Rotterdam’ın Kentsel Tasarımcısı Lotte Stam-Beese

Bauhaus’un ilk kadın mimarlık öğrencisi olan Lotte Stam-Beese, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Rotterdam’da önemli kentsel tasarım projeleri gerçekleştirdi.

Reisicht, Silesia, Almanya (Rokitki, Polonya) doğumlu mimar ve şehir plancısı Lotte Stam-Beese, 1926-1929 yılları arasında Bauhaus öğrencisi oldu.

Bauhaus’taki eğitiminden önce 1921’de stenografi ve yazım dersleri alan Stam-Beese, bundan iki yıl sonra Dresden’deki Deutsche Werkstätten atölyelerinde dikiş eğitimi aldığı sırada eski Bauhaus öğrencileri ile tanıştı.

Lotte Stam-Beese’nin fotoğraf çalışmalarından Bauhaus dikiş atölyesi öğrencileri, İsimsiz (1928). Çift pozlama tekniği ile Beese, Albert Braun ve Andor Weininger, İsimsiz (1926-28)

Bauhaus’ta mimarlık eğitimi alan ilk kadın öğrenci olan Lotte Stam-Beese (1903-1988), Hannes Meyer ve Hans Wittwer’in öğrencisi oldu. 1929 yılında okuldan ayrıldığı için, diplomasını 1944’te Amsterdam’daki College of Architecture’dan aldı.

İlk olarak Josef Albers’in yürütücüsü olduğu, Bauhaus’taki tüm öğrenciler için zorunlu olan ilk yıl hazırlık dersini aldı. Buna ek olarak geometri, fizik, kimya, Wassily Kandinsky’nin analitik çizim ve Joost Schmidt’in yazım derslerini aldı, fotoğraf üzerine çalışmalar yaptı.

Lotte Stam-Beese’nin fotoğraf çalışmalarından “Albert Braun mit Spiegel” (1928) ve balkondaki öğrenciler, Bauhaus, Dessau (1927-28).

Temel derslerden sonra Gunta Stölzl’ün dikiş atölyesine devam eden Stam-Beese, 1927’de açılan yapı bölümüne aynı yıl geçti. Mimarlık derslerinin yanı sıra statik, malzeme, yapım teknikleri, ısıtma teknolojisi ve kentsel planlama konularında eğitim aldı.

1929’da Bauhaus’tan ayrılarak Berlin’e taşınan Stam-Beese, Hugo Häring’in ofisinde çalıştı. Daha sonra Hannes Meyer’in ofisine geçerek Berlin yakınlarındaki Bernau’daki Trade Union School of ADGB projesinde çalıştı.

Trade Union School of ADGB, Bernau / tasarım: Hannes Meyer, Hans Wittwer ve Bauhaus Dessau Yapı Bölümü, 1930 / fotoğraf: Junkers Luftbild.Stam-Beese, 1930 yılında Hannes Meyer ile birlikte Moskova’ya taşındı. Rusya’nın Orsk kentinde planlama çalışmaları yaptı. 1935’te Amsterdam’a taşınan Stam-Beese,1938’e kadar kendi mimarlık ofisinde çalıştı. İkinci Dünya Savaşı yıllarında bitirme tezini hazırlayan Stam-Beese diplomasını 1944’te Amsterdam’daki College of Architecture’dan aldı. Bu tarihten sonra Rotterdam’da kentsel planlama üzerine çalıştı.

Orsk’ta bir okulun zemin kat planı. Orsk Kentsel Planlama Projesi, Rusya, 1933

1946’da Amsterdam’da Academy of Architecture and Urban Planning’de kentsel planlama bölüm başkanı oldu. Savaşın bitiminden sonra Rotterdam’ın yeniden planlanmasını gerçekleştirdi. Rotterdam’daki planlama projeleri arasında Pendrecht ve Ommoord bölgelerinin yeniden yapımı yer alıyor.

Pendrecht Kentsel Tasarım Projesi (1949-1953)

1949’da başlayan proje kapsamında Pendrecht’e yaptığı müdahaleler, Lotte Stam-Beese’nin en önemli çalışmaları arasında yer alıyor. Rotterdam’ın güneyindeki 6300 adet konutun yerleşimi konut, konut grubu, mahalle, bölge ve şehir ölçeğinde düzenlendi.

Pendrecht Kentsel Tasarım Projesi. Rotterdam, Hollanda (1949-1953).

Stam-Beese Pendrecht’te dört mahalleye sınırı olan ve araç trafiğine kapalı bir meydan düzenlemesi yaptı. Bu alandaki konut birimleri (wooneenheid) çeşitli gruplara ayrıldı. Her grupta kullanıcıların ihtiyacına göre değişen işlevlerde yapılar yer alıyor. Konut topluluğunun kullandığı yeşil alanı çevreleyen farklı yükseklikteki bağımsız blokların barındırdığı sosyal çeşitlilik, mekansal örgütlenmeye yansıyor.

Pendrecht Kentsel Tasarım Projesi. Rotterdam, Hollanda (1949-1953).

Pendrecht Kentsel Tasarım Projesi, bireysellik yerine toplumsallığın bir sonucu olarak geliştiriliyor. Ticari yollar ve donatılarla birbirine bağlanan özerk mahallelerden oluşan Urban City-Garden (bahçe-şehir) düşüncesinin tersini hedefleyen Pendrecht projesinde, mahalle şehrin bir parçası olarak kabul ediliyor. Pendrecht, Rotterdam’ın kent yaşamından kopuk olmayan bir bölge olarak tasarlanıyor.

Pendrecht Kentsel Tasarım Projesi (1949-1953). Rotterdam, Hollanda.

Districts of Ommoord (1962-1977)

Rotterdam’daki önemli kentsel gelişmelerden biri olan Ommoord projesi, az katlı konutların çevrelediği yüksek katlı konutlardan oluşuyor.

Stam-Beese’nin ideali olan “çekirdek”, 1960’lı yıllarda kentsel tasarımcılar ve mimarlar arasında sıkça tartışılıyordu. Çekirdek, insanların bir araya geldiği ve ortak etkinlikler için kullandıkları bir alan olarak tasarlanıyordu. Çekirdekte donatılar altyapıyla birbirine bağlanıyor ve ekonomi odaklı bir merkez fikri gelişiyordu.

Districts of Ommoord (1962-1977), Rotterdam, Hollanda.

Yüksek katlı konut bölgesinde birbirine dik olan iki yapı birimi kendini tekrar ederken, yapı blokları arasında ortak bir yeşil alan oluşuyor. Bu yerleşim biçimi konutlarda mahremiyet sağlarken, kullanıcıların manzaraya bakabilmelerini sağlıyor. Ortak yeşil alandaki ağaçlar ve çalılar, sert zeminle denge kuruyor.

Ommoord, farklı yüksekliklerde yapıları içermesi ve mimariyle peyzajın ilişkisi açısından kentsel önem taşıyor. Bu mahallelerin yeşil alanları modern konut idealinin izlerini taşıyor.

Districts of Ommoord (1962-1977), Rotterdam, Hollanda.