Taksim’de trafiği ilk Dalokay ‘yok etmişti’

1987'de düzenlenen Taksim Meydanı Kentsel Tasarım Proje Yarışması'nda da trafiğin yeraltına alınması tartışılmıştı. Yarışmayı, Taksim'de trafiği tamamen yer altına alıp, 10 hektarlık alanı dev bir havuza dönüştüren Vedat Dalokay'ın projesi kazandı.

KAMUOYUNDA tartışmalara neden olan Taksim Yayalaştırma Projesi’nde trafiğin yer altına alınması, 1987 yılında dönemin Belediye Başkanı Bedrettin Dalan’ın, Taksim Meydanı Kentsel Tasarım Proje Yarışması’nda da tartışılmıştı. Yarışmayı Taksim trafiğini yer altına alan projesiyle Ankara eski Belediye Başkanı Mimar Vedat Dalokay kazanmıştı.

25 yıl önce, Gezi Parkı ile birlikte yaklaşık 10 hektarlık alanı kapsayan proje yarışmasının amacı, Taksim Meydanı’nı imajını bozan öğelerden ayıklamak ve meydanı İstanbul’un en önemli odak noktası haline getirmekti. Yarışmada en radikal proje Vedat Dalokay’ınkiydi. Taksim trafiği tamamen yer altına alınmıştı. Gezi Parkı’nın bulunduğu alan için de dev bir havuz düşünülmüştü. Yarışmayı büyük tartışmalara rağmen Vedat Dalokay’ın projesi kazandı. İkincilik ödülü de Behruz Çinici’nin oldu. Yarışmada birinciye 15 milyon TL, ikinciye 10 milyon TL, üçüncüye ise 7.5 milyon TL ödendi.

Dalan kaybedince proje rafa kalktı

Ancak Bedrettin Dalan, o dönem seçimleri kaybetti. Yeni Belediye Başkanı Nurettin Sözen projeyi rafa kaldırdı. Daha sonraki belediye başkanları döneminde ise proje unutuldu.

Pakistan’daki İslamabad Kral Faysal Camii’nin de mimarı olan Vedat Dalokay ise, 21 Mart 1991’de Kırıkkale yakınlarında geçirdiği trafik kazasında eşi Ayça Dalokay (44) ve oğlu Barış Dalokay (17) ile birlikte hayatını kaybetti. O tarihte, Büyükşehir Belediye Başkanlığı adına projenin koordinatörlüğünü üstlenen ve bugünkü Ortaköy Meydanı’nın da mimarı olan Erhan İşözen, yarışma ve birinci olan projeyle ilgili şunları söyledi:
“O dönemde yarışan 11 projenin hiçbirinde Topçu Kışlası yoktu. Eskiyi yapmaya kalkarsak felaketlerle karşılaşabiliriz. Fatih Camisi’nin yerinde de Havariler Kilisesi vardı, onu mu yapmaya kalkacağız? Bugün yeniden düzenlenmesi planlanan Taksim Meydanı’nın etrafında, onu tanımlayacak bir öğe olmazsa orası boşluk olarak tanımlanabilir. Yeni Taksim Projesi ile ne olacağı belli olmayan fonksiyonlar getirilecek.”

Prof. Mete Tapan: Yanlıştan dönülebilir

İSTANBUL Büyükşehir Belediye Meclisi’nce 1/1000’lik planlara işlenen Taksim Yayalaştırma Projesi’ne onay veren 2 No’lu İstanbul Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun Başkanı Prof. Mete Tapan, şöyle dedi: “Diyaloglarla herşeyin çözülebileceğine ve yapılan yanlışlıklardan her zaman dönülebileceğine olan inancımı inatla sürdürmekteyim. Taksim Meydanı Cumhuriyet’le tasarlanmış simgesel bir mekan. Bu mekanın yeniden düzenlenmesine yürekten katılıyorum.” Prof. Tapan, bir kenti kent yapan en önemli öğenin kentlilerin anılarını oluşturan “kentsel bellek” noktaları olduğunu belirterek, son yıllarda İstanbul’un bazı simgesel özelliklerini Kentsel Dönüşüm operasyonlarıyla kaybettiğini söyledi. Tapan, “Sulukule’de kentsel dönüşümün, kentsel belleği yok ettiğini gözlerimle gördüm. Artık bu bölgede eski Sulukule’yi bulma olasılığı kalmadı” dedi.