Rio Gecekonduları Kupaya Hazır

Sokaklarda hâlâ silahlar patlıyor. Labirent gibi uzanan caddeler arasında hala uyuşturucu satıcıları var.

Rocinha Mahallesi sakinleri ise polisin çok şiddetli tedbirler aldığı, hatta yakın zamanda yoksul bir duvar işçisini işkence ederek öldürdüğü yolundaki iddialar karşısında çok öfkeli. Bütün bunlara rağmen Rio de Janeiro’da önümüzdeki sene Brezilya’da oynanacak Dünya Kupası için boş otel odası kalmadı gibi… Son derece vasat odaların bile geceliği 450 dolardan başlıyor. Kalacak yer arzının bu kadar az olduğu bir ortamda bu devasa etkinlik için boşluğu Rocinha bulunanlar gibi evini kiraya veren gecekondu mahalleri dolduracak.

49 yaşındaki Maria Clara dos Santos, Ipanemo’nun güneşle buluşan sahillerine bakan üç odalı evinde 10’dan fazla kupa izleyicisini ağırlamaya hazırlanıyor. Gerçekten de Bayan dos Santos sokağında fışkıran lağımlara, hırsızlara karşı konmuş demir parmaklıklara bakarak geceliği 50 dolar gibi daha makul bir fiyat öneriyor. Santos’a göre bu gecekondu alanları canlı müzik sahneleri ve uygun fiyatları ile gösterişten uzak insani bir sıcaklık sunuyor. Buralara artan talebi göstererek, merkezdeki yerlerin bu otantikliği sağlayamadığını söylüyor. Böylelikle kalacak yer problemi Dünya Kupası’na hazırlanana Rio’nun en sorunsuz halledilen alanlarından biri oldu, zira bu büyük olay, Brezilya için dünya çapında takdir görüp alkışlanmaktan ziyade günü kurtarmak mücadelesine döndü. Aşırı maliyetler, ölümcül iş kazaları inşaat halindeki stadyumların tamamlanmasını zora sokuyor.

Brezilya’daki Federal Fluminense Üniversitesi öğretim üyesi Christopher Gaffney’e göre şu anda bu kadar büyük bir olayla baş edebilecek, onu organize edebilecek kapasitede bir yönetim yok, bu sebeple işler kötüye gidiyor ve işçiler ölüyor. Brezilya otoriteleri, Haziran’da başlayacak olan Dünya Kupası’nın 12 şehirde devam etmesini ve yaklaşık 600 bin kadar yabancı turistin gelmesini bekliyorlar. Final maçının oynanacağı Rio’daki otel sahiplerinin şimdiden bu yoğunluk için ağzı sulanmaya başladı bile. Brezilya devlet turizm ajansının söylediğine göre, Dünya Kupası süresince otel fiyatları normalin iki katına çıkacak ve neredeyse geceliği 460 doları bulacak. Zira beklenen 300 bin ziyaretçi için yalnızca 55 bin 400 yatak kapasitesi var.

Brezilya Otel Endüstrisi Birliği’nin Rio şubesi başkanı Alfredo Lopes’da otel fiyatlarında böyle bir yükselişin beklendiğini söyledi. Lopes, “Kupa süresince Rio bütün dünyada bir prestij kazanacak. İnsanlar piyasa dengesi ile oluşmuş bu fiyatları ödemeye hazırken otel fiyatlarında bir regülasyona gitmek absürt olabilir” diyor. Aynı zamanda da Rio’yu lüks markalarla karşı laşt ırarak, insanların Harley-Davidson’a herhangi bir motosikletin üç katı para ödemesinin bir sebebi olduğunu, aynı şeyin Rio için de bu dönemde geçerli olduğunu söylüyor. 25 yaşındaki bir Alman turistin Rocinha’da öldürülmesi, plajlarda bir dizi soygun ve yeni suç dalgaları ile boğuşsa da Rio de Janeiro’da işler yolunda. Dünya Kupasına gelip şehir merkezinde kalmaya parası yetmeyenler için Rochina’daki gecekondular cazip bir seçenek olacak. San Fracisco’dan havacılık danışmanı 30 yaşındaki Isom Hightower, Rocinha’daki bir misafirhanede ranzanın bir yatağına geceliği 11 dolar ödüyor ve “Brezilya’nın vitrininden ziyade kalbi daha çok ilgimi çekiyor” diyor.

Brezilya’ya seyahat için işinden ayrı lan Hightower, burada gecekondu tecrübesini keşfetti. Kaliforniyalı 23 yaşındaki arkadaşı Elliot Rosenberg’le beraber şehrin varoşlarında “Dünya Kupası için ucuz kalacak yer” hareketini başlattı. Turnuva boyunca buralarda bulunabilecek ranzada bir yatak en fazla 50 dolara tırmanabilecek. Şehrin varoşlarında bu tarz misafirhaneler şimdi mantar gibi çoğalıyor. Bir anlamda Rio’daki onlarca varoşun kontrol altında tutulması için şiddete başvuran, polis, asker gönderen devletin işi de kolaylaşıyor zira bu yeni canlanma suç işleme oranını da pasifleştiriyor. Tabii hala güvenlik konusunda sert tedbirlerde ısrar ediliyor, hala Rocinha’da bazı ihlaller yapılıyorsa da Brezilya’nın son on yıldır büyüyen ekonomisi ile yaşam standardı yükseldi. Bazı bölgelere temel sağlık hizmetleri ve kablolu ulaşım sistemleri götürüldü ve cinayet oranları çok keskin bir şekilde düştü. Suçların düşmesi şehrin başka yeni yerlerinin de turizme açılmasına sebep oldu, bazı gecekondu bölgeleri özellikle moda veya video çekimleri için cazip arka planlar haline geldi.

70 yaşındaki İngiliz ressam Bob Nadkarni, buraya 30 sene evvel geldi. Tavares Bastos’taki cumhurbaşkanl ığı sarayının yakınındaki varoşt a The Maze (labirent) ismini verdiği gecekondularla buranın belli bir konsept kazanmasına da ön ayak oldu. Şimdi burada Dünya Kupası boyunca bir odanın geceliği 220 dolar civarında. Bir diğer emlak çılgınlığı da Leblon sahiline tepeden bakan bir varoş olan Vidigal’de yaşanıyor. Tanesi 75 bin dolardan giden tek odalı evler yatırımcılar tarafından adeta kapışılıyor. Gecekondu da kalma tecrübesi yaşamak isteyenler arttıkça da teklifler kızışıyor. São Paulolu bir yatırımcı olan Cello Macedo, buranın 10 sene içinde tipik bir Akdeniz köyü görünümü alacağını düşünüyor. Vidigal’de bir ev satın almış ve onu üst sınıf bir misafirhaneye çevirmiş. Buranın varoş ortamında olmasının Avrupa ve Amerika’dan pek çok bohem ziyaretçinin ilgisini çekeceğini düşünüyor. Brezilya Turizm Bakanlığından üst düzey bir yetkili olan Vinicius Lummertz, Rio’nun gecekondularındaki kalacak yerlerin ister misafirhaneler, ister şık oteller veya evlerdeki pansiyoner odaları olsun, insanlara buraya gelmeleri için cesaretlendirecek seçenekler sunduğunu düşünüyor. Lummertz, Dünya Kupası’nda gelecek olanları ağırlamak konusunda Rio’nun kapasitesi hakkında güllük gülistanlık bir tablo çiziyor: “Turnuvadan evvel fiyatlar ansızın yükselme yapabilir, ama herkes seçimini yaptıktan sonra da bir düşme olacaktır.”

Bakanlık, Rio ve etrafında 150 bin kadar kalacak yer oluğunu tespit etti, buna hosteller, özel mülkler ve bir gecelik moteller de dâhil. Açıkçası, müşterilerin bir gecelik kalmak isteyecekleri bu yerler gecekondulara rakip olabilir. Motel Villa Regia’daki 80 oda ve Rio sahilindeki bir aşk motelindeki 51 oda hızla standart otel odasına döndürüldü. Tavanlardaki aynalar, jakuziler, kondom ve yemiş satılan şeffaf kutular kaldırıldı. Hollywood, High Tech, Japonesa veya Versailles şeklinde isimlendirilen özel temalı odalar bildiğimiz otel odası görünümüne kavuştu. Tabii bu durumdan memnun olmayanlar da var. Bu motellerden Villa Regia’nın işletmecilerinden birisi olan Lourdes Will, “28 yıldır buraya gelen müşterilerimiz var, kendilerini terk edilmiş hissediyorlar” dedi.