Şemsi Paşa Camii’nin Kazıkları Tartışmalara Konu Oldu

İstanbul Üsküdar´da Mimar Sinan´ın 1580 yılında yaptığı Şemsi Paşa Camii duvarında çatlaklar oluştu.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), Boğaz´ın hemen kenarında bulunan caminin önüne kazıklar çakılarak yapımına başlanan yaya yolu projesinin durdurduğunu, projenin tekrar değerlendirileceğini açıkladı. Üsküdarlılar da dün camiye gelerek çalışmaları protesto etti. Tarihçi Prof.Dr. İlber Ortaylı ise Şemsi Ahmet Paşa Camii’ne gelerek incelemelerde bulundu. Ortaylı “Burayı genişletecekler, sonra oturup çay içecekler herhalde. Buraya kazık çakılacaksa Mimar Sinan’ın zamanında âlâsı çakılırdı. Niye Mimar Sinan denizi doldurmamış da sen dolduruyorsun?” diye tepkisini dile getirdi.

İBB, Mimar Sinan´ın inşa ettiği en küçük cami olan ve denize sıfır olarak inşa edilen Şemsi Paşa Cami´nin önüne Üsküdar Meydan düzenleme projesi kapsamında yaya yolu yapımına başlamıştı. Cemaatin ve bölgede balık tutanların aktardıklarına göre, kazıklama işlemlerinin ardından cami avlusunun duvarlarında ve cami ile deniz arasındaki yürüme yolunda derin çatlaklar oluşmaya başladı. Öte yandan caminin çerçevelerinde de ne zaman oluştuğu bilinmeyen kılcal çatlaklar yer alıyor.

“KAZIKLAR ÇAKILMAYA DEVAM EDERSE DAHA KÖTÜ SONUÇLAR OLABİLİR”

Caminin önündeki alan balıkçıların uğrak yeri. Bölgede balık tutan vatandaşlar da çatlakları görmüş. Çoğu gazetecilere konuşmak istemese de caminin zarar görmesinden üzgün olduğunu belirtiyor. Hep bu bölgede balık tuttuğunu söyleyen bir vatandaş bölgede zemin çalışması yapılmadığını savunarak, “Darbelerden çatlıyor. Zeminde kayma olduğu söyleniyordu. ‘Kazıklar çakılırsa caminin kayması önlenecek´ deniyordu. Ama çok daha beteri ile karşılaştık. Kazıkları çakmaya devam ederlerse daha kötü sonuçlar olabilir” dedi. Bir diğer vatandaş ise çatlakları işaret ederek, Tarihi caminin korunması lazım” şeklinde konuştu.

İBB: PROJE TEKRAR DEĞERLENDİRİLECEK

İBB yaptığı yazılı açıklamada, çalışmaların İBB Başkanı Kadir Topbaş´ın talimatıyla durdurulduğunu duyurdu. Açıklamada, “Üsküdar Şemsi Paşa Camisi önünde yapılan çalışma durduruldu. Proje tekrar değerlendirilecek” ifadelerine yer verildi.

İLBER HOCA DA TEPKİ GÖSTERDİ

Tarihçi İlber Ortaylı da camiye giderek incelemelerde bulundu çalışmaya tepki gösterdi. Hürriyet gazetesine konuşan Ortaylı şunları söyledi; “Mimar Sinan’ın önemli bir özelliği var; büyük, muhteşem camilerin yanında küçük, zarif camileri de sever. Onları yapmayı da bilir. İşte Şemsi Ahmet Paşa Camii onlardan biri. Karşıdaki Molla Çelebi Camii de öyle. Sinan’ın daha da sevdiği bir husussa modelleri küçültmektir; örneğin Tophane’de Kılıç Ali Paşa Camii Ayasofya’nın minyatürü gibidir. Şemsi Ahmet Paşa Camii’nin özelliği, kıyıda bulunması ve rüzgâra açık olmasıdır. Bu yüzden ne minaresine ne de kubbesine kuşlar konar. Halk, bu özelliğinden dolayı ‘Kuşkonmaz Camii’ demiş buraya. Bugün bile bakın, kuş konmuyor buralara. İşte şimdi de burada rüzgâr ölçümü yapılıyor. Çirkin bir kule… Tabii ki rasat bakımından lazım ama mimari bakımdan hiç hoş değil. Kuşkonmaz Camii’nin zaman içinde önemli tahribat gördüğü açık. Bunu zaman yapmıştır. Bu nedenle ilk önce Atatürk’ün emriyle ancak 1940’larda gerçekleştirilen bir tamirat ve ardından 20. yüzyılın sonuna kadar uzanan restorasyonlarla cami bugüne kadar gelebildi. Nedense Sinan’ın bu pandantif eseri herkesi rahatsız ediyor. Fakiri de zengini de cahili de okumuşu da çok rahatsız ediyor. Sinan’dan çok bildiğini zannedenler var.”

‘KAZIK ÇAKILSA MİMAR SİNAN ZAMANINDA ALASI ÇAKILIRDI’

Kazıkları inceleyen Ortaylı sözlerini şöyle sürdürdü “İşte bu kazıklar… Burayı genişletecekler, sonra oturup çay içecekler herhalde. Güzel bir şey gördüler mi akıllarına hemen yiyip içmek geliyor bizim halkın. Bizim Topkapı’ya da dolma tencereleriyle gelirlerdi. Buraya kazık çakılacaksa Mimar Sinan’ın zamanında âlâsı çakılırdı. Dönemin dalgıçları Venedik usulü kazık çakıyorlardı. Bu işin iyisi Hollandalılardır. Dönemin dalgıçları Hollandalılardan daha iyi kazık çakıp doldurma yapıyorlardı. Niye Mimar Sinan doldurmamış burayı da sen dolduruyorsun? Sana mı kaldı? Seni mi bekliyordu bu proje? Nasıl müsaade ediliyor?”

Ortaylı ‘katı çalışması için ise “BU çok güzel caminin banisi Kastamonu Candaroğulları hanedanından gelen Kızıl Ahmed Bey torunu Şemsi Paşa’dır. Şemsi Ahmet Paşa, 1580 yılında ölmüştür ve tarihin de gösterdiği gibi bu sempatik camiyi aynı tarihte büyük mimarımız, Koca Sinan’a yaptırmıştır. Bu, Mimar Sinan’ın küçük bir camisidir. Ancak bu küçük minyatür caminin, mimarın keskin gözüne uygun bir yapısı vardır. Minaresiyle kubbesi, o kubbenin yanındaki çeyrek kubbeler, o çeyrek kubbelerin hemen altında uzanan duvarlar, revak, girişteki son cemaat mahalli ve etrafında yer alan ‘L’ şeklindeki medrese ve caminin hemen bitişiğinde yer alan Şemsi Ahmet Paşa’nın türbesi dikkatimizi çeker. Paşa, caminin tamamlandığını göremeden vefat etmiştir ve buraya gömülmüştür.” dedi.

Öte yandan dün Üsküdar sakinleri, İstanbul Boğazı’nın hemen yanında bulunan ve Mimar Sinan tarafından inşa edilen Şemsi Paşa Cami’nin önüne kazıklar çakılarak yapımına başlanan yaya yolu projesini protesto etti. “Üsküdar İstanbul’dur” yazılı pankart açan yaklaşık yüz kişilik grup, caminin avlu duvarında meydana gelen çatlakların kazıklama nedeniyle olduğunu söyleyerek, proje ve projede sorumluluğu olan yetkililer hakkında soruşturma başlatılmasını talep etti. Cami ile deniz arasında kalan ve kazıklama çalışması ile doldurularak genişletilmesi planlanan yaya yolunda toplanan grup, ‘Bu kazıklar derhal kaldırılsın’, ‘Mimar Sinan mı, Rant mı’ yazılı dövizler taşıdı. Cami girişine kadar yürüyen grup basın açıklamasında “Bu çığlık yeni bir ses değil. Projenin başladığı günden itibaren vicdan sahibi herkesin itiraz edip ses yükseltmesine rağmen yetkiler hız kesmeden bu kazıkları çakmaya, Şemsi Paşa Külliyesi’ni görmezden gelmeye devam etti. İstanbul’u bu örnekte de gördüğümüz gibi ‘oldubittiye getirme’, ‘bizden iyi mi bileceksiniz’ tavrı bitirme noktasına getirmiştir. Tarihi, insanı, Üsküdar’ın dokusunu, bir semtin kendine has kimliğini hiçe sayan bu meydan projesini kesinlikle istemiyoruz, onaylamıyoruz” dedi.