Ukrayna Konut Krizi İçin WZMH Architects’ten Prefabrik Modüller

Yaklaşan bu konut krizi, Toronto merkezli mimarlık ofisi WZMH Architects'i, Ukrayna'daki savaştan zarar görmüş ülkedeki yeniden yapılanma çabalarını büyük ölçüde kolaylaştırabilecek yenilikçi bir geliştirme teknolojisine odaklanmaya teşvik etmiş.

Ukrayna’da savaş tüm şiddetiyle devam ederken, ardından gelen yıkım, dünyadaki en şiddetli konut sorunlarından birine neden oldu. Şubat 2022’de Rus işgalinin başlamasından bu yana tahminen 121.000 bina tamamen veya kısmen yıkılmış. Yıkılan bina sayısı artmaya devam ederken, milyonlarca Ukraynalı yeterli konuttan yoksun durumda.

Yaklaşan bu konut krizi, Toronto merkezli mimarlık ofisi WZMH Architects’i, savaştan zarar görmüş ülkedeki yeniden yapılanma çabalarını büyük ölçüde kolaylaştırabilecek yenilikçi bir geliştirme teknolojisine odaklanmaya teşvik etmiş. WZMH’nin Speedstac olarak adlandırılan çözümü, yığınlar halinde veya sıralar halinde monte edilebilen ve mevcut birimleri değiştirmek için apartman binalarına yerleştirilebilen prekast beton modüllerden oluşan bir prefabrik sistemi olarak tanımlanıyor. Bu teknoloji sayesinde binaları tamamen yıkmaya gerek kalmadan yangın ve füze saldırılarından zarar gören orta ve yüksek binaların bazı kısımlarını değiştirilebilecek.

WZMH Architects, Microsoft’un desteğiyle Spring Valley Corp, Stephenson Engineering, Quasar Consulting Group ve Argentum’u içeren 2017’de kurulan bir araştırma ve geliştirme iş birliği olan Sparkbird inovasyon laboratuvarında Speedstac üzerinde çalışmaya başlamış.

Başlangıçta Speedstac, kolayca uyarlanabilen prefabrike modüller sayesinde Kuzey Amerika pazarındaki konut ve inşaat işçiliği eksikliklerini gidermek için bir çözüm olarak geliştirilmiş. Ancak Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlangıcından itibaren proje farklı bir yön almış. Toronto’daki WZMH ekibine katılan Yuliia Fedorenko da dahil olmak üzere bir grup Ukraynalı mimar geçici olarak Kanada’ya taşınmış. Bir gün, Sparkbird laboratuvarındaki tartışmalar sırasında Fedorenko, Speedstac teknolojisinin, Sovyet dönemi orta ve yüksek yapılarının oldukça standart hale getirildiği Ukrayna’ya kolayca uygulanabileceğine dikkat çekmiş.

Sovyetler Birliği döneminden kalma apartmanların yapılarının, Speedstac modülleriyle aynı boyutlara ve oranlara sahip olması bu fikrin Ukrayna’da kullanılmasını kolaylaştırmış. Araştırmacılar Speedstac’in Sovyetler Birliği beton yapısının daha gelişmiş bir versiyonu gibi olduğunu fark etmişler.

Bu yeni bulguyu göz önünde bulunduran ekip ciddi bir şekilde çalışmaya başlamış. Fedorenko, Ukrayna’daki Sovyet dönemi apartman daireleri hakkında mimari planlar ve yapısal bilgiler toplamak için Ukrayna’daki arkadaşlarına ulaşmış. Bu arada, WZMH, Kanada’daki Ukrayna Büyükelçiliği’nin yardımıyla, savaştan en çok etkilenen iki bölge olan Kharkiv ve Donbas’taki üniversitelerden mimarlık ve mühendislik öğrencilerini projeye sahada katkıda bulunmaları için görevlendirmiş.

Sparkbird laboratuvarı, Speedstac teknolojisinin hasarlı binalara yönelik birkaç potansiyel uygulamasını geliştirmiş. Yaklaşımlardan biri, mevcut binalarda temiz kesimler yaparak tahrip olmuş bölümleri vinç ile çıkarıp yazılım kullanarak Speedstac modüllerini yerlerine yerleştirmek olmuş. Alternatif bir çözüm olarak bir binanın hasarlı kısımlarını tamamen kaldırmak ve kayıp yoğunluğu telafi etmek için binanın tepesine yeni modüler üniteler eklemek düşünülmüş. Bu ikinci çözümün pratikte uygulanması daha kolay olsa da, yeni merdiven ve asansörlerin eklenmesi gibi binada yapısal değişiklikler gerektireceği görülmüş.

WZMH, 2023’ün başlarında Ukrayna’da iki Speedstac modülünün inşası için gereken finansmanı sağlamış. Ekip, bu modülleri prototip olarak kullanarak, ön imalatla ilgili olası tasarım sorunlarını test etmeyi hedefliyor. Prototipler sayesinde, üreticilerin kutuları nasıl seri bir şekilde üretilebileceklerini anlamaları bekleniyor.

Savaşın neden olduğu devam eden tehlikeler ve binalarda çatışmaların neden olduğu hasarlar göz önüne alındığında, WZMH yapıları uzaktan analiz etmek için en son teknolojileri kullanıyor. Ekip, Speedstac ile potansiyel olarak uyumlu olan binaların 3B modellerini yapmak için dronelara monte edilmiş Lidar tarayıcıları kullanmayı planlıyor. WZMH, Irpin ve Bucha şehirlerinde 3 boyutlu analiz için aday olarak şimdiden iki apartman belirlemiş.

WZMH, olası binalar hakkında bilgi toplamak için Ukrayna’daki mimarlara da görev vermiş. Ukraynalı mimarlar bu yılın başlarında Irpin ve Bucha’da füze saldırısı ve ateşle kısmen tahrip olmuş binaları ziyaret etmiş ve yok edilen birimlerin içine bile girip saldırının neden olduğu yapısal hasarı değerlendirmiş.

Mimarlar, ciddi hasarlara rağmen insanların hala binalarda yaşadıklarını belirlemiş.

SpeedStac’ın seri uygulamasına giden yol hala uzun ancak sistemin Ukrayna bağlamına uygulanmasının teknolojik olarak mümkün olduğu düşünülüyor. Speedstac’ın çok yönlülüğü, sadece küresel konut sorunlarını hafifletmek için değil, aynı zamanda Ukrayna dışındaki doğal veya insan yapımı diğer krizleri hızla ele almak için de bir araç olarak hizmet edebilmesi planlanıyor.