş kıtada yaptıkları projelerle adlarını duyuran ve 50’den fazla ödülün sahibi olan mimar Sunay Erdem ve Günay Erdem kardeşler en son ABD Başkanı Barack Obama için tasarladıkları kütüphane ile finale kaldı. Artık kitapsız kütüphanelerin sayısının her geçen gün arttığını söyleyen kardeşlerle hem devlet başkanlarının kütüphanelerini konuştuk hem de bu kütüphanelerin geleceklerini.

Obama’nın kendine kütüphane yaptırması nasıl bir ihtiyaçtan doğdu?

Sunay Erdem: Aslında Barack Obama kendisi için kütüphane tasarlatmıyor, bu bir Amerikan geleneği. 31’inci Başkan Herbert Hoover(1929-1933)’den bu yana 13 başkan için Başkanlık Kütüphane-Müze yapıları bulunmakta. 44’üncü Başkan Barack Obama için de bir Kütüphane-Müze çalışmaları yürütülüyor. Kütüphaneler, Başkanların başkanlık süreleri dolunca yapılıyor.

“Clinton’un kütüphanesi turist sayısını artırdı”

Peki Amerika’daki diğer devlet başkanlarının kütüphaneleri nasıl?

Günay Erdem: Amaç Amerika Başkanının faliyette olduğu dönemde icraatlaarını belgelemek ve gelecek nesillere sunmak.Aslında 43 Başkana ait kütüphaneler var diyebiliriz. Örneğin ABD eski başkanı Bill Clinton’ın Başkanlık Kütüphanesi Arkansas eyaletinin başkenti Little Rock’ta yer alıyor. Kütüphane açıldıktan sonra kent için önemli bir turistik merkezi haline geldi. Kütüphane, 80 milyon sayfa belge, 2 milyon fotoğraf, 21 milyon evrak ve 79 bin hediye barındırıyor.

Siz nasıl bir kütüphane tasarladınız Obama’ya?

SE.: Projeye başlamadan önce John F. Kenedy’nin kütüphanesinden, Ronald Reagan, George W. Bush ve Richard Nixon’un kütüphanelerine kadar birçok Amerikan başkanın kütüphanesini inceledik. Tüm kütüphanelerde dönemin Başkanına ait birşeyler vardı. Kütüphane Chicago Nehri kenarında yer alması planlanıyor. Bizim tasarımımızın ana fikri “Yükseliş”. Amerikan halkının Başkan Obama döneminde yükselişini simgeliyor. Bina formu da başkanın sembolik baş harfini taşımakta. Kütüphane’de dairesel form Amerikan halkının Başkan Obama’nın etrafında toplanmasını simgeliyor. Formun yükselişi ise Amerika’nın yükselişi. Bütün bunların yanında kütüphane, alandan geçen demiryolunun geçişini de koruyarak, tıpkı Başkan Obama döneminde bütün Amerikalıları koruma altında aldığı gibi simgelemektedir.

“Artık rafların yerine bilgisayar masaları tasarlıyoruz”

Günümüzde kitap okuma alışkanlığı, basılan kitap sayısı ve kitap fuarlarının sayısı ülkemizde hızla artıyor. Peki bu artışa paralel sizin kütüphane tasarımlarınız da bir talep artışı var mı?

GE: İnsanların giderek daha fazla bilinçlendiği dönemin içinden geçiyoruz. Bilinçlenmenin de en önemli aracı okumak. Dolayısıyla söyledikleriniz çok doğru içinde bulunduğumuz dönemde insanların kitap okuma alışkanlıkları giderek artıyor. Gün içerisinde okuyarak geçirdiğimiz süreler artıyor. Dolayısıyla bizim de büyük küçük tüm projelerimizde kütüphane programının yeri büyümeye başladı.

SE: Geleneksel Kütüphaneler ile birlikte internetin hayatımıza girmesiyle birlikte yeni çağımızın dijital kütüphaneleri de yerini almaya başladı. Bu kütüphanelerde raflar yerine bilgisayarlar yer alıyor. Yeni tasarladığımız projelerimizde bu tür kütüphanelere de yer vermeye çalışıyoruz. Ama tabi bu dijital kütüphaneler hiçbir zaman tozlu raflı kütüphanelerin yerini alamaz. Çünkü o kütüphanelerde bir duygu, emek ve zamanın ruhu var.

“Stadyumlarda bile kütüphane var”

Evlerde ve ofislerdeki kütüphane tasarımlarında bir değişim var mı?

GE: Kütüphane konusuna çok önem veriyoruz ve tüm işverenlerimizi bu konuda bilinçlendirmeye çalışıyoruz. Kütüphanelerin ev ölçeğinde sadece basit bir odadan ibaret olmaması gerektiğini anlatıyoruz. Kitap okumayı tüm günün içine yayacak tasarımlar yapıyoruz.

SE: Evlere ve ofislere bırakın, tasarladığımız fabrikalarda sanayi işçilerinden, projelendirdiğimiz stadyumlarda futbolcuların da okuyabileceği geniş kitlelere hitap edecek kütüphane birimleri tasarlıyoruz.

“Kitap kokusunu özler hale geldik”

Sanal kütüphaneler tasarımları nasıl etkiledi?

SE: Zaman içerisindeki tüm bu gelişmelerin tasarımlarımıza yansımaları oldu. Evlerimizdeki kütüphanelerimize teknoloji dahil oldu.Bilgisayarımızdan dünyanın öteki ucundaki kütüphanelere ulaşabilir hale geldik.Bilgisayarlar birer sanal kütüphaneye dönüştü. Tüm bu teknolojik gelişmeler bir yandan da basılı dokümana özlemimizi arttırdı. Kağıt ve kitap kokusunu özler hale geldik.

Bu değişimin aslında çok da olumlu bir değişim değil diyebilir miyiz?

GE: Teknolojinin hayatımıza dahil olması ile ortaya çıkan son derece önemli zararları var. Teknoloji devleri kendi çocuklarını teknolojiden uzak eğitimlerden geçiriliyor. Özellikle kağıt kalem ile çalışmalarını istiyorlar. Bilgisayar ekranındaki bilgi geçici, kağıttaki bilgi ise kalıcı. Fıtratımız gereği bizler görerek ve dokunarak öğreniyoruz. Yapılan araştırmalar da gösteriyor ki bilgisayar ve internet bireylerin öğrendiklerini unutturuyor. Bilgisayarın her şeyi bize hazır sunmasından kaynaklanıyor. Bu duruma müdahale edilmez ise unutma sorunu toplumun en önemli sorunu olacak. Tasarladığımız kütüphanelerde bilgisayarları kitaplar ile birlikte bulundurmaya çalışıyoruz. Böylelikle sanal ortamda öğrendiklerimizi basılı kaynaklardan da kontrol etme imkanı sunuyoruz.