Mahremiyet, Mahalle ve Kentsel Dönüşüm

İstanbul'da Mekân Mahremiyetinin İhlali ve Teşhiri: Gerilimli Bir Tarihçe ve 41 Fotoğraf başlıklı kitabı konuşmak üzere kitabın müellifleri Engin Gerçek ve Uğur Tanyeli Açık Dergi'de konuğumuzdu.

Kitabın varlık nedeni,, Engin Gerçek’in, İstanbul’un ‘kentsel dönüşüm’ bölgelerinden Kuştepe mahallesindeki evlerin iç mekânlarında çektiği fotoğraflar. Engin Gerçek, kentsel dönüşüm projelerine karşı görsel bir proje olarak tanımlıyor fotoğraflarını.

Engin Gerçek ve Uğur Tanyeli ile mahremiyet kavramını, mahremiyet algısının değişimini, tarihini, mahallelerdeki ve kentlerdeki değişimi konuştuk.

Kitabın tanıtım metninden:

Kitabın varlık nedeni olan fotoğraflar, Kuştepe semtinde yaşayanlardan bir grubun ev iç mekânlarını görselleştiriyor. Bunlar, evlerinin fotoğraflanmasına alışılmamış, dolayısıyla, dekorasyon dergilerinin ilgi alanında olmayan İstanbullular.

Engin Gerçek, bu iç mekânları ev sahipleriyle birlikte fotoğraflayarak, görmezden gelinen, yaşam alanları pek az bilinen bir grup kentliyi görünür kılıyor. Yaşadıkları mahalleler dönüşüm ve mutenalaştırma tehdidi altında olan bu öznelerin dünyalarını toplum geneline açıyor. Türkiye’nin ve İstanbul’un fotoğrafik ufkunu genişletiyor.

Kitabın ana metnini oluşturan Uğur Tanyeli’nin yazısıysa, İstanbul’da konut mahremiyetinin tarihine eğiliyor.

15. yüzyıldan bugüne uzanan bu tarihçe, kentlilerin özel yaşam alanlarını hangi amaç ve gerekçelerle nasıl tanımladıkları meselesi üzerinde yoğunlaşıyor. Özel yaşamın beş yüzyıl içinde hangi kapsamlı değişimleri yaşadığını ortaya koyuyor. Böyle bir tarihçe sayesinde, 15. ve 16. yüzyılın çoğunluğu tek odalı evlerinden güncel İstanbul’un kapalı ve denetimli sitelerine uzanan bir mimari ve toplumsal macerayı okumak mümkün oluyor. Sözkonusu macera saraylıların değil, olağan kentlilerin, “sokaktaki adam”ın gündelik yaşam macerası.