Mimari Bağlamsalcılık

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Hakan Anay’ın ve Dr. Öğr. Üyesi Ülkü Özten’in derlediği ve ESOGÜ Yayınevinden çıkan “Mimarı Bağlamsalcılık” kitabı mimari kuramı alanında önemli isimlerden önemli çalışmaları bir araya getiriyor.

ESOGÜ Yayınevinin öğrencilere ve mimarlık kuramına ilgi duyanlara yönelik bir kaynak kütüphane oluşturmayı hedefleyen “Mimarlık Kuram Kitaplığı” serisi kapsamında hazırlanan “Mimarı Bağlamsalcılık” kitabının I. cildi 2017 yılında yayımlanırken II. cildi 2020 yılında okurla buluştu. Kitabın derleyenlerinden olan Dr. Öğr. Üyesi Ülkü Özten alana ve kitabın içeriğine ilişkin olarak yaptığı açıklamada Türkçe mimarlık okuyucusuna geç de olsa mimarlıkta temel bir düşünme biçimine ait bir grup kaynağın kapısını açma amacında olduklarını belirtti.

Dr. Öğr. Üyesi Ülkü Özten kitaba ilişkin açıklaması şu şekilde:

“Mimarlık Kuram Kitaplığı, mimarlık kuramı alanında bir seri güncel tartışmayı hem tarihsel perspektifte ele almayı hem de günümüze taşımayı amaçlıyor. Kitaplık, Hakan Anay ve Ülkü Özten tarafından Eskişehir Osmangazi Üniversitesinde yayıma hazırlanıyor. 2011 yılında yayımlanan Biçim ve İşlev ve 2012 yıllında yayımlanan Mimari Biçimcilik I ve II kitaplarının ardından, 2017 ve 2020 yıllarında yayımlanan Mimari Bağlamsalcılık I ve II kitaplarıyla Mimarlık Kuram Kitaplığı projesi, tüm tasarım alanlarından akademisyenlere, öğrencilere ve mimarlık kuramına ilgi duyanlara yönelik bir kaynak kütüphane oluşturmayı hedefinde ilerliyor. Kitaplığın Bağlamsalcılık serisi bağlamsalcılığı tarihsel bir olgu olarak ele alıp yorumlamaktansa modern sonrası koşullardan beslenen bağlamsalcılık tezinin yirmi birinci yüzyılın koşulları talepleri ve öncelikleri dikkate alındığında bu çağa özgü bir cevap üretip üretemeyeceği sorusu üzerine kendini inşa ediyor ve hedefini döneme yön veren metinlerle birlikte günümüzün yorumları ile bir araya getirerek gerçekleştiriyor. Bu bağlamda, birinci ciltte Thomas L. Schumacher ve Stuart Cohen’in dönemi etkisi altına alan metinlerinin çevirileri, Ülkü Özten, Hakan Anay, Esin Kömez Dağlıoğlu’nun yazıları ve Hakan Anay’ın dönemin ve kavramın ortaya çıkışının tanıklarından Kaya Arıkoğlu ile yaptığı söyleşi yer alıyor.

Yine bir derleme olarak Mimari Bağlamsalcılığın ikinci cildi, birinci ciltte sunulan çerçeveyi genişletme ve meseleyi farklı platformlara taşıma niyeti taşıyor. Bu bağlamda bu ciltte, Colin Rowe ve Fred Koetter’in sonra aynı isimde bir kitap olarak da yayımladıkları, Architectural Review dergisinde yayımlanmış Kolaj Kent isimli makaleleri ile Robert Venturi’nin aslında makale formatında düşünülmemiş ancak daha sonra derlediği bir kitabında bağlam meselesini netleştirme düşüncesiyle yeniden yer verdiği “mimari kompozisyonda bağlam” isimli yüksek lisans tezinin çevirileri ufuk açıcı nitelikte iki büyük söylem olarak yer alıyor. Jeffrey Hildner’in “Kolaj Okuma” metni ise, Rowe ve Koetter’in Kolaj Kent’te geliştirdikleri tartışmanın spesifik bir bölümünü alıp ilerleterek yeniden yorumluyor.

İki ciltte yer alan tüm metinlerde altı çizilen temel tehlike: mimarlığın bağlamsız, “sadece kendisi için tasarlanabileceği” ya da diğer bir deyişle mimarlığın hayatın karmaşıklığına temas edemeyen, diyalog kuramayan katı bir bağlamın, tekil bir vizyonun, iyi işlenmiş tekil bir sistemin yansıması olduğu düşüncesidir. Bu bağlamda kitaplarda, her şeyin tekil, merkezi bir vizyona ilişkilendirilebileceğini savunan bir mimarlık düşüncesi karşısında birçok ucu takip edebilen bir mimarlık düşüncesi vurgulanmaktadır. Mimarlıkta Bağlamsalcılık I ve II’nin bir süredir “star” mimar ve “ikonik” mimarlık hegemonyasının üzerimize örtmüş olduğu ölü toprağını atmakta yardımcı olacağını ve bu çerçevede özellikle Türkçe mimarlık okuyucusuna geç de olsa mimarlıkta temel bir düşünme biçimine ait bir grup kaynağın kapılarını açabilmesi umuduyla.” Kaynak