Sivil Mimari Bellek Ankara 1930-1980 Yapı Envanteri

VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi’nde yer alan “Sivil Mimari Bellek Ankara 1930-1980 Yapı Envanteri” dijital koleksiyon olarak erişime açıldı.

“Ankara’da 1930-1980 Yılları Arasında Sivil Mimari Kültür Mirası: Araştırma Belgeleme ve Koruma Ölçütleri Geliştirme Projesi” kapsamında oluşturulan envanter, Ankara’nın Çankaya, Altındağ, Mamak, Keçiören, Yenimahalle ilçelerinde tespit edilen 1930-1980 arasında inşa edilmiş ve proje çerçevesinde belirlenen kriterleri barındıran sivil mimari yapılarına ait belgeleme sürecinde elde edilen bulgulardan derlenen kayıtlardan ve materyallerden oluşuyor.

Konut özelinde sivil mimarlık yapılarına dikkat çekilmesi, bu yapıların araştırılması, belgelenmesi; kültür mirası olma özelliklerinin ortaya konularak bu yapıların korunmasının sağlanması için ölçütler geliştirilmesi amacıyla gerçekleştirilen “Ankara’da 1930-1980 Yılları Arasında Sivil Mimari Kültür Mirası: Araştırma Belgeleme ve Koruma Ölçütleri Geliştirme Projesi”, Başkent Üniversitesi bünyesinde yürütülüp, TÜBİTAK ve Koç Üniversitesi VEKAM tarafından desteklendi.

Araştırma süresi üç yıl olarak belirlenen proje, modern dönem tartışmaları içinde önemli ve özellikli bir yere sahip olan Ankara kentinde, yine modern dönem tartışmaları içinde önemli ve özellikli bir yere sahip bir zaman aralığında inşa edilmiş konut yapılarına odaklanıyor.

Projenin Kapsamı

Türkiye’de resmi olana yapılan güçlü vurgu nedeniyle sivil olanın çoğunlukla ihmal edildiği saptamasıyla proje, özünde sivil mimarlık yapılarının – özelde konut yapılarının – en hızla değişebilir, yok olabilir nesneler olarak algılanması sorunu üzerinde durarak bu sorunu -kentsel değişme süreci, nüfus artış hızı, ekonomik ve politik yaklaşımlar, yasalar ve yönetmelikler vb. ile ilişkisinin farkında olarak – öncelikle mimarlık ortamının sorumlulukları bağlamında tartışmaya açmış.

Proje bir araştırma ve belgeleme projesi olarak ele alınmış olmasına rağmen, proje ekibinin bu sorun ile ilgili kaygıları ve duyarlılıkları kuramsal bir çerçevenin oluşturulması zorunluluğunu da beraberinde getirmiş. Bu konuda yeni yaklaşımların paylaşılmasına olanak sağlamak için, konut özelinde sivil mimarlık yapılarının tarih yazımı içinde ihmal edilen bir alan olduğu ve sınırlı sayıda örnek dışında mimarlık tarihi yazımında konut yapılarının yer almadığı, yine konut özelinde sivil mimarlık yapılarının koruma çalışmaları içinde ihmal edilen bir alan olduğu ve sınırlı sayıda örnek dışında koruma çalışmaları içinde konut yapılarının yer almadığı sorunsallarından hareketle proje ekibi tarafından geliştirilen sorulara cevap aranmış. Bu kapsamda 14 Aralık 2012 tarihinde “Tarih Yazımında Sivil Mimarlık” ve 24 Aralık 2013 tarihinde “Korumada Sivil Mimarlık” başlıkları ile iki çalıştay düzenlenerek her iki konunun akademik ortamda tartışılması sağlanmış. Proje, bu yolla mimarlık tarihi yazımında çoğunlukla dışarıda bırakılan konut yapılarının tarih yazımına dâhil edilmesi ve mimarlık ortamının dikkatinin konut yapılarına çekilerek koruma kapsamının genişletilmesi gibi iki temel beklentisini gündeme getirmiş.

Proje aynı zamanda, kamu yapıları ve kamu mekânları aracılığı ile oluşturulan resmi belleğin karşısında konut yapılarının sivil bellek oluşumu için büyük bir önem taşıdıkları öngörüsüyle bir sivil mimari bellek projesi olarak ele alınmış.

Projenin Yöntemi

Projenin yöntemi araştırma, belgeleme ve Sanal Kent Arşivi (Müzesi) kurulması aşamalarından oluşuyor.

Projenin Süresi

Proje kapsamında Ankara kenti, kentsel gelişme sürecine bağlı olarak üç etapta ele alınmış, buna göre proje üç yıllık bir sürede tamamlanmış.

1. yıl çalışmaları Ulus merkez olmak üzere Yenimahalle, Keçiören, Altındağ ve Mamak belediye sınırları içinde araştırma, belgeleme ve veri tabanı oluşturma çalışmalarını kapsıyor.

2. yıl çalışmaları Kızılay merkez olmak üzere Cebeci, İncesu, Sıhhiye, Maltepe, Anıttepe, Bahçeli ve Emek bölgelerinde araştırma, belgeleme ve veri tabanı oluşturma çalışmalarını kapsıyor.

3. yıl çalışmaları Kavaklıdere merkez olmak üzere, Küçükesat, Seyran Bağları, Ayrancı, Çankaya ve Gazi Osman Paşa bölgelerinde araştırma, belgeleme ve veri tabanı oluşturma çalışmalarını kapsıyor.

Koleksiyona buradan ulaşılabilir.