Tarihi Kentlerin Hafızası: Kent Arşivleri ve Müzeleri

Tarihi Kentler Birliği'nin 21’inci yılına özel, Tarihi Kentlerin Hafızası: Kent Arşivleri ve Müzeleri kitabı yayımlandı. ÇEKÜL Vakfı tarafından hazırlana kitap, uzmanların kaleminden kent müzeleri kavramına ve TKB’nin müzecilik yaklaşımına yakından bakıyor.

Uzmanların Bakışıyla Kent Müzesi

Tarihi Kentlerin Hafızası: Kent Arşivleri ve Müzeleri, alanın uzmanları tarafından yazılan makaleleri bir araya getiren, farklı kentlerden müze fotoğraflarının da eşlik ettiği zengin bir kitap. Tarihi Kentler Birliğinin müze yaklaşımını “aidiyet” kavramı üzerinden ele alan kitapta Ahmet Ömer Erdönmez “TKB’nin Türkiye’de Müzeciliğe Katkısı”, Ahmet Onur Altun “Kırsal Hafıza Mekânları: Köy Müzeleri”, Kibele Eren “Tarihi Kentler Birliği Müze Eğitimleri”, S. Yeşim Dizdaroğlu “Eğitim Mekânı Olarak Kent Müzeleri”, Ayşen Kılıç Özarslantürk “Koruma Politikaları ve Kent Yaşamında Müzeler” ve Doç. Dr. Nevra Ertürk “Müzelerde Risklere Hazırlık” başlıklı yazılarıyla kent müzelerine farklı perspektiflerden bakıyor. Kitap, son bölümünde TKB’nin 2016 yılından bu yana düzenlediği Müze Özendirme Yarışmasına odaklanarak, yarışmanın içeriğine ve işleyişine dair bilgileri aktarıyor; başlangıcından bugüne, yarışmaya katılan tüm kent ve müzeleri fotoğraflarıyla birlikte yansıtıyor. Tarihi Kentlerin Hafızası: Kent Arşivleri ve Müzeleri kitabı, kapanışı Tarihi Kentler Birliği Müze Envanteri ile yapıyor. Envanter, sayıları her geçen gün artan müzelerle birlikte, sürekli olarak güncelleniyor.

Anadolu’nun farklı ölçekte tarihi kentlerinde müzelerin gelişimi ve niteliğinden eğitim ve korumaya, doğal afetlerin doğal ve kültürel mirasa etkisinden müze yapısının kent ve kentliyle etkileşimine müzeciliği geniş bir çerçevede ele alan kitap, belediyeler ve alanın uzmanları için önemli bir referans niteliği taşıyor.

TKB’nin ve ÇEKÜL’ün Müzecilik Yaklaşımı

Kenti ‘o kent’ yapan tarihsel serüveni canlı tutmak, tarihsel dokusuyla, mekânlarıyla, adap erkânıyla, ilişki biçimleriyle tanıdık hale getirmek, geçmişle bugünü birbirine bağlayıp geleceğe uzanmak, kent müzeleri ve arşivlerini, kent kimliğinin yapılanmasında belirleyici bir konuma taşıyor. Kentin geçmişi ve kültürüyle uyumlu bir değişime katılan ve kentli bilincine sahip hemşeriler yaratan kent müzeleri, Tarihi Kentler Birliğinin titizlikle üzerinde çalıştığı konu başlıklarından biri. Kentliyi ortamından koparan ve geçmişine yabancılaştıran dönüşümün yıkıcı etkisini gideren kent müzeleri farklı insanları ortak bir kimlikte buluşturmaya, kaynaştırmaya ve kentleriyle barıştırmaya hizmet eder. Bu yapılardaki tarih, sivil ve yerel bir tarihtir. Kent müzesi, kavram olarak, bir kentte yaşanan yerel sivil tarihin belgelenmesi, bir araya getirilmesi ve sergilenmesine karşılık gelir.

Kendini korumaya çalışan kentler, el yordamıyla da olsa ilk müze örneklerini 90’lı yılların hemen sonunda vermeye başladı. Bu konudaki ilk adım, 1999 yılında Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde belediye, kaymakamlık ve ÇEKÜL gönüllülerinin girişimiyle atıldı. Kısa süre sonra, 2002 yılında, Kastamonu Valiliğinin çabasıyla, Cumhuriyet Döneminin ilk usta mimarlarından Vedat Tek’in eseri olan Kastamonu Hükümet Konağında halkın bağışladığı belge ve objelerle Kastamonu Kent Tarihi Müzesi kuruldu. Onları, 2004 yılında İzmir’de onarılan eski İtfaiye Binasında oluşturulan, ileri teknolojiyle desteklenmiş Kent Arşivi ve Müzesi (APİKAM) izledi. Aynı yıl Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursalıların yoğun desteğiyle, yine eski bir yapı olan Adliye Binasında Bursa Kent Müzesini hayata geçirdi.

ÇEKÜL ve TKB’nin çağrısıyla açılan başarılı ilk örneklerin ardından TKB üye belediyeleri müze çalışmalarını hızlandırdı. Böylelikle ÇEKÜL Vakfının önemli kavramlarından biri olan kent müzeleri, Tarihi Kentler Birliğinin kuruluşuyla önemli ivme kazandı, 2011 yılına gelindiğinde Samsun’da yapılan TKB toplantısında alınan “her kente bir kent müzesi” kararıyla kent müzeleri, artan uygulama örneklerinin nitelikleriyle de başka bir boyut kazandı. 2012 yılında 360’ı aşkın üyeye sahip olan TKB’de, belediye başkanlarının konuya gönüllü yaklaşımları ve çalışmaları sayesinde yaygınlaşan kent müzeleri ile kent envanteri, kent arşivi, kent belleği giderek daha büyük bir bilinç ve çalışma disipliniyle ele alınır oldu. Bugün Tarihi Kentler Birliğine üye 460 belediyenin 289’unda müze açıldı; 65 müzeninse kuruluş çalışmaları sürüyor.

Kitaba ulaşmak için tıklayın >>