Toki-toka-baştokası

Cengiz Bektaş'ın Evrensel Gazetesi'nde yayınlanan yazısı.

Uludağ Üniversitesinin çağrısına uydum,,,

Geçen salı Bursa’da idim…
Torunumdan da genceciktiler öğrenciler…
Önce onlara yaşama kültürümüzün yansıtıcıları evlerimizden neler öğrendiğimi anlattım. Kimi ayrıntılarda, çatılarda , duvarlarda ulaştığımız ayrıntı /(detay) düzeyini aktardım.
Onlar beni gözleri ışıl ışıl dinlerlerken benim başımın içinde Toki’nin işleri döneniyordu. Özellikle Bursa’da yaptıkları…
Denizli’de bir söz vardır: Baş tokası…
Çocukluğumdan anımsadığım…
Kimi amallı çocuklar için söylenirdi bu söz…
Yanlış anımsamıyorsam sorun yaratan, aşırılıkları olan çocuklara baş tokası denirdi.
Toki denince usuma hep bu geliyor.
Toki, Toka, Baş Tokası…
Gerçekten bütün Türkiye’deki Toki uygulamaları, üretilen konutlar, bütün toplum için baş tokası. Bunu bir kaç kez yazdım… Ama Bursa’da bir gün tarihsel Bursa’mızın göbeğinde 27-30 katlı Toki gökdelenlerini anlamak olası değil… Hangi ülkenin kişileri kendi kültürlerine böylesi bir ihaneti gerçekleştirebilirler. Üstelik bunlar kendilerini Selçuklucu, Osmanlıcı sanıyorlar. Gerçekten oynatmaya az kaldı.
Hiçbir Bursa’ lı mimarın buna karşı çıkmamış olabileceğine inanmıyorum.
Üniversite’de öğrenciler de karşıydılar. Bana da Sordular:
Toki için ne düşünüyorsunuz?
Dedim ki onlara:
Elbette yıkılacaklar bir gün!
Fransa’da yapılanlar 9 yıl sonra yıkılmışlar. Hadi diyelim ki bizde az daha uzun sürsün… Yıkılacaklar…
Yazık Bursa’mıza, gerçekten yazık….
Uludağ Üniversitemizde bir çalıştay gerçekleştirildi.
Öğrenciler, içinde öğrenim gördükleri yapıda güneşe, yağmura karşı doğal yoldan alınacak önlemleri düşündüler.
Bu öğrenciler bir gün içinde yaşamlarını sürdürecekleri kentsel oylumları da eleştirecekler. Böyle yetişenler kendilerinden önce yapılmış us dışı işleri eleştirmekle kalmayacaklar. Düzeltilmeleri, insana yakışır duruma getirilmeleri için yetkilileri zorlayacaklar. Onların uslarına kilit vurmaya kalkışanları bize özgü yaşama kültürümüzü bozmaya, kirletmeye kalkışanları suçlamayı, durdurmayı bilecekler. Kuşkusuz…
Gençlerin bir gün önce uyanmaları için elimizden geleni yapmakta, iyi örnekleri vermekte gecikmemeliyiz.