Topçu Kışlası Yapılabilir mi?

Taksim Gezi Parkı'na yeni bir proje yapılabilir mi? Nasıl yapılır? İBB nasıl bir yol izleyecek?

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nde Topçu Kışlası tartışması yaşandı. ‘Taksim Meydanı Kentsel Tasarım ve Taksim Kışlası Restitüsyonu’ adıyla 2015-2019 Stratejik Planı’nında İBB’nin projeyi gündeme aldığı görüldü. Taksim Gezi Parkı’na yeni bir proje yapılabilir mi? Nasıl yapılır? İBB nasıl bir yol izleyecek?

İstanbul Büyükşehir Belediyesi 17 Ocak 2012’de ilan ettiği ‘1/5000 Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’ ile ‘1/1000 Ölçekli Uygulama İmar Planları’nda tadilat yapmış, bu tadilatla Taksim’de Yayalaştırma Projesi başlamış, Gezi Parkı’na da Topçu Kışlası yapılmasının önü açılmıştı. Mimarlar, Şehir Plancıları ve Peyzaj Mimarları Odası bu plan tadilatlarının şehircilik ilkelerine ve mevcut yasalara aykırı olduğu gerekçesiyle mahkemeye götürmüştü.

İstanbul 1. İdare Mahkemesi’nde açılan davaya gönderilen bilirkişi raporunda ”Dava konusu plan değişikliklerinin çevre , kültürel ve doğal miras, kültürel ve ekonomik yapı, teknik altyapı, sosyal donatı, yapı ve sokak dokusu, mülkiyet yapısı, ulaşım, dolaşım sistemi, şehircilik, planlama ve koruma ilkelerine uygun olmadığı, söz konusu planın sadece ‘Taksim Alanı Yayalaştırma Projesi’ gibi görünmekle birlikte plan notlarında Gezi Parkı’nı da içerdiği ve plan onama sınırı içindeki bir alanın planlamasının sonradan düzenlemek üzere ayrılarak belirsiz bırakıldığı” tespiti yapıldı. İstanbul 1. İdare Mahkemesi, bilirkişi raporuna uyarak 6 Haziran tarihli kararında plan değişikliğinin ”Şehircilik prensiplerine, koruma kurulu kararı ilkeleriyle, planlama esaslarına uygunluk bulunmadığı sonuç ve kanaatine” varmıştı. Kültür Bakanlığı ile İBB’nin Danıştay’a yaptığı itirazda reddedilerek mahkemenin kararı onanmıştı. Böylelikle Topçu Kışlası’nın yapımına onay veren imar planı iptal olduğundan yeni bir plan değişikliği yapılıncaya kadar da proje rafa kalktı. Üstelik dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan gezi olayları devam ettiği sırada ‘mahkeme lehimize karar verirse plebisit (halk oylaması) yapılacağını, aleyhimize karar verir ise projenin iptal edileceğini’ açıklamıştı.

Tüm bunlara rağmen İBB Meclisi’nde projenin yeniden gündeme alınması oldukça şaşırtıcı. Bu durumda İBB’nin 1 / 5000 Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nda yeniden değişiklik yapması, plan notlarına Topçu Kışlası’nı yapabilecek değişiklikleri işlemesi gerekiyor. Haliyle bu değişikliklerin de İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na da sunulması lazım. Koruma Kurulu’na henüz böyle bir plan değişikliği başvurusu yapılmış değil. Ancak bu yapılmayacak anlamına gelmez.

Plan değişikliği aynı zamanda İBB Meclisi’nin de gündemine gelmesi gerekiyor. Kabul edildiği takdirde askıya çıkacak. 1 aylık itiraz sürecinden sonra plan, 2 Numaralı Koruma Kurulu’nun da onayından sonra hayata geçirilebilir. Ancak Koruma Kurulu daha önce örneklerinde olduğu gibi by-pass edilebilir. Gezi parkındaki tescilli ağaçlardan dolayı Kültür Varlıkları yerine Tabiat Varlıkları Komisyonu’ndan proje onayı alınabilir. Doğal ve Tarihi sitlerin çakıştığı alanlarda Tabiat Varlıkları Komisyonlarının da kararı geçerli oluyor. Nitekim Tabiat Varlıkları Komisyonu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı olduğundan oradan karar çıkartmak çok daha kolay görünüyor. Olması gereken ise hem Tabiat Varlıkları Komisyonu hem de Kültür Varlıkları Koruma Kurulu’nun plan değişikliğine onay vermesidir.

Daha önceki değişiklik idari mahkeme tarafından iptal edilmişken İBB yeni bir plan değişikliğine gidebilir mi? Yasal olarak gidebilir. Lakin mahkemenin itirazlarını göz önüne alarak bu değişiklikleri yapması gerekir. Mahkeme alenen koruma kurulu ilke kararlarına aykırı bulduğu Topçu Kışlası’nın ihyası, plan değişikliğinde nasıl bir kılıfla işlenecek orasını zaman gösterecek. Malum son dönemde mahkeme kararları akıl almaz yöntemlerle uygulanmıyor. Yeni bir hülle ile karşı karşıya kalabiliriz…