Tartışmalarla Dolu “Modern Mimarlık Mirası ve Koruma Sorunları Sempozyumu”ndan Geriye Kalanlar

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından düzenlenen "Modern Mimarlık Mirası ve Koruma Sorunları Sempozyumu", 6-7 Ekim 2011 tarihlerinde İTÜ Taşkışla Yerleşkesi'nde gerçekleştirildi.

Dünya Mimarlık Günü nedeniyle yapılan Mimarlık ve Kent Şenliği kapsamında, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından Prof.Dr. Günhan Danışman anısına düzenlenen “Modern Mimarlık Mirası ve Koruma Sorunları Sempozyumu”, 6-7 Ekim 2011 tarihlerinde İTÜ Taşkışla Yerleşkesi’nde gerçekleştirildi. Çokça tartışmalı geçen sempozyumda, zaman konusunda çeşitli aksaklıklar yaşansa da çok farklı ve kapsamlı konuların işlenmesi ile birlikte çeşitli gruplardan konuşmacıların yer alması da dikkate değerdi.

Sempozyumun ilk günü, Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Prof.Dr. Deniz İncedayı ve TMMOB Mimarlar Odası Genel Başkanı Eyüp Muhçu’nun açılış konuşmalarının ardından, Atina Ulusal Teknik Üniversitesi’nden Prof.Dr. Panayotis Tourniokitis’in tematik sunuşu ile başladı. Aynı zamanda Docomomo Uluslararası Tescil Komitesi Başkanı olan Tourniokitis, modern mirasın belgelenmesi ve korunması kapsamında seçim kriterlerini değerlendiren bir sunuş gerçekleştirdi.

Tematik sunuşun ardından ilk oturum, Doç.Dr. Yegan Kahya’nın moderatörlüğünde başladı. Oturumun ilk konusu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Binası olurken konuşmacılar ise İBB’den Mimar Leyla Ayyıldız ve İnşaat Mühendisi Mehmet Şengül oldu. İBB binasının restorasyon süreci hakkında çeşitli teknik bilgilerin verildiği sunuşun ardından oturumun ikinci konusu olan Sait Bey Evi projesine geçildi. Mars Mimarlar ve Toprak Mimarlık ortaklığında gerçekleştirilen projenin sunuşunu Mars Mimarlar’dan Prof.Dr. Atilla Yücel gerçekleştirdi. Mimar Semih Rüstem Kompleksi Restorasyon ve Geliştirme Projesi adı ile geçen proje ve süreç hakkında detaylı bilgiler verildi.

Mimar Semih Rüstem İş Merkezi

Adana’da bulunan Mimar Semih Rüstem’in kendi evi ve mimarı olduğu Sait Bey Evi’nin restorasyon ve yeniden geliştirme süreci konusunda konuşan Atilla Yücel’den sonra sözü devralan Toprak Mimarlık’tan İnşaat Mühendisi Bilgin Kış, proje sürecinde yaşanan güçlükler ve proje ile gerçekleştirmek istediklerini anlatırken, sonrasında sözü alan Toprak Mimarlık’tan Mimar Mustafa Yeğin projenin yasal statüsü konusunda bilgi verdi. Sunuşun ardından, sorular ve tartışma bölümünde dinleyiciler tarafından değerlendirilen proje, koruma konusunda ciddi eleştirilere maruz kaldı.

Emre Arolat: “Proje süreçleri, mimarlıktan çok, sosyokültürel bir mesele olarak ele alınmalı.”
Sempozyumun ikinci oturumu, Yrd.Doç.Dr. Gül Köksal moderatörlüğünde gerçekleşti. Oturumun ilk konusu SEKA Fabrikası olurken konuşmacı ise proje müellifi Emre Arolat Architects’ten Emre Arolat’tı. Arolat sözlerine, “SEKA Fabrikası” başlığı altında konuşmacı olarak davet edilen Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve dönüşüm projesinin ilk müellifi olan firmanın sempozyuma gelmeme kararlarının anlamsız bulduğunu ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin, sempozyuma katılmaması yönünde kendisine yaptıkları baskıları da dikkate almadığını belirterek başladı.

İzmit Endüstriyel Miras Alanı Kentsel Dönüşüm Projesi

Kocaeli için büyük önem taşıyan ve belleklerde yer etmiş tarihi SEKA Kağıt Fabrikası için gerçekleştirdikleri endüstriyel dönüşüm projesini anlatan Arolat, oluşturdukları geniş arşiv ve analiz çalışmaları ile de salondan büyük ilgi gördü. Konuşmasında sık sık, proje süreçlerinin mimari bir mesele olmaktan çok sosyo kültürel olarak ele alınması gerektiğinin altını çizen Arolat, koruma amaçlı imar planından önce kent, kültür, sosyoloji, felsefe gibi konularda tartışma süreçlerinin oluşturulması gerektiğini söyledi. Arolat, aynı zamanda, yaptıkları çalışmalarda da belgelemelerin ve ön çalışmaların önemini de vurguladı. SEKA Kağıt Fabrikası sunuşu sempozyumun kalabalık dinleyici kitlesi ile de dikkat çekti. SEKA Kağıt Fabrikası’ndan sonra oturumun ikinci konusu Merinos Fabrikası oldu. Oturumda, YTÜ’den Prof.Dr. Hakkı Önel ve Yrd.Doç.Dr. Faruk Tuncer, Cafer Bozkurt Mimarlık’tan Cafer Bozkurt konuşmacıydı. Önel’in, projenin elde edilme süreci ve alandaki koruma sorunları üzerine gerçekleştirdiği konuşmasının ardından sözü Yrd.Doç.Dr. Faruk Tuncer aldı. Alanın tanıtımı ve yapının tarihine ilişkin bilgiler veren Tuncer, çalışma ekibi ile birlikte fabrika alanı için tasarladıkları restorasyon çalışmalarını aktardı. Son konuşmacı olan Cafer Bozkurt ise, eski fabrika binasını bir opera binasına dönüştürdükleri projeyi aktardı.

Cafer Bozkurt Mimarlık tarafından gerçekleştirilen Atatürk Kültür Merkezi ve Merinos Parkı Projesi

Sunuşların ardından geçilen tartışma bölümünde, Cafer Bozkurt’un gerçekleştirdiği opera binası, koruma konusunda ciddi eleştiriler aldı.

Sempozyumun birinci gününün son oturumu Yrd.Doç.Dr. Ebru Omay Polat moderatörlüğünde gerçekleştirildi. Oturumun ilk konusu İstanbul Manifaturacılar Çarşısı olurken konuşmacılar Tekeli-Sisa Mimarlık Ortaklığı’ndan Doğan Tekeli ve İMÇ Yönetim Kurulu Başkanı Erol Adayılmaz’dı. İlk konuşmacı olan Doğan Tekeli, 1958 yılında İMÇ Kooperatifi tarafından açılan yarışmada Metin Hepgüler ile beraber aldıkları birincilik ödülü sonucunda 1960 yılında uygulamaya geçirilen İMÇ’nin, oluşumu, tarihi ve çevresine dair çeşitli bilgiler verdi.

Tekeli-Sisa Mimarlık Ortaklığı tarafından gerçekleştirilen İMÇ projesi

Çarşıya getirdikleri proje yaklaşımını açıklayan Tekeli, koruma konusunda ise kamu desteğinin çok önemli olduğunu dile getirdi. Doğan Tekeli’den sonra sözü devralan Erol Adayılmaz, İMÇ’nin mevcut durumunu, sorun ve potansiyellerini aktaran bir sunuş gerçekleştirdi. Oturumun ikinci konusu İnönü Stadyumu oldu. İlk konuşmacı BJK Yatırım Komisyonu Eski Başkanı İlhan Durusoy, stadın mevcut durumuna ve işlevine dair bilgiler verirken stadyum hakkında çıkan spekülatif haberlerin ise doğru olmadığının altını çizdi. Durusoy’dan sonraki konuşmacı Bahçeşehir Üniversitesi Öğr.Gör. Ergin Arısoy ise konuşmasında İnönü Stadyumu’nun tarihi, tasarımı ve mimarları konusunda açıklamalara yer verdi.

Bir Şehir Plancısı ile Bir Mimar Bir Araya Gelirse…
Sempozyumun ikinci gününün ilk oturumunda Galataport projesine yer verildi. Yrd.Doç.Dr. Yıldız Salman’ın moderatörlüğünü yaptığı oturumun konuşmacıları Tabalıoğlu Mimarlık’tan Murat Tabalıoğlu ve Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Başkanı Tayfun Kahraman oldu.

Tayfun Kahraman, Yıldız Salman ve Murat Tabanlıoğlu (soldan sağa)

Tartışmalarla geçen sempozyuma Galataport konusu damga vurdu. Oturum, Tayfun Kahraman’ın, İstanbul’un genel durumunu ve kentsel dönüşüm projelerini değerlendirdiği kısa konuşması ile başladı. Kahraman’dan sonra sunuşunu gerçekleştiren Murat Tabalıoğlu ise Galataport projesi kapsamında gerçekleştirdikleri çalışmaları aktardı.

Tabanlıoğlu Mimarlık tarafından gerçekleştirilen Galataport projesi

Tabanlıoğlu’ndan sonra tekrar söz alan Kahraman’ın kıyı kanunu ve liman projelerine dair kısa sunumunun ardından tartışmaya geçildi. Kahraman’dan sonra söz alan Tabanlıoğlu, Şehir Plancıları Odası’nın projeye açtıkları davanın anlamsız olduğunu söylerken bu yöndeki sözleri şunlar oldu: “Siz hayal dünyasında yaşıyorsunuz. 10 yıl önce açtığınız bir dava yüzünden bu proje uygulanamıyor. 10 yıl önceki düşünceleriniz ile bugünkü düşünceleriniz aynı, hiçbir şey değişmemiş.” Tabanlıoğlu’na karşılık sözü alan Kahraman, gerçekleştirilen bu tür projelerin birer rant projesi ve kamu yararını gözetmeyen projeler olduklarını söylerken kent gelişimini doğru şekilde yönlendirmeyen her projenin de karşısında olduklarını belirtti. Kahraman ve Tabanlıoğlu’nun tartışmalı konuşmalarının ardından Galataport projesi, dinleyiciler tarafından da eleştiri aldı.

Sempoyumun ikinci günündeki ikinci oturumun ilk konusu Levent 1. ve 4. kısım bölgeleri olurken ilk konuşmacı Çağdaş Levent Derneği’nden Zehra Eliçin’di. Eliçin, Levent Mahallesi’nin gelişim sürecini aktararak başlayan sunuşunda bir mahalle sakini olarak mahallenin sorunlarını ve potansiyellerini aktardı. Eliçin’den sonraki konuşmacı MSGSÜ’den Yrd.Doç.Dr. Dilek Erbey ise sunuşunda Levent planlanırken İstanbul’da yaşanan süreçlere, Levent’in gelişim sürecine yer verirken konuşmasını geçmişte Levent üzerine yapılan plan ile bugünkü kentsel gelişimin karşılaştırmasını yaparak tamamladı. Son konuşmacı olan MSGSÜ’den Doç.Dr. Haydar Karabey ise bir plancı, mimar ve mahalle sakini olarak Levent’teki sorunları ve bu sorunların çözümüne yönelik mahalle olarak gerçekleştirdikleri çalışmaları aktaran bir sunuş gerçekleştirdi. Oturumun ikinci konusu ise Ataköy 1. ve 2. Kısım Bölgeleri oldu. İlk konuşmacı Ataköy 1. Kısım Koruma ve Güzelleştirme Derneği’nden Ayfer Kaynar, Ataköy’ün sorunları, potansiyelleri ve dernek olarak gerçekleştirdikleri çalışmaları aktaran bir sunuş gerçekleştirdi. Kaynar’dan sonraki konuşmacılar ise İTÜ’den Yrd.Doç.Dr. Hatice Ayataç ve Öğr.Gör.Dr. Nilüfer Yöney oldu. Ayataç, Ataköy üzerine yapılan analitik çalışmaları aktarırken Yöney ise Docomomo’nun Ataköy’de gerçekleştirdiği tescilleri konu alan bir sunuş gerçekleştirdi.

Sempozyumun son oturumu Yrd.Doç.Dr. Nilüfer Tanyeli moderatörlüğünde gerçekleşirken oturumun ilk konusu Atatürk Kültür Merkezi (AKM) oldu. Murat Tabanlıoğlu ve Kültür Sanat Sendikası Genel Başkanı Yavuz Demirkaya’nın konuşmacı olarak katıldıkları oturumda ilk sunuşu Murat Tabanlıoğlu gerçekleştirdi.

Atatürk Kültür Merkezi

Hayati Tabanlıoğlu’nun mimarı olduğu AKM üzerine gerçekleştirdikleri restorasyon çalışmalarını aktaran Tabanlıoğlu’ndan sonra sözü Yavuz Demirkaya aldı. AKM için sendika olarak gösterdikleri çabaları ve AKM’nin geçtiği yasal süreci açıklayan bir sunuş gerçekleştirdi. Oturumun ikinci konusu olan Mecidiyeköy Likör Fabrikası için ilk konuşmacı EAA’dan Sezer Bahtiyar oldu. Bahtiyar, EAA bünyesinde gerçekleştirilen restorasyon projesini açıklayan bir sunuş gerçekleştirdikten sonra ikinci konuşmacı Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nden Mücella Yapıcı oldu. Mecidiyeköy Likör Fabrikası üzerine yasal statüyü değerlendiren Yapıcı, sunduğu çeşitli belgeler ile fabrika üzerinde yaşanan çelişkili sürecin üzerinde durdu.

Tartışmalarla geçen sempozyum, forum ve değerlendirme bölümü ile son buldu.