Peki Nasıl Yıkıldı?

Taksim Topçu Kışlası'nın yıkımı Cumhuriyet Gazetesi'nde nasıl işlenmişti?

Günümüzde gündemi en çok meşgul eden konulardan biri de 1940 senesinde yıkılan ve arsası Gezi Parkı olarak projelendirilen Topçu Kışlası’nın yeniden inşası tamamlandıktan sonra hangi işlevi alacağı… Bu kez tekrar yapım tartışmalarından uzaklaşıp, yapının yıkım sürecini döneminin medyasından sizler için derledik.

“Taksim Kışlası Yıkılacak” – 28 Mayıs 1932

“Taksim kışlasının havadan alınmış bir resmi” – 22 Mayıs 1935

Ulaşım Krokisi – 22 Mayıs 1935

Taksim Topçu Kışlası (Taksim Kışlası) 1930’lu yılların başında, yapının Maliye Bakanlığı’nca Taksim Emlak Şirketi’den satın alınması gibi mülkiyet üzerine yazılarla Cumhuriyet Gazetesi sayfalarında yer alır.

16 Mayıs 1938’de ise Kışla’yla ilgili bir değerlendirme yazısı göze çarpar. “Stadyom meselesi” başlıklı yazıda kışla olarak inşa edilip işlev değiştirerek stadyuma çevrilen ve kentteki tek stadyumun kentli için en kadar önemli olduğu üzerinde durulur, yıkım gündeme gelmiştir:

“Dün ve evvelki gün, Taksim stadyomu, gene dolup dolup boşaldı. (…) Bu kalabalığı görerek düşündüm ki emektar kışla avlusunun günleri sayılıdır. Taksim kışlası belki gelecek sene bu tarihte yıkılmış bulunacaktır; stadyom da beraber. Çünkü, Maliye Vekaleti burayı Taksim Emlak Şirketinden satın almış ve İstanbul Belediyesi de, daimi sergi binasını orada yağmağa karar vermiştir. Taksim stadyomu yıkılırsa, bütün Beyoğlu semti mevcud tek spor sahasından mahrum kalacaktır. (…)” sözlerine yer veren yazar, Yenibahçe’de yapılması planlanan yeni stadyumun sadece önemli maçlarda seyirci alabileceğini, ikinci derecede maçlar için izleyicilerin merkezi bir yeri seçtiklerini belirterek zaten “İstanbul gibi büyük ve yayvan bir şehirde” tek bir stadyumun da yetersiz olduğuna dikkat çeker.

16 Mayıs 1939’daki Şehir ve Memleket Hikayeleri – Prost’un Yapacağı İmar Planları başlıklı haberde dönemin Belediye Başkanı ve Valisi Lütfi Kırdar’ın Prost’a ısmarladığı İstanbul nazım planının çerçevesi çizilir: 

“Vali, mütehassıs Prost’tan şu üç yerin imar planlarını hazırlamasını rica etmiştir:

1- Eminönü meydanile Eminönünden Unkapanına kadar olan saha.
2- Tepebaşı bahçesinin tiyatro ve bar kısmile bahçe olan yer.
3- Taksimden itibaren Taksim kışlası, Taksim bahçesi, Harbiye ve Gazhaneye inen kısmı da ihtiva etmek üzere Yeşil saha…”

Aynı yazıda İnönü Gezisi olarak öngörülen projeye de kısaca yer verilir:

“(…) Taksim kışlasile orada hazineye intikal etmiş olan bina ve arazinin hükumet tarafından Belediyeye verilmesi keyfiyeti de tahakkuk etmiştir.
Bunları pek kıymetli araziyi ihtiva ettiği için imar planını müteakıb inşaat ve icraata girişildiği takdirde Belediye bundan çok istifade temin edecek ve kendisine kalan para ile Şehir kulübünü, Şehir kazinosunu ve muazzam Şehir tiyatrosunu ve diğer bazı tesisatı vücude getirecektir.”

29 Haziran 1939 – “Taksim kışlası Belediyeye devrediliyor”

“Taksim kışlasile etrafındaki binalar Emlak şirketinden Maliye Vekaletine geçmişti. Maliye Vekaleti bunları İstanbul Belediyesine devir kararını istihsal etmek üzere raporunu Heyeti Vekileye göndermiştir. Vekiller Heyetinden karar istihsal edildikten sonra burası Belediyeye devredilecektir.
Belediye burada şehir tiyatrosu, şehir kulübü, şehir kazinosu yapmak üzere planlar hazırlatacaktır.”

4 Temmuz 1939 tarihli haber başlığı

26 Temmuz 1939 tarihli haber başlığı

08 Temmuz 1939 –” Taksim kışlası enkazının kıymeti”

“Taksim kışlasının Belediyeye devredildiğini yazmıştık. Yalnız kışlanın enkazına kıymet konulacak ve bedeli hazineye ödenecektir. Bu kıymeti koymak üzere dün Belediyede mühendis Faik, Belediye azasından Mehmed Ali ve Neşetten mürekkeb takdiri kıymet komisyonu toplanarak hazırlıklara başlamıştır.”

10 Temmuz 1939 – “Taksim kışlası-Arsada modern tesisat vücude getirilecek”

“Taksim kışlası arsasının hükumetçe belediyeye verildiğini yazmıştık. Vali ve Belediye Reisi Lütfi Kırdar, bu kışla arsasile Ayaspaşa civarında Belediyeye aid bazı arsaların ve oradaki jandarma karakolunu da ihtiva edecek bir sahanın imarile buralarda büyük şehir müesseseleri vücude getirmek üzere bir plan ihzarını şehircilik mütehassısı M. Prost ile (…) meşhur mütehassıs Valter’den rica etmiştir. Halen Pariste bulunan iki mütehassıs Pariste müştereken çalışarak bir plan hazırlamağı kabul etmişlerdir. Plana nazaran Taksim kışlasının bulunduğu mahalde Şehir kulübü, Şehir gazinosu ve Matbuat kulübü itihaz edilmek üzere büyük bir bina vücude getirilecektir. (…) Jandarma karakolunun bulunduğu yere büyük Şehir tiyatrosu yapılacaktır. Bunun karşısına da Beyoğlu Halkevi binası inşa ettirilecektir.”

02 Ağustos 1939 – “Taksim kışlasının kıymeti”

“Taksim kışlası binasına kıymet takdir etmekte olan heyet, tetkikatını ikmal ve kışlanın enkazına 30,700 lira kıymet takdir etmiştir. (…)”

5 Eylül 1939

04 Ekim 1939 – “Şehircilik mütehassısı Prost dün geldi”

“(…) Mütehassıs şehrimizde üç ay kalacak ve bu müddet zarfında birinci beş senelik İmar programının tafsilat planlarını hazılıyacak, Taksim meydanile meşgul olacak, Taksim kışlası arsasının alacağı şekli tespit edecek, (…)”

5 Ekim 1939

06 Aralık 1939 – “Taksim abidesinin vaziyeti”

“Nisan başında Taksim kışlasının yıkılmasına başlanacaktır. Kışlayı Ayaspaşa istikametinden amuden ikiye bölecek yolun tarafeynine umumi binalar inşası mukarrerdir.
Taksim kışlasının yıkılması ameliyesi, Belediye tarafından emaneten yapılacaktır. Ayaspaşa istikametindeki molozların kaldırılması on gün sonra bitirilecektir.”

8 Şubat 1940

14 Ocak 1940

21 Şubat 1940 – “İstanbulun alacağı Yeni çehre”

Abidin Daver konuyla ilgili iki değerlendirme yazısı kaleme alır:

“8-Taksim meydanının tanzimi

(…) Taksim kışlası yıkılacağı için meydanın solunda da, kışlanın şimdiki cenub dılının bulunduğu yerde, meydana nazır, merdivenli bir teras daha inaş edilecek ve resmigeçidleri, resmi zevat ve davetliler buradan seyredeceklerdir. (…)” 

22 Şubat 1940 – “İstanbulun alacağı Yeni çehre”

“9-Taksim kışlasının yerine bahçe

Taksim kışlası ve stadyomu kamilen yıkılacaktır. Kışla arsasının tramvay caddesine nazır cephesine dört tane muhteşem apartıman inşa edilecektir. Bu büyük apartımanların alt katlarında büyük mağazalar bulunacaktır. Kışla arsasının Mete caddesine nazır cephesine de bir apartıman ve büyük bir bina yapılacaktır. (…) şimdi Panorama kazinosunun bulunduğu yere de, büyük bir otel yapılacaktır. Bu otelin bir cephesi Taksim bahçesine bakacaktır. Şimdi stadyomun bulunduğu kısımla futbol kalelerinin arkasındaki kışla kısımları kamilen kaldırılacak, burası bir gezinti bahçesi haline ifrağ edilecektir. Bahçenin sağındaki ve solundaki ağaclıklı iki geniş yola Avrupanın bazı geniş cadde ve meydanlarında olduğu gibi, açıkhava kahveleri ve kazinoları yapılacak ve bunların teras denilen önlerine masalr konulabilecektir. Şimdi Beyoğlu İstiklal caddesinde piyasa eden halk, burada dolaşacaktır.”

6 Nisan 1940

17 Nisan 1940

19 Nisan 1940

Bu haber başlıkları dışında yıkımın sonucuna dair herhangi bir habere rastlamadık. Belki de “Modern tesisler”e ulaşma kaygısı ile Kışla’nın yıkım kararının medyada olumsuz ifadelerle yer almadığı ayrıca göze çarpmaktadır. 1940’tan sonra Kışla’nın ismi 24 Nisan 1968’deki bir haberde yer alır.