Safranbolu Çarşı’sı

İbrahim Canbulat'ın editörlüğünde hazırlanan Safranbolu Çarşı'sı kitabı, Nobel Akademik Yayıncılık tarafından yayımlandı.

Kapsamı

Müteveffa Hulusi Yazıcıoğlu’nun Safranbolu tarihi ile ilgili kitapları, elinizdeki kitabın yazarlarınca da önemli bir kaynak olarak kullanılmaktadır (Yazıcıoğlu& Al, Safranbolu / Safranbolu – Karabük – Ulus – Eflani, 1982).

Bunun yanında, 1999 yılında gerçekleştirilen I. Ulusal Tarih İçinde Safranbolu Sempozyumu’nun daha sonra basılan bildiriler kitabı Safranbolu tarihi için hala önemli bir kaynaktır (Anonim, 2003).

Aradan geçen 20 yılı aşkın süre içinde Safranbolu üzerine çeşitli makaleler, monografiler, yayımlanmış önemli sayıda arşiv belgesinin transkripsiyonları yapılmış, çok sayıda akademik tez hazırlanmış fakat bunlar bir bütün haline getirilememişti. Bu kitaba girişirken yapılan araştırma ve yayınların bize büyük ivme kazandıracağının bilincindeydik. Hedefimiz eksiksiz ve yanlışsız bir Safranbolu tarihi yazmaktı. Böyle bir kitabı yayıncılar “Prestij Kitabı” olarak tanımlamaktadır ama biz bu kitabın farklı disiplinden araştırmacılar için birincil kaynakları derleyen bir başvuru kitabı olmasının yanında bilimsel standartlardan taviz vermeyen ama aynı zamanda ortalama okuyucunun da rahatlıkla okuyabileceği bir kitap olmasını hedefliyorduk. Böylelikle Safranbolu araştırmaları için bir temel eser ortaya çıkaracaktık. Safranbolu Çarşı’sı kitabının başlığına bir de açıklayıcı alt başlık ekledik: bir Küçük Anadolu Şehrinin Sosyoekonomisi.

Kitap yalnızca UNESCO Dünya Miras Listesi’ne katılmakla bitmeyecek ardından gelen süreçte Safranbolu’nun bir “Tarihi-Turistik Kent” olarak elde ettiği fırsatlara karşın yaşamakta olduğu tehditleri de inceleyerek bugünlere  kadar uzanacaktır. Bu bağlamda Safranbolu’nun bugününün de anlamlı ve doğru bir kesitini vermemiz gerekecekti. Bu ise Safranbolu’nun biraz abartıyla(!), jeolojik devirleri dışlarsanız, 2.800 yıl gibi bir süre için tarihini yazmak demekti; dile kolay.

Başlangıçta kitabın kapsamı dışında bırakmaya karar verdiğimiz iki önemli küme belirledik. Bunlar Çarşı dışında kalan şehir kesimi ile Safranbolu’nun sivil mimarisi bağlamında evleri ve konaklarıydı. Safranbolu Koruma Alanı’nın diğer iki bileşeni olan Kıranköy (Rum mahallesi) ve Bağlar’ın (sayfiyesi) şehrin sosyoekonomik yapısının dışında kaldığı varsayımımız, özellikle yemenicilik ve saraçlık içinde Rum zanaatkarın kadın-erkek yer aldığını, ancak zaman içinde Çarşı’dan ayrılarak zanaatlarını Kıranköy’de sürdürdükleri gerçeğine ulaştığımızda yara aldı. Çarşı’nın bir bileşeni olarak Kıranköy’ü de bir ölçekte kapsamamız gerekecekti. Kitapta gördüğünüz gibi Çarşı’nın bütünleşik işlevlerinden olan cami, han, hamam gibi kamusal yapılar incelenmekte buna karşın konak ve evler kapsam dışı kalmaktadır. Bunun iki önemli nedeni bulunmaktadır: öncelikle böyle kapsamlı bir kitaba bir de sivil mimari örneklerini tartışan bölümler eklemek çok büyük bir yük getirecekti; ikincisi ise Prof. Reha Günay’ın Geleneksel Safranbolu Evleri ve Oluşumu isimli eserine bu kadar kısıtlı bir süre içinde yeni bir katkı sağlayamayacağımızın bilincinde olmamızdı(Günay, 1981).

Yayın Kurulu

• İbrahim Canbulat – Editör
• Dr. Esra Bölükbaşı Ertürk
• Aytekin Kuş
• İsmet Zühtü Saraçoğlu
• Dr. Kadir Şahin
• Prof. Dr. Nuray Türker