Suriye Toplumsal Hafızasını Yitiriyor!

Suriye'deki iç savaşta binlerce kişi hayatını kaybetti, milyonlarca kişi ise ülkelerini terk etmek zorunda kaldı. Ancak savaş sadece bununla kalmadı, dünyanın en zengin kültürel mirasına sahip bölgelerden birini geri dönüşü olmayan bir yıkıma sürükledi.

Şam Ulu Camii

University of California Davis’te öğretim görevlisi görevlisi olan Heghnar Watenpaugh 29 Nisan tarihinde SAH Blog için kaleme aldığı yazısında “Geçen hafta ‘İslam Sanatına Giriş’ başlıklı dersimde Şam Ulu Camii’ne değindim. Öğrencilerim bu başyapıtı görme şansını elde edemeyebilirler. Bu yapı da Suriye’deki büyük şiddetin kurbanlarından biri olabilir diye düşünürken 24 Nisan’da erken ortaçağ camilerinden Halep Ulu Camii’nin minaresinin çıkan çatışmalar sırasında yıkıldığını öğrendik” sözlerine yer vermişti.

UNESCO Dünya Mirası listesindeki cami 715 senesinde, Şam Ulu Camii’nden 10 sene sonra inşa edildi. Suriye’nin çok katmanlı kültürel mirasının bir parçası olan yapının Bizans İmparatorluğu döneminde kilise olarak da kullanıldığı biliniyor. Cami ve çevresi yüzyıllar içindeki yangın, deprem gibi doğal afetler sebebiyle birçok değişiklik geçirdi. Şam’daki camidense Halep Ulu Camii’nin formu orijinalinden oldukça uzaklaştı. Caminin en eski bölümü ise, yapının en dikkat çeken bölümü olan 45 metrelik minaresiydi. Minarenin en erken dönemdeki yenilemesi Selçuklular döneminde 1090 senesinde yapıldı. 1156’daki bir yangın sonrası Eyyübiler döneminde ise cami büyük ölçüde tekrar inşa edildi ancak 1260 Moğol İstilası’nda harap hale geldi. Son olarak 2003’te onarım geçiren binanın minaresi ne yazık ki iç savaş sırasındaki çatışmalar sırasında bombaların isabet etmesiyle yıkıldı ve caminin diğer bölümleri de oldukça zarar gördü. Suriye Özgürlük Ordusu’nun üssü olarak kullanılmaya başlanan caminin kalan bölümlerinin akibeti hala belirsiz…

Antik kent Palmyra da zarar gören sit alanlarından biri

Suriye’deki UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi dahilindeki alan ve yapılara dair zaiyat oldukça korkutucu. Halep’in yanı sıra Eski Şam ve Bosra kentleri, Haçlılara ait kaleler Crac de Chevaliers ve Qal’at Salah El-Din ve Roma antik kenti Palmyra bunlardan bazıları. Mirasın toplumları birbirine bağladığını, ortak hafızayı beslediğini göz önüne alarak Suriye’deki yıkımların son ermesi umuduyla…