Tateh Lehbib Breica, Sahravi Mülteciler için Şişeler ile Konut İnşa Ediyor

Güneybatı Cezayir çöllerinde büyüyen tasarımcı Tateh Lehbib Breica'nın geliştirdiği yöntem kullanılarak, içi kumla doldurulmuş plastik şişelerden, iklim şartlarına dayanıklı konutlar inşa ediliyor.

Enerji verimliliği alanında yüksek lisans yapmış olan Sahravi mülteci Tateh Lehbib Breica, kullanılmayan şişeler ile çatı bahçesi oluşturarak, çölde enerji etkin konut inşa edebilmenin yollarını araştıran bir tasarımcı. Çatılar dairesel formu sebebiyle şantiyede çeşitli zorluklar çıkardığından, 27 yaşındaki tasarımcı, artık ilk amacı doğrultusunda kullanılamayan ve üzerinde bitkilerin yetiştirilebileceği plastik şişelerle çalışmaya başlamış.

Awserd mülteci kampında dünyaya gelen Breica, DAFI bursu ile Cezayir’de üniversiteye başlamış ve daha sonra İspanya’da yüksek lisansını tamamlamış.

Kendime bunlarla ne yapabilirim diye soruyordum. Daha sonra okulda izlediğim, plastik şişelerin kullanıldığı yapılar hakkındaki belgeseli hatırladım ve neden denemeyeyim diye düşündüm.

Tindouf’u çevreleyen alandaki 5 farklı kamptan birisi olan ve 40 yıldan uzun süre önce Batı Sahra Savaşı’ndan kaçan Sahravi mültecilerin barındığı Awserd Kampı’na, çöl koşullarına dayanabilecek konutlar sağlamanın bazı zorlukları var. Genelde kerpiç kullanılarak inşa edilen evler, Sahra Çölü’nde 2015’te binlerce evi yıkan fırtına benzeri periyodik yağışlara karşı dayanıksız. Sıklıkla gerçekleşen kum fırtınaları da konutları ve çadırları toz ile doldurup geçici tahliyelere sebep olmakta.

Breica, her yerde bulunan kumla doldurduğu şişeleri kullanarak inşa ettiği ilk konutu, büyükannesi için tasarlamış. Bu yöntemde, suya olan mükemmel dayanıklılığının yanısıra, kalın duvarlı dairesel yapı rüzgar için düşük bir profil oluşturuyor ve kum fırtınalarıyla (haboob) taşınan delici kum ve toza karşı kendisini koruyabiliyor.

Breica’nın şişelerin geri dönüşümüne ilgisi ona “Majnoun al qarurat (şişe çılgını)” lakabını kazandırmış. Strüktürün özgünlüğü ve Breica’nın facebook paylaşımları ise yapının kampın ötesinde bir ilgi toplamasını sağlamış. UNHCR (The UN Refugee Agency) de proje ile ilgilenen kurumlardan bir tanesi.

UNHCR Kıdemli Bölge Koordinatörü Juliette Murekeyisoni projeye olan ilgilerini şöyle açıklıyor:

Ekim 2015’te onbinlerce kerpiç konutu tahrip eden sağanak yağmurlardan sonra, UNHCR, Sahravi’lerle birlikte, bölgenin çetin hava koşullarına daha iyi dayanıklılık gösterecek inşaat tekniklerini geliştirmek üzere çalışıyor. Çimento takviyeli tuğla kullanımını destekliyorduk ve şimdi plastik şişelerin kullanımını da destekliyoruz.

Görevli Otis Moore, plastik şişelerin, kerpiç evlere ve çadırlara göre faydalı yanlarını açıklıyor:

Kerpiç evler sağanak veya uzun süreli yağmurlar dolayısıyla zarar görürken plastik şişelerin kullanımı dayanıklılık sağlıyor ve malzeme, aerodinamik olarak hava koşullarına daha dayanıklı olan dairesel formlara rahatça adapte edilebiliyor. 

Şimdi, UNHCR Innovation Fund tarafından finanse edilen proje için Breica, UN Refugee Agency ile birlikte, bahsedilen 5 kampta (Awserd, Boujdour, Dakhla, Smara ve Laayoune), kum ile doldurulmuş şişeler kullanılarak inşa edilen 25 adet konut için birlikte çalışıyor. 

Breica yaratıcı çalışmaları dolayısıyla yerel bir dergi tarafından 2016’da yılın insanı ödülüne layık görülmüştü.