Sinemada Mimarlık

YEM Yayın’ın, “Mimarlık ve Beslenme Alanları” dizisinin ilk kitabı Edebiyatta Mimarlık’ın devamı, tamamlayıcısı olması arzusuyla Hikmet Temel Akarsu, Nevnihal Erdoğan ve Türkiz Özbursalı tarafından yayına hazırlanan yeni kitabı Sinemada Mimarlık yayımlandı.

Tanıtım metni:

Sinemada Mimarlık, mimarlığın ve tasarımın beslenme kaynaklarında sanatsal ağırlığın artmasının toplumun tümünün estetik algılarının gelişmesinde büyük rol oynayacağına ve bu izlek üzeinden giden tasarımcıların hayal güçlerini çok daha çarpıcı şekilde kullanabileceğine olan inançla hazırlandı.

Bu yaklaşımla Christopher Nolan, Halit Refiğ, Andrey Tarkovski, Yavuz Turgul, Peter Jackson, Nuri Bilge Ceylan, Wachowski Kardeşler, Lars von Trier gibi yönetmenlerin Mimar Babam, Kış Uykusu, 1984, Muhsin Bey, Ekümenopolis: Ucu Olmayan Şehir, Bulut Atlası, Matrix, Otomatik Portakal, Truva, Yüzüklerin Efendisi gibi dünya ve Türk sinemasından 68 görkemli yapıtı, 40 yetkin yazar tarafından irdelendi. Eserler incelenirken mimarlığın hayal gücünü tetikleyen, ütopik ya da distopik düşüncelere insanı sevk eden, estetik ve sanatsal beğeniyi yükselten, sosyolojik algılara, ekolojik sorunsallara yaklaşımlar sunularak kültürel, eleştirel, estetik ve sanatsal birikimimize katkı sağlamak amaçlandı. Ki böylece kitabın, başta mimar, iç mimar, şehir plancısı vb. olmak üzere tüm okuyuculara, yitirdiğimiz hayal kurma, mutluluğu arama ve güzele erişme yetisini geri vermesi umud ediliyor.

Hikmet Temel Akarsu, Nevnihal Erdoğan ve Türkiz Özbursalı, mimarlığın hayal gücünü tetikleyen, yaratıcılık unsurunu ön plana çıkaran, ütopik ya da distopik düşüncelere insanı sevk eden, estetik ve sanatsal beğeniyi yükselten, eleştirel sosyolojik algılara, ekolojik sorunsallara ve politik yargılara yaklaşımlar sunan yazıların yer aldığı Sinemada Mimarlık’ı hazırlama gerekçelerini şöyle özetliyorlar:

“….. Mimarlık eğitimi bilindiği üzere, uzun zamandan bu yana ‘stüdyo’ çevresinde örgütlenmiş disiplinler arası bir erginleşme sürecidir. Ana grup usta mimar çevresinde halkalanmış mimari stüdyo talebelerine matematik gibi, resim gibi, statik, fizik, çevre, sosyoloji, ergonomi, sanat tarihi gibi pek çok disiplinden altyapısal katkı sağlanır. Büyük oranda teknik bilgi içeren bu disiplinler bugün artık mimar yetiştirmekte yeterli olmamakta; başarılı ve özgün mimarların ortaya çıkmasını sağlayamamaktadır. O yüzden; dünya kültüründen yoksun, birazcık tasarım bilen, ortalama altı mühendislerden başka bir şey değildir bugünkü mimarlık eğitiminden sonra ortaya çıkanlar. Biraz popüler toplum kültürü; birazcık da ‘snob’ modalardan sos üzerine ilave edildikten sonra bu elemanların mimar diploması ile eserler kurgulaması için piyasaya adım atmasına kolaylıkla müsaade edilir böylece. Bu, hüzün vericidir!

Bizler, mimarlık stüdyosunun beslenme kaynaklarında sanatsal ağırlığın artmasının öğrencilerin, mimarların ve toplumun diğer üyelerinin estetik algılarının ve hayal güçlerinin gelişmesinde büyük rol oynayacağına ve bu izlek üzerinden giden erginleşmiş yaratıcıların hayal güçlerini çok daha çarpıcı bir şekilde kullanacağına inanan mimarlarız. O nedenle stüdyolarımızda edebiyatı, sanatı, kültürü, görselliği ve hatta müziği ön plana alan eğitsel ekoller geliştirmek peşindeyiz. Edebiyatta Mimarlık kitabımızın yarattığı yankılar hâlâ devam etmekteyken şimdi de ‘vizörümüze’(?) sinemayı koymaya ve mimarlık sanatına bileşke katkı sunan görkemli sinema yapıtlarını incelemeye ve bunları mimarlık kamuoyunun dikkatine sunmaya çabaladık elinizdeki derlememizle.

Sinemada Mimarlık kitabımıza, kırk yazar altmış sekiz sinema eserini inceledikleri yazılarıyla katkıda bulundu. Kuşkusuz biz bu filmlerin her birini dikkatlice izledik; her biri hakkında biz bu kitabın editörleri, oturup kendi görüşlerimizi kolaylıkla yazabilirdik. Fakat amacımız kendi kişisel görüşlerimizden bir betik yapmak değil; hezaren bir kitapla bin bir bakış açısını bir araya getirmek ve büyük tartışmaların, büyük algıların, büyük duyarlılıkların önünü, farklı dünyaların kapılarını açmaktı.

Ayrıca bu seçkinin okumalarında mimarlık sanatının uygulamalarını ya da tezahürünü doğrudan görmek isteyenler aradıklarını bulamayacaklardır…”

YEM Yayın’ın “Mimarlık ve Beslenme Alanları” dizisi Edebiyatta Mimarlık ve Sinemada Mimarlık kitaplarından oluşuyor. Dizinin yeni kitapları Çağdaş Türk Edebiyatında Mimarlık ve Çağdaş Dünya Edebiyatında Mimarlık’ın da 2020 Sonbaharında okuyucu ile buluşması planlanıyor.

Kitapta incelenen filmler ve bu filmleri irdeleyen yazarlar şu bölümler halinde yer alıyor:

I. Mimarlığa İlham Veren Filmler
Büyük Budapeşte Oteli [Grand Budapest Hotel]; Fehmi Erbaş
Oyun Zamanı [Playtime]; Demet Mutman
Amcam [Mon Oncle]; Nagehan Açımuz İşbakan
Mimar Babam: Bir Oğulun Yolculuğu [My Architect: A Son’s Journey]; Esin Benian
Mimar [The Architect]; Semiha Kartal
Ev Yaşamı [Koolhaas Houselife]; Nagehan Açımuz İşbakan
Frank O. Gehry’nin Eskizleri [Sketches of Frank Gehry]; Sema Soygeniş
Mimarın Göbeği [The Belly of the Architect]; Gökçe Özdem
Roma Tatili [Roman Holiday]; Bilge Ataç Özsoy
Düşüş [The Fall]; Emre Karacaoğlu
Bir Konuşabilse [Lost in Translation]; Senay Karadağ
Da Vinci Şifresi [The Da Vinci Code]; Esin Benian

II. Çevre ve Mekân Psikolojisi Bağlamındaki Filmler
Dogville; Melahat Ayşe Kalay
Barton Fink; Hikmet Temel Akarsu
Johnny Silahını Kaptı [Johnny Got His Gun]; Ersan Yıldız
Kış Uykusu; Hikmet Temel Akarsu
Cinnet [The Shining] Burçe Karadağ
Kayıp Otoban [Lost Highway]; Bülent Uçar
Kutsal Motorlar [Holy Motors]; Simlâ Sunay
Panik Odası [Panic Room]; Senay Karadağ
Arka Pencere [Rear Window]; Emre Karacaoğlu
Dr. Caligari’nin Odası [The Cabinet of Dr. Caligari]; Metin Çavuş
Cinayeti Gördüm [BlowUp]; Metin Çavuş

III. Mimarlık Sosyolojisine Dair Filmler
Gurbet Kuşları; Hikmet Temel Akarsu
Amerikan Güzeli [American Beauty]; Havva Alkan Bala
Modern Zamanlar [Modern Times]; Sedef Gönenç
Muhsin Bey; Hikmet Temel Akarsu
Tanrıkent [City of God]; Perran Dinçer
Selam Bombay [Salaam Bombay]; Aynur Yerebasmaz

IV. Bilimkurgu ve Distopyalar
Bulut Atlası [Cloud Atlas]; Hikmet Temel Akarsu
Bıçak Sırtı [Blade Runner]; Gülay Er Pasin
1984; Türkiz Özbursalı
Beşinci Element [The Fifth Element]; Cihan Fikri Kalay
Gattaca; Cansu Özge Özmen
Metropolis; Gökçe Özdem
Otomatik Portakal [A Clockwork Orange]; Selin Yıldız
Yaratık [Alien]; Emre Karacaoğlu
Matrix; Aydın Ufuk Yücel
Dünyaya Düşen Adam [The Man Who Fell to Earth]; Hikmet Temel Akarsu
Yaşıyorlar [They Live]; Melahat Ayşe Kalay
Brazil; Hayri Kaan Köksal
Başlangıç [Inception]; Pınar Kısa Ovalı

V. Kent Kimliğine Dair Filmler
Manhattan; Cansu Özge Özmen
Roma [Fellini’s Roma]; Hikmet Temel Akarsu
Gün Doğmadan [Before Sunrise]; Semiha Kartal
Sihirbaz [The Illusionist]; Ertuğrul Pek

VI. Politik Mimari Bağlamındaki Filmler
Speerund Er; Murat Batmankaya
Konformist [Il Conformista]; Serhan Ceyhan
Doktor Jivago [Doctor Zhivago]; Nevnihal Erdoğan
24 Kent [24 City]; Ertuğrul Pek
Patron Çıldırdı [Merci Patron]; Raşit Gökçeli

VII. Zaman ve Mekân Bağlamına Dair Filmler
Truman Show; Türkiz Özbursalı
Tarkovski Sineması; Gökçe Özdem
Göl Evi [The Lake House]; Sennur Akansel
Ulis’in Bakışı [Ulysses’ Gaze]; Burçe Karadağ

VIII. Mimari ve Tarih Bağlamında Filmler
Ben-Hur; Nevnihal Erdoğan
Gülün Adı [The Name of the Rose]; Türkiz Özbursalı
Truva [Troy]; Sema Sandalcı

IX. Ekolojik Filmler
Baraka; Selma Kayhan Tunalı
Koyaanisqatsi; Ertuğrul Pek
Ekümenopolis: Ucu Olmayan Şehir; Demet Mutman
Manufactured Landscapes; Hayri Kaan Köksal

X. Fantaziler
Alice Harikalar Diyarında [Alice in Wonderland]; Emine Köseoğlu
Yüzüklerin Efendisi [The Lord of the Rings]; Hikmet Temel Akarsu
Jurassic Park; Tuğçe Ayteş
Suspiria; Yavuz Angınbaş
Makas Eller [Edward Scissorhands]; Emine Köseoğlu
Charlie’nin Çikolata Fabrikası [Charlie and the Chocolate Factory]; Sennur Akansel