“Le Corbusier’in 1,83’lük ya da Neufert’in 1,75’lik İnsanının Değil, Kendi İnsanımızın Ölçülerini Kullandım”

Bu yıl Uluslararası Mimar Sinan Ödülü'ne layık görülen Mimar Cengiz Bektaş'ın konuşması...

Uluslararası Mimar Sinan ödülünün beni onurlandırması bir yana, çok sevindirdiğini de söylemeliyim. 56 yıldır içinde bulunduğum mimarlık uğraşıma değer verilmiş oluyor böylece. Buna, gerçek yuvam saydığım Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nin ön ayak olmasının, ayrı bir anlamı var. Buna katkısı olmuş olan tüm kişilere, kuruluşlara ‘sağolun, varolun’ diyorum.

Bundan otuz- otuz beş yıl önce İTÜ’de “manifesto” olarak bir bildiri sunmuştum. Orada çalışma ilkelerimi saymıştım. Tüm mimarlık yaşamımda bunları tam bir tutarlılıkla sürdürdüm. Anadolu’nun halk yapı sanatının örneklerinden çıkarmıştım ilkelerimi… Özellikle son yıllarda, çağrılı olarak konuştuğum tüm mimarlık okullarında bunları dile getirdim. Gördüm ki, Bologna ilkelerine göre düzenlenmiş eğitimden geçen, çoğu umutsuz öğrenciler için, söylediklerim umut ışığı yaktı.

Saptadığım ilkelerden ilki “Kültür Birikiminin Bilincinde Olmak” idi.
Gene bu yuvamda vermekte olduğum “Kültür Oylumları” dersimde, bunun ne denli önemli olduğuna inandım.

Bizim kuşağımıza da pek çok “yanlış” aktarılmıştı.

Ama şimdi de gençler, kültür oylumlarımızı, yapıtlarımızı tanımadan yetişiyorlar.

Gelenekten neler öğrenebileceklerini duyumsamadan…
Geleneğe eklenmenin ilk koşulunun çağdaşlık olduğunu sezinleyemeden… Özellikle son yıllarda, geçmişin biçimlerini gineleyen örneklerle yaratıcılıklarını yitiriyorlar. Ülkeleri ile bağları kopuyor neredeyse. Batıda üretilmiş tasarımların altına imzalarını atan işliklerde perspektiflerini yitiriyorlar.

Uygarlığın, insancıl oylumlar yaratmak olduğunu gözden kaçırıp teknolojiyi ilerleme sanıyorlar.

Yirmi yaşımdan beri adım adım gezdiğim Anadolu’da doğduğum için mutluyum. İnsanları öldürenlerin, öldürmeyi öğretenlerin, ölüm silahları üretenlerin uygar olmadıklarına hergünkünden daha çok inanıyorum.

Üç büyük uygarlığa beşiklik etmiş Akdeniz’in, Halikarnas Balıkçısı’nın söylediği gibi 6. Kıta olduğuna da inanıyorum.
Bu kıtayı sömürmek amacıyla kuzeyde ya da uzaklarda kurulan birlikteliklerin yerine, kendi insancıl birlikteliklerimizi kurmakta geciktik.

Daha da gecikmeyelim…

İklimimiz, ilk felsefecilerin, ilk bilimcilerin, ilk ozanların iklimidir…
Bir başka ilkem, insana, çevreye, coğrafyaya, doğaya saygı…

Bugüne dek parmak kalınlığında bile olsa ağaç kesmedim. Kendisi için çalıştığım insanın mutluluğu tek amacımdı.

Yapılarımda iç-dış uyumu ana kaygımdı. Bu yolda hiç yalan söylemedim.

Tutumluluk, esneklik, gerçeklik, gerecini – yapım yöntemini en yakından seçmek, toplumumun bana göre olmazsa olmaz koşullarıydı.

Yapılarımda kendi insanımızın ölçülerini kullandım. Le Corbusier’in 1.83’lük insanının ya da Neufert’in 1.75’lik insanının ölçülerini değil.

Hiç bir depremde hiç bir yapım zarar görmedi.

Bütün bunlar, benim için mimarlıkta Akdenizliliktir. İnanıyorum ki bunlar üzerine kendi düşüncelerini geliştirmek, genç kuşağa yeni perspektifler açacaktır. Onlara kimlik, kişilik kazandıracaktır.
Bütün uygarlıkların beşiğinden elbette insanlık yararına yeni yaratılar çıkacaktır.