Piri Reis Haritasında Önemli Bir Detay

Mutlaka gitmeniz gereken bir sergiyi, Piri Reis Haritası ekseninde hazırlanan sergiyi, yazımın ilk cümlesinde tanıtmalıyım...

Mutlaka gitmeniz gereken bir sergiyi, Piri Reis Haritası ekseninde hazırlanan sergiyi, yazımın ilk cümlesinde tanıtmalıyım: UNESCO tarafından dünya kültürel miras tarihinin önemli varlıkları arasında gösterilen ve günümüze kalan en eski dünya haritalarından biri olan “Piri Reis ve 1513 Dünya Haritası: 500 Yılın Gizemi” isimli görkemli sergi MSGSÜ Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi’nde 31 Mayıs tarihinde kapanıyor.
Dünya haritacılık tarihine adını yazdırmış ünlü Türk-Osmanlı Derya Beyi Piri Reis’in 1513 tarihli Dünya Haritası’nın 500. Yılı kutlanıyor. UNESCO tarafından da resmi olarak desteklenen sergi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nin ev sahipliğinde gerçekleştirildi. “Piri Reis ve 1513 Dünya Haritası: 500 Yılın Gizemi” sergisinde sanat eseri niteliğinde 90 adet büyük boy harita sergileniyor. Sergi daha sonra Piri Reis’in doğum yeri olan Gelibolu ve Çanakkale, İzmir ve Eskişehir’i ziyaret edecek.

Sergi, Prof. Dr. Mustafa Kaçar’ın başdanışmanlığında istanbul Exhibitions ve Boyut Yayın Grubu tarafından kotarıldı. Sergide, Piri Reis öncesi dünyaya bakışı, 1929’dan günümüze haritanın hikâyesi, 1513 Dünya Haritası’nın özellikleri, çağdaş Türk tasarımcılarının gözünden Piri Reis ve haritalarının yanı sıra bu haritaların geleneksel çini sanatına yansıtılmış hali ile büyük bir çini koleksiyonu da yer alıyor.

Amerika’nın doğu ve Afrika’nın batı kıyılarını gösteren bu harita, Albay Ohlmeyer’in de belirttiği gibi Antarktika kıtasının buzullardan arındırılmış kara sahilini gösteriyordu. Halbuki Antarktika’nın buzullardan arındırılmış hali en az MÖ 9.000 döneminden önce mümkün idi. Böylece 1513 tarihli Piri Reis Haritası dünya tarihinde üzerinde en çok konuşulan harita özelliğine kavuştu. Haritaya meraklı harita tutkunlarının bu sergiyi kapanmadan görmeleri konusunda bir uyarıda bulunayım. Yazının başlığında da belirttiğim ve Piri Reis’in haritasına her zaman ayrı bir ilgi duymamı sağlayan detayı, sergide dikkatle izleyin. Haritada küçücük bir ada üzerinde, ateş yakmış iki insan figürü vardır. Oysa okyanusun ortasındaki o küçücük ıssız ada, bir kara parçası değil, kocaman bir balinadır!

Sergide haritalar, başarılı bir sergileme ile sunuluyor. Sergi mekânına girer girmez, gerek görsel, gerek yazılı bilgiler, sanırım Piri Reis’in önemini, haritacılıktaki yerini yeterince anlatıyor.
Sergi 31 Mayıs’ta sona erecek olsa da, Piri Reis Haritası’nı oldukça etraflıca anlatan bir kitap yayımlandı Boyut Yayıncılık tarafından. Kitaplığınızı zenginleştirecek nitelikte bu iki ciltlik devasa Piri Reis kitaplarından kısaca söz etmeliyim:
Birinci cilt, Piri Reis-Kitâb-ı Bahriye adını taşıyor. Bülent Özükan’ın editörlüğünü üstlendiği ciltte, Kitab-ı Bahriye detaylı olarak irdeleniyor. Anlattığı tüm coğrafi bölgeler siyasi tarihiyle, kaleler, kiliseler ve benzeri yapılar bugüne kadarki durumlarıyla ve dijital uygulama ilaveleriyle aktarılıyor. Piri Reis 1513 Dünya Haritası adlı ikinci cildin editörlüğünü yine Özükan üstlenmiş. İlave olarak, Svat Soucek, Mustafa Kaçar, Doğan Uçar, Gregory Mcintosh, Günsel Renda, Cevat Ülkekul ve Celâl Şengör önemli yazılarıyla kitabı zenginleştiriyorlar. Bu yazılarda Piri Reis’in haritası Kolomb öncesi ve sonrası Türk ve İslam haritaları ile mukayese ediliyor, sanat tarihi, haritacılık tarihi, Osmanlı tarihi ve benzeri açılardan haritanın önemine değinilip nasıl bulunduğuna kadar bütün hikâyesi aktarılıyor. İki ciltlik yayına ilave olarak bir de Piri Reis 1513 Dünya Haritası Replikası yer alıyor…