Taksim Gezi Parkı’nın İki Yakasını Birbirine Bağlayan Tarihi Yaya Köprüsü Bir Gecede Yıkıldı!

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, Taksim Gezi Parkı'ndaki tarihi yaya köprüsünün yıkılmasıyla ilgili kamuoyu açıklaması yayınladı.

Taksim Gezi Parkı’nı Asker Ocağı Caddesi üzerinden karşıya bağlayan ve Prof. Henri Prost tarafından tasarlanan 70 yıllık yaya köprüsü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yıkıldı.

II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından Taksim Topçu Kışlası Projesi’nin onaylanmaması üzerine Başbakanın “ret edeni bizde ret ediyoruz” demesinden sonra kamuoyundan gizlenerek köprünün yıkılması düşündürücüdür.

1936 yılında İstanbul Belediyesi, Paris Şehircilik Enstitüsü Öğretim Üyelerinden Prof. Henri Prost’u, İstanbul’un planlanması çalışmalarını yönetmek üzere davet etmiştir. Prost, 1936’dan Aralık 1950’ye kadar, İstanbul Belediyesi İmar Müdürlüğü’nde Şehircilik Uzmanı olarak çalışmıştır. İstanbul’un ilk planı, Henri Prost’un imzasını taşıyan plandır. Bu plan, 1939 yılında yürürlüğe giren İstanbul yakasının 1/5000 ölçekli nazım planıdır. Bu planda yer alan “2 No.lu Park”, Konferans Vadisi’nin bir parçası olarak Taksim Cumhuriyet Meydanı’nı Spor Sergi Sarayına bağlayan aks üzerinde İnönü Gezisi adı ile 1937 yılında yine Henri Prost tarafından tasarlanmıştır. Topçu Kışlası’nın 1940 yılında yıkılmasından sonra başlanan inşaat kısa sürede tamamlanmış ve 1943 yılında Belediye Başkanı Dr. Lütfi Kırdar tarafından açılmıştır

1980’li yılların ortalarına kadar adı İnönü Gezi Parkı olan Taksim Gezi Parkı, 2 No.lu Parkın başlangıç noktası olarak tasarlanmış, Cumhuriyetin ilk yıllarının çağdaşlaşma projesinin bir parçası olarak gündeme gelmiş ve yaşama geçmiştir. Bu proje, insanı merkezine alması nedeniyle Cumhuriyet tarihinin en çağdaş projeleri arasında gösterilmekte ve mimarlık tarihi literatüründe yerini almaktadır.

Taksim Gezisi, hem 70 yıllık ağaçları ile yoğun kent dokusu içinde nefes alma ihtiyacının karşılandığı bir alan olarak hem de semt dışından gelenler için bir buluşma alanı olarak bugün de hizmet vermeye devam etmektedir.

Parkın tasarlandığı tarihte sınırlı sayıda trafik aracı olmasına rağmen, Prof. Henri Prost geleceği planlama düşüncesinden hareketle, parkı bölen Asker Ocağı Caddesi üzerinde yaya yürüyüşünde sürekliliği sağlamak amacı ile projenin bir parçası olarak bir yaya köprüsü de tasarlamıştır. İnsanı temel alan çağdaş düşüncenin ürünü tarihi yaya köprüsü, mimari özgünlüğü nedeniyle de özel bir öneme sahiptir.

Gezi Parkı, İstanbul I Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 07.07.1993 tarih, 4720 sayılı kararı ile belirlenen “Kentsel SİT Alanında” yer almaktadır. Gezi Parkı ayrıca İstanbul l Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 12.03.2001 tarih ve 12665 sayılı kararında “Taksim Cumhuriyet Alanı”nın niteliklerini tanımlayan alanlar içinde yer almaktadır. Gezi Parkı yine, İstanbul II No.lu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 22.09.2010 tarih ve 3791 sayılı kararı ile onaylı, 1/1000 ölçekli “Beyoğlu Kentsel Sit Alanı Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planında” da tanımlanmaktadır.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca alınmış yukarıda anılan kurul kararları ortada iken, Topçu Kışlası Projesinin ret edilmesinden sonra, Şubat ayının ilk günlerinde Gezi Parkı’nın bir parçası olan, insanların trafikle karşılaşmadan ve engelsiz olarak park içinde dolaşımına olanak veren yaya köprüsünün, yıllar içinde altından geçen yük kamyonlarının çarpması sonucu gördüğü hasarın onarılması beklenirken, kamuoyundan da gizlice yıkılması oldukça düşündürücüdür.

Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi olarak bu yıkımın sorumluları hakkında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca işlem yapılmasını beklediğimizi kamuoyu ile paylaşıyoruz.