Pritzker’de Terazi Dengede mi?

Ann Lok Lui, The Architect's Newspaper'da yayınlanan yazısında bu seneki Pritzker Ödülü ile ilgili önemli bir detaya dikkat çekiyor. Pritzker, Wang Shu'nun eşi Lu Wenyu'yu gözden mi kaçırdı?

Çinli mimar Wang Shu, geçtiğimiz Şubat ayında mimarlıkta en prestijli ödül olan Pritzker’in bu yılki ödülüne layık görüldü. Ama Wang Shu’nun aynı zamanda tasarım partneri de olan, eşi Lu Wenyu, görünen o ki kamunun gözünden kaçmışa benziyor. Pritzker’in Women’s History Month’la tesadüfen kesişmesinin yanı sıra, İngiliz Mimarlar Kraliyet Enstitüsü’nün (Royal Institute of British Architects) güncel yayını olan Women in Architecture istatistikleri de, Pritzker Vakfı’nın tarafsızlık anlayışı hakkındaki şüpheleri artırdığını gösteriyor. 20 yıl önce de Pritzker jürisi aynı şekilde Denise Scott Brown’ı, eşi ve partneri Robert Venturi’nin yanında görmezden gelmişti. Brown’ın 1975’te kaleme aldığı “Room at the Top? Sexism and the Star System in Architecture” yazısı da bu konuya değinmişti. 2012’ye geldiğimizde ise durum pek değişmişe benzemiyor – Kadınlar, profesyonel mimarlık piyasasının yalnızca beşte birlik dilimini oluşturuyorlar.- Bu yılki Pritzker ödülü de sektördeki bu probleme tekrar işaret ediyor.

Pritzker Ödülü’nün Yöneticisi Martha Thorne “Jüri, değerlendirme esnasında konuya son derece eksiksiz ve dikkatli yaklaşıyor” diyor. “Jüri, yapılmış işe baktı, öğrettiklerine, yazdıklarına ve diğer getirilerine. Listedeki adaylar her açıdan değerlendirildi ve gelinen sonuç, bu yılki ödülü Wang Shu’nun hakettiği yönündeydi.”

Ama neticede Wang Shu’nun çalışmaları doğal olarak Lu Wenyu’ya da bağlıydı. 1997’de çift, birlikte Amateur Architecture Studio isimli ofislerini kurdu. 2010’da da, ortak bir ekip olarak Almanya’nın prestijli ödüllerinden Schelling Ödülü’ne layık görüldü. Bir açıklamasında Wang Shu, kendisi de iş birliği içinde çalışmayı çok önemsediğini dile getirse de Pritzker Ödülü’nde sonuç değişti. Oysa ki Pritzker’e göre mimarlığın, tekil bir öznenin çalışmasından daha fazlası olduğunu geçmiş yıllarda ödül alan ortaklı ekiplerde görebiliriz: 2001’de Herzog & de Meuron ve 2010’da Sejima ve Nishizawa gibi.

Los Angeles Times’ın haberine bakarsak Wang Shu’ya göre, evet, Lu Wenyu da bu ödülü hakediyordu. NPR’a verdiği bir röportajda da “Bensiz tasarım olamaz. O’nsuz gerçekliğe kavuşulamaz” diyor. Buna rağmen, Wang Shu’nun eşinin tanınmasına olan yaklaşımı hala açık değil: Los Angeles Times’a açıklama yapan Thorne da bu durumun farkında olduğunu belirtiyor.

Bugüne kadar, Pritzker Ödülü 37 kez dağıtıldı ve ödül alanların yalnızca 2’si kadındı. Kuruluş tabii ki geçmişin bu yüzünün farkında değil.

“Sizle, kendi şahsi ve Pritzker’in de inandığı görüşü paylaşmak isterim ki, kadınlara mimarlıkta hakkı olan yer verilmedi” diyor Thorne. “Muazzam önyargılar var. Eğitimde, profesyonel hayatta ve sektör içinde kadınları dışarıda bırakan temel sorunlar var.”