Sessizliğe Doğru İki Yol

Mimari fotoğrafçı Jussi Tiainen ile mimar Hüseyin Yanar'ın ortak sergisi "Sessizliğe Doğru İki Yol" 1 Haziran'a kadar Museum of Finnish Architecture'da izlenebilir.

8 Nisan’da ziyaretçilerle buluşan sergide, çağdaş Fin kilise mimarisi iki bakış açısıyla ortaya konuyor. Bu sergi aslında iki arkadaş arasında geçen bir diyalog. Yanar yazılarıyla kiliselere rehberlik yaparken yapılar, mimari detaylar ise Tiainen’in fotoğraflarında hayat buldu. Gelin bu eşsiz sergiyi Hüseyin Yanar’ın kaleminden okuyalım:

“Sessizlik her yerde bulunabilir ama, Finlandiya’nın ve Fin insanının yüreğindeki sessizlik bambaşka birşeydir. Çok derinlerdedir. Sessizlik adeta özel bir mekandır buraların insanı için. Kuzey’de bu olgusuyla yaşanır yaşamın bir yerinde. Başka türlü bir mekandan gelen ve buralardaki sessizliğin insanları ile birlikte yaşayan bir Akdenizli, bir İstanbullu olarak bunu çok iyi hissetmiştim. Bu sergi için seçtiğimiz mekanlardan biri, Helsinki’deki sessizlik şapeli ile ilgili yazdığım bir yazının başında da ve Fince basılan ilk kitabım “Muotokuvia”nın girişinde de yazmıştım. ‘İşte bu insanlar da, bu sessizliğin sanatını yaparlar. Bu sessizliğin tasarımcılarıdır…” diyerek.

Yukarıda konu edilen bu sessizliğin ötesinde belki de dünyanın biribirinden farklı bir çok yerinde tanık olunan, hissedilen başka bir sessizlik daha vardır. Bütün seslerin bittiği ya da bilinen bütün sessizlik kurallarının başkalaştığı bir mekanda, bambaşka bir yerde, ibadet yerlerinde, kutsal mekanlarda, kiliselerde, camilerde, havralarda, tapınaklarda ve diğer mabetlerde herkesin biribiriyle sözleşmişcesine hissettikleri sessizlik. İnananın, inanmayanın, Hristiyan’ın, Müslüman’ın, Budist’in ya da her neye inanıyorsa inananların bu tür mekanlarda hissettiklerini çevreleyen sessizlik. Sanki bu fiziksel, görünen dünyanın bittiği ya da sınırlarında, en uç noktalarında olma hali gibi birşey. Uhrevi bir dünyanın içinde olma hali. İnsanın kendi iç dünyası ile böyle bir dünyanın bir araya gelişi. Yani başka türlü özel bir mekanın, özel bir dünyanın, özel bir atmosferi.

Kuokkala Church, Jyväskylä 2010, Anssi Lassila (principal designer), Teemu Hirvilammi, Jani Jansson, architect SAFA 

Jussi ile işte böyle farklı özel ve kutsal mekanları birlikte tanımaya, birlikte tekrar keşfetmeye, yorumlamaya karar verdik, önce Fin Dünyasından başlamak üzere. Jussi’nin şansı vardı. O da sessizliğin ustalarından biriydi, ben ise sesli, seslerle dopdolu bir dünyadan gelen başka biri. Aralarından bazılarını seçtiğimiz Finlandiya’daki çağdaş kilise mekanlarına birlikte giderek, birlikte bazen uzun yolculuklar yaparak, o atmosferleri yerinde hissederek duygularımızı, onun fotoğraflarını benim ise yazdığım anekdotları, hikayeleri bu serginin sınırları içinde bir araya getirmeyi kararlaştırdık. Jussi Finlandiya’da yılların bilinen ve tanınan bir fotoğrafçısı. Bu ülkeden birisi. Ben ise kendi halinde yıllardır yazan biriyim. İnanç başka bir yana, o Hıristiyan dininin geçerli olduğu bir kültürel ortamda yetişen biri. Ben ise Türkiyeden, büyük çoğunluğunun müslüman olduğu, bir dünyadan geldim, o ortamda yetiştim, mimarlığıma ve hocalığıma oralarda başladım ve devam ettim İngilterede, Korede ve Finlandiya’da olduğu gibi. Kısacası biribirinden çok farklı geleneklerden gelen iki kişinin, bir fotoğrafçının ve bir mimarın, farklı dünyalardan gelen iki dostun izleri bu sergi. İki farklı yolun, iki farklı patikanın, hem kültürel altyapı olarak, hem de farklı disiplinler olarak bir araya gelmesi, bir arada olması hali.

Lilja Chapel, Oulu 2005, Vesa Oiva, Anttinen Oiva Architects Ltd 

Bu serginin belki de derinlerde başka bir iddiası da var. Farklı kültürlerin, farklı inanışların, anlayışların, milliyetlerin kuralsız, biribirlerine saygı duyarak birlikte yaşaması, sınırları aşma iç ice olma isteği. Her insan belki de derinde geldiği geleneğin, dünyanın temsilcisidir. Ne kadar farklı kültürlerde de yaşasa, kendi geleneğinin izlerini taşır. İşte bu sergi de bu birlikte izler, fotoğraflar ve yazılar bir araya geliyor biribirine karışıyor, iç içe giriyor.”

* İlk fotoğraf: St. Henry’s Ecumenical Art Chapel, Turku 2005, Sanaksenaho Architects Ltd