Nefes Alan Cami: Bait Ur Rouf

2014 – 2016 Aga Khan Mimarlık Ödülü’nde finale kalan, Bangladeş’in başkenti Dhaka’da bulunan Bait Ur Rouf camii, havalandırma ve ışık oyunları ile ruhani bir sığınağa dönüştürülmüş.

Sufia Khatun’un, kocasının ve yakınlarının vefatı üzerine, arazisinin bir kısmını cami yapılmak üzere bağışlaması ile öncelikle geçici bir mescit yapısı dikilmiş. Onun da vefatı üzerine ninesinin vasiyetini ve hayalini devralan torunu Marina Tabassum, bağış toplayıp caminin hem tasarımcısı, hem işvereni, hem de yüklenicisi olmuş.

Fotoğraf: AKTC / Sandro di Carlo Darsa

2005-2006 yılları arasında projelendirilip 2012 yılında inşası tamamlanan cami yoğunluğu giderek artan bir mahallede yer alıyor. Geleneksel yöntemler ile inşa edilen Bait Ur Rouf camii, saltanat dönemi görkemli Bengal camilerinin özü ile çağdaş ifadeleri bir araya getirmeye çalışan yeni bir dil sunuyor.

Yapı bir subasman üzerinde, arsa sınırlarına paralel biçimde yükseltildiğinde kıble ile 13 derece açı yaptığından plan şemasında yeniliklere gidilmesi gerekmiş. Böylelikle, bir karenin içine yerleştirilen silindir biçimli iç hacmin kıbleye göre döndürülmesi ile oluşan ara alanlar ışık avluları oluşturulmuş.

Boşluklu yerleştirilmiş tuğla ile örülmüş duvarlar ile nefes alan caminin ibadet mekanları sürekli havadar ve serin. Çatıdaki ışıklıklardan inen doğal ışık mekanı gün boyunca aydınlatıyor. İbadet mekanı, sekiz adet kolonun arasında, orta alanlar açık bırakılacak biçimde çözülmüş. İbadet dışındaki ikincil işlevler ise en dıştaki kare ve silindir arasında yer alıyor. Yapını etrafını saran subasman, koşuşturan çocuklar, muhabbet eden ve namazı bekleyen yaşlılar ile gün boyunca canlılığını koruyor.

Fotoğraf: AKTC / Hassan Saifuddin Chandan

Kıble, silindirik tuğla duvardaki küçük bir yarıktan taşan ışık ile işaretlenmiş. Silindir ve kare hacim arasında kalan galerilerin yanı sıra, çatıda rasgele açılan açıklıklardan süzülen gün ışığı, ibadet mekanının zeminini desenler ile aydınlatıyor.

Fotoğraf: AKTC / Hassan Saifuddin Chandan