Meşhur AVM Yasası Rafa Kalktı Ama…

İsteyen istediği yere bakkal, berber, kasap açamayacak. Mahallede dükkan açmanın kriterleri olacak. Açmak için direnen esnaf destek ve kredi alamayacak.

Esnaf ve sanatkarların baskısına rağmen 15 yıldır bir türlü çıkarılmayan AVM yasası, yerini “Perakende Yasası”na bırakıyor. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, tüm perakende sektörünü kapsama alacak şekilde yeni bir yasa taslağı hazırlıyor. Söz konusu taslağın tamamlanarak, yeni yasama yılına yetiştirilmesi planlanıyor. Ancak yasa taslağı, esnafın istediği “AVM’lerin şehir dışına taşınması ve pazar günleri kapalı olması” gibi düzenlemeler içermiyor. Ayrıca, mahalle bakkalı, manavı gibi küçük esnafla ilgili de kritik düzenlemeler getiriyor.

Yan yana 2 bakkal

Taslağa göre, isteyen istediği sokağa bakkal, berber, tuhafiye veya kasap dükkanı açamayacak. Mahallesinde dükkan açmak isteyenin başvurusu incelenecek ve o sokakta aynı konuda iş yapan dükkan varsa örneğin “Bu sokakta değil, 2 km. ötede aç” denilecek. Böylece dükkan açmak da kriterlere bağlanacak.

Taslakla getirilecek en radikal değişikliklerden birini küçük esnafla ilgili düzenlemeler oluşturuyor. Buna göre, bir mahallede dükkan açan esnaf ve sanatkarı korumak amacıyla bakanlık koruyucu hükümler planlıyor. Bu çerçevede bir sokakta birden fazla bakkal, manav, kasap, tuhafiyeci dükkanı olmayacak. Yeni bir dükkan açmak isteyenin bu girişimi için önce bir değerlendirme yapılacak. O sokakta bu dükkanın açılmasıyla mevcut dükkanın zarar görüp görmeyeceği gibi soruların yanıtları alınacak. Buna ilişkin tüm bilgiler için Esnaf Sanatkarlar Konfederasyonu ve diğer meslek örgütlerindeki kayıtlar esas alınacak.

Market markalı ürüne gerçek üretici imzası

Halen mevcut hukuk sisteminde AVM, hipermarket, süpermarket tanımı olmadığını belirten yetkililer, hazırlanan taslakta detaylı olarak bu tanımların yapılacağını belirttiler. Taslağa göre, AVM’lerin kendi markasıyla küçük üreticiye yaptırdıkları ürünlerde, o üreticinin ismi, markası da yer alacak. Halen büyük market zincirlerinde o market zincirinin kendi ismiyle raflarda yeralan deterjan, bakliyat, yağ, vb. ürünlerde, o ürünü üreten küçük firmanın ismi yeralmıyor. Taslak buna son verecek. Ürünlerin üzerinde bunu üreten firmanın da ismi bulunacak. İstediği yerde istediği dükkanı açana destek yok Çalışmayla ilgili bilgi veren üst düzey kaynaklar, gelinen noktayı şöyle anlattı:

“Meslek ve yer seçiminde kriterler getireceğiz. Elbette Anayasa’da teşebbüs hürriyeti esastır. Berberin yanına berber açmayı yasaklayamayız. Ama şunu diyeceğiz; ‘Siz burada berber dükkanı açarsan iş yapamazsın. 6 ayda kapatmak zorunda kalırsın. 2 kilometre ötede açabilirsin. Bu sokakta balıkçı, manav, bakkal açarsan, iş yapabilirsin. Bunlardan birini açarsan şu teşviklerden yararlanabilirsin. Aksi halde vergi muafiyetinden, indirimden; esnaf ve sanatkar kredilerinden, iş yeri açma yardımlarından, istihdam teşviklerinden yararlanamazsın’, diyeceğiz. İstediği yerde istediği dükkanı açan da sonuçlarına katlanacak.”

Elini kolunu sallayan AVM açamayacak

Küçük esnafın özellikle AVM’lerin şehir dışına taşınmasına dönük teleplerine rağmen taslakta bu yönde bir düzenleme yer almayacak. Bakanlık bunun doğru olduğunu da düşünmüyor. Bunun yerine, taslakta yeni AVM’lerin kuruluşunu da değerlendirip karara bağlamak üzere her bir kent için ‘Kurul’ oluşturulması öngörülüyor. Bu kapsamda mevcut AVM’ler yerlerinde kalacak. Ancak yeni AVM başvuruları bu kurullardan geçecek. Artık nihai karar belediyelerden alınacak.

Yetkililer, taslaktaki AVM yaklaşımını şöyle anlattılar: “Her kentte bir kurul oluşturulacak. Her şehrin gelişim eksenine göre imar planları ve bunlara göre ayrılmış ticari alanlar var. Nüfus yoğunluğu, trafik yoğunluğu, ticaret potansiyeli göz önüne alınarak orada açılacak bir iş yerinin ekonomik olup olmadığı değerlendirilecek. Öyle ki bu değerlendirmede orada yatırımı olan ticari işletme de düşünülecek.

İkinci bir AVM, market, manav, bakkal, berber izni verilirken, orada bulunan mevcut AVM’nin, bakkalın, manavın işlerini olumsuz etkileyip etkilemediği göz önünde bulundurulacak. Bu izinler verilirken Kurul karar verecek. İş yeri ruhsatını sadece belediye karar vermeyecek. Oluşturulacak Kurul’da, belediyenin yanı sıra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temsilcisi, akademisyenler, yatırımcılar, esnaf odaları temsilcisi, meslek ve sivil toplum kuruluşları yer alacak.”

AVM’ler pazar günü açık kalsın mı? tartışması da bitiyor

Mahalle esnafının “AVM’ler pazar günü kapatılsın” talebi de kabul görmedi. Taslakta böyle bir hüküm yeralmayacak, AVM’lerde çalışan personelin çalışma saatleri vb. gibi koşullar da mevcut iş yasalarına bırakılacak. AVM’lerin pazar açık olmasına karışılmayacak. Anca çalışanların, çalışma saatleri, ücret vb. koşullarının iyileştirilmesi için Çalışma Bakanlığı’nın daha sıkı denetim yapması istenecek.