Sit alanları konusunda iki bakan el sıkıştı

Hem tarih hem tabiat açısından önemli 'sit'lerde yetki karmaşasına karşı iki bakan 'centilmenlik anlaşması' imzaladı. Tarihi Likör Fabrikası bu karmaşa sayesinde 1 ay içinde yıkılmıştı.

Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay ile Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, sit alanları ile ilgili centilmenlik protokolü imzaladı. Tabiat varlıkları ile kültür varlıklarının çakıştığı sit alanlarında hangi koruma kurulunun karar vereceği tartışma konusuydu. Bu protokole göre kültür ve tabiat varlıklarının çakıştığı alanlarda kültür varlığı açısından bölge koruma kurullarının görüşü alındıktan sonra son söz Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda kaldı.

Kültür varlığının restorasyon, restitüsyon, rölövesi ile ilgili kararlar ise Koruma Kurulu’nca alınacak. İki bakan arasındaki 11 maddeden oluşan sözleşme tüm koruma kurulu üyeleri ile bölge komisyon üyelerine gönderildi.

Topkapı Sarayı’nda son söz kimin?
Yaklaşık 1 yıl önce kültür ve tabiat varlıkları koruma kurulları ikiye ayrıldı. Doğal sit alanları ile tescilli tabiat varlıklarının bulunduğu alanlarda imar, çevre düzenlemesi, yenileme gibi değişikliklere bakmak üzere tabiat varlıklarını koruma bölge komisyonları kuruldu. Kültür varlıkları, arkeolojik, tarihsel ve kentsel sitlere bakmak üzere ise kültür varlıkları bölge koruma kurulları oluşturuldu. Ancak hem doğal hem arkeolojik sit alanlarında kararı kimin vereceği belirlenmemişti. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanan bir genelge ile sit alanlarının çakıştığı noktalarda kararı tabiat varlıkları komisyonunun vereceği ilan edildi.

Bunun anlamı şuydu; Topkapı Sarayı’nda bir restorasyon yapılacak olsa bahçesinde anıt ağaçlar bulunduğundan kararı kültür varlıkları değil tabiat varlıkları kurulu verecekti. Bunun en somut örneği Şişli Likör Fabrikası’nda yaşandı. Bina tarihiydi ama bahçesinde de anıt ağaçlar vardı. 2. No’lu Kültür Varlıkları Koruma Kurulu tarihi binanın yıkılmasına izin vermiyordu. Yıllarca kurul direnmişti ama iki sit alanı çakıştığı için yetki Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı İstanbul Tabiat Varlıkları Komisyonu’na geçince tarihi fabrikanın yıkımına izin veren karar 1 ay içinde çıkmıştı.

Protokol deklare edildi
Çiftbaşlılık yaşanması, kültür varlıkları koruma kurullarının pek çok alanda sıkıntı yaşaması üzerine Kültür ve Turizm Bakanı Günay ile Çevre ve Şehircilik Bakanı Bayraktar bir araya geldi ve ortak protokol imzaladı. 11 maddeli protokol iki bakanlıkça kurul üyelerine deklare edildi.

Protokolde neler yapılacağı adım adım sayıldı
İşte o protokol:

Çakışan alanlara ilişkin başvurular öncelikle kültürel değerler yönünden ilgili koruma bölge kurulunca değerlendirilir. Kültürel açıdan alınan karar ile birlikte doğal değerler açısından da değerlendirme yapılarak koruma bölge komisyonunca nihai karar alınır.

Doğal sit alanında veya tabiat varlığı parselinde bulunan tescilli kültür varlığının rölöve, restitüsyon, restorasyon, rekonstrüksiyon projeleri, onarımı, tescil, tescil kaydının irdelenmesi vb. gibi doğal değerleri etkilemeyecek şekilde yapının kültür varlığı niteliğinden kaynaklanan müdahalelere yönelik işlemler için nihai karar ilgili koruma bölge kurulunca alınır.

Çakışan alanlarda kazı, sondaj ve temizlik çalışmalarına yönelik ilgili koruma kurulunca alınacak karar, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca verilecek izin doğrultusunda gerçekleştirilir.

Ören yerleri hariç çakışan alanlarda 2863 sayılı kanunun 13. ve 14. maddeleri kapsamında satış, kiralama, tahsis, devir, intifa hakkı gibi konularda görüş; kültürel değerler açısından Kültür ve Turizm, doğal değerler açısından Çevre Bakanlığı’nca mülkiyet sahibi kuruma iletilir.