Taksim’de Topçu Kışlası Tarihe Gömüldü

Danıştay'ın verdiği son karar sadece Taksim Yayalaştırma Projesi ve tünellerle ilgili gibi algılandı. Oysa kararla birlikte Topçu Kışlası'nın yapılması da imkânsız hale geldi.

Danıştay, İstanbul 1. İdare Mahkemesi tarafından Taksim Yayalaştırma Projesi için verdiği iptal kararını önceki gün onayladı. Gezi Parkı olayları geçen yıl 27 Mayıs günü başlamıştı. Olayların çıkış sebebi Gezi Parkı’na yapılmak istenen Topçu Kışlası’nın ihyasıydı. Bu doğrultuda başlayan eylemlere aşırı güç kullanarak yapılan müdahale Gezi olaylarının tüm Türkiye ’ye yayılmasına neden olmuştu. Bir yıldır konuştuğumuz ve 7 sivil 2 güvenlik mensubu olmak üzere 9 kişinin hayatına mal olan Gezi Parkı’na Topçu Kışlası yapılması projesi bu kararla birlikte artık mümkün olmayacak. Hatırlanacağı üzere Başbakan Recep Tayyip Erdoğan da olaylar sırasında görüştüğü Gezi heyetine ‘mahkeme lehimize karar verirse plebisit (halk oylaması) yapılacağını, aleyhimize karar verir ise projenin iptal edileceğini’ açıklamıştı. Mimar Halil Onur tarafından çizilen, içinde buz pateninin de yer aldığı, İstanbul 2 No’lu Koruma Kurulu’nun reddetiği ama Koruma Yüksek Kurulu’nun kabul ettiği ihya projesi de böylelikle rafa kalkmış oldu. 

Odalar mahkemeye götürdü

İstanbul Büyükşehir Belediyesi 17 Ocak 2012’de ilan ettiği ‘1/5000 Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’ ile ‘1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planları’nda tadilat yapmış, bu tadilatla Taksim’de Yayalaştırma Projesi başlamış, Gezi Parkı’na da Topçu Kışlası yapılmasının önü açılmıştı. Mimarlar, Şehir Plancıları ve Peyzaj Mimarları Odası bu plan tadilatlarının şehircilik ilkelerine ve mevcut yasalara aykırı olduğu gerekçesiyle mahkemeye götürmüştü.

İstanbul 1. İdare Mahkemesi’nde açılan davaya gönderilen bilirkişi raporunda ‘‘Dava konusu plan değişikliklerinin çevre , kültürel ve doğal miras, kültürel ve ekonomik yapı, teknik altyapı, sosyal donatı, yapı ve sokak dokusu, mülkiyet yapısı, ulaşım, dolaşım sistemi, şehircilik, planlama ve koruma ilkelerine uygun olmadığı, söz konusu planın sadece ‘Taksim Alanı Yayalaştırma Projesi’ gibi görünmekle birlikte plan notlarında Gezi Parkı’nı da içerdiği ve plan onama sınırı içindeki bir alanın planlamasının sonradan düzenlemek üzere ayrılarak belirsiz bırakıldığı” tespiti yapıldı. İstanbul 1. İdare Mahkemesi, 6 Haziran tarihli kararında plan değişikliğinin ‘‘Şehircilik prensiplerine, koruma kurulu kararı ilkeleriyle, planlama esaslarına uygunluk bulunmadığı sonuç ve kanaatine’’ varmıştı. 

Sadece yayalaştırma projesi mi?

Danıştay, Kültür Bakanlığı ile İBB’nin yaptığı itirazı reddederek mahkemenin kararını onadı. Ancak kamuoyunda sanki sadece Taksim Yayalaştırma Projesi iptal olmuş gibi bir algı yaşandı. Oysa mahkemenin gerekçelerinde sadece yayalaştırma projesi değil, Gezi Parkı’na yapılması düşünülen Topçu Kışlası da yer alıyordu. 

Mahkemenin gerekçeleri arasında Gezi Parkı ile ilgili şöyle deniliyordu: ‘‘Uzun yıllardır park kullanımına ayrılmış ve 21 Mayıs 2009 onanlı 1 / 5000 ve 21.12.2010 onanlı 1/1000 ölçekli Beyoğlu Sit Alanı Koruma Amaçlı Planları’nda ‘Gezi Parkı’ olarak ayrı kullanıma bırakılmış olan alanın kısa bir süre sonra bu fonksiyonunun değiştirilmesine ancak zorunluluk hallerinde ve yakın bölgede eşdeğer bir alan ayrılması suretiyle yapılabilir. Yasal mevzuat gereği olduğu halde bu değişikliğin zorunluluk sebeplerinin hukuken ortaya konulmadığı gibi çevrede eşdeğer bir alanın da ayrılmadığı anlaşılıyor. Yine plan onama sınırı içinde bir alanın ‘planlamasının’ sonradan düzenlenmek üzere ayrılmasının plan kapsamında önemli bir eksiklik olması nedeniyle plan bütünlüğüne olumsuz etkilerinin olabileceği, ayrıca plan notlarında ‘Taksim Kışlası’yla ilgili hüküm olduğu halde dava konusu planlarda bununla ilgili bir belirlemenin yapılmadığından dava konusu Koruma Amaçlı İmar Planı değişikliklerinin şehircilik ilkeleriyle planlama tekniklerine uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. ‘‘

Şimdi ne olacak?

Danıştay’ın iptal kararını onamasından sonra şimdi ne olacak? Taksim’de trafiğin yeraltına alınması ile ilgili ilk etap tamamlanmış, Tarlabaşı’ndan gelen trafik Taksim’de yapılan tünel ile Harbiye’ye bağlanmıştı. 2. etap ise Sıraselviler ile Gümüşsuyu yönünden gelen trafiğin yeraltına alınması aşamasıydı. Plan tadilatlarının iptalinden sonra İBB artık bu projeyi de rafa kaldırmak zorunda kaldı. Ancak açılan tünel eski haline döndürülmeyip mevcut haliyle kullanımına devam edilecek. İBB yaylaştırma projesi ile ilgili Taksim Meydan’da peyzaj çalışması dışında yeni bir işlem yapamayacak. Lakin İBB yeni bir plan tadilatı ile yayalaştırma projesini yasanın izin verdiği haliyle yeniden gündeme getirebilir.