Türkiye ile arkeolojik gerilim

Türkiye ile Almanya arasındaki tarihi eser tartışması yeniden alevleniyor. Kültür Bakanı Ömer Çelik’in Der Spiegel'e verdiği röportaj, Alman basınında geniş yankı buldu.

Almanya ile Türkiye arasındaki tarihi eserlere yönelik tartışmalar sürüyor. Türkiye’nin yeni Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, haftalık Der Spiegel dergisine verdiği röportajda Alman arkeologlara ağır eleştirilerde bulundu. Alman arkeologların kazı alanlarını düzensiz bir biçimde ve restore etmeden bıraktıklarını olduğu gibi bıraktıklarını belirten Çelik, arkeologların değerli tarihî eserlere gerekli hassasiyeti göstermediklerini de kaydetti. Çelik ayrıca Berlin Devlet Müzesi’ndeki 5 tarihî eserin iadesini talep etti.

Japon ve Belçikalı ekiplerin çalışmalarını örnek gösteren Kültür Bakanı, Alman ekiplerin pek çoğunun ise ‘kıymetli kültür varlıklarına gerekli duyarlılığı göstermediği’ eleştirisinde bulundu. Ömer Çelik, Prusya Kültür Eserleri Vakfı Başkanı Hermann Parzinger’den “şovenizm” açıklaması nedeniyle özür beklediğini de kaydederek, “Almanlarla işbirliğini daha da artırmak, yoğunlaştırmak istiyorum. Ama şovenizm suçlaması yapılıyorsa ilişkilerin çıkmaza gireceğinin de farkında olunmalıdır” diye konuştu.

Parzinger, aralık ayında Der Spiegel’e verdiği demeçte, Türkiye’nin yabancı kazı ekiplerini yavaş yavaş uzaklaştırmaya çalıştığını iddia etmiş ve bu tutumun ‘bazen neredeyse şovenistçe olduğu” ifadesini kullanmıştı.

“Hatalar, yabancı arkeologların üzerine atılıyor”

Der Tagesspiegel gazetesinde ise her yılın başında arkeolojik kazı izni verilme zamanı geldiğinde, Türk tarafının Alman arkeologlara sert eleştirilerde bulunduğuna dikkat çekildi ve bunun tarihi eserlerin iadesi gibi politik nedenlere dayandığı savunuldu. Haberde bunun Türkiye’nin güçlenen ulusal-kültürel özgüveni ve uluslararası arkeolojik uzmanlığın çatışmasıyla ortaya çıkan son derece hassas bir konu olduğu değerlendirmesinde de bulunuluyor ve ev sahibi Türkiye’nin muhtemel hataları, misafirlerin üzerine attığı kaydediliyor.

Haberde, Hürriyet gazetesinin 2012 yılında Alman Arkeolog Klaus Schmidt’e karşı başlattığı kampanyaya da değiniliyor. Dünyanın bilinen en eski tapınağı olarak bilinen Şanlıurfa-Göbeklitepe’deki kazı çalışmaları, Schmidt’in başkanlığında yürütülmüştü. Bu kazılarda bulunan değerli bir heykel başının kaybolmasından kazı ekibi sorumlu tutulmuştu. Tagesspiegel gazetesi, Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün o zamanlar ödediği 70 bin euroluk tazminata Çelik’in de, Hürriyet gazetesinin de değinmediğini vurguluyor.

Alman arkeologlar Türkiye’de Bergama, Milet, Hattuşaş ve Oinoanda gibi birçok antik kentte kazı çalışmaları yürüttü. Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün Kütahya’nın Aizanoi antik kentinde çeşitli aralıklarla 1920 yılından bu yana yürüttüğü kazı çalışmalarının lisansı 2011 yılında geri alınmıştı.