“Ulus 100. Yıl Çarşısı Korunması Gereken Bir Kültür Varlığıdır”

Çekül Vakfı Ankara Temsilciliği, DOCOMOMO Türkiye Ulusal Çalışma Grubu, ICOMOS Türkiye Milli Komitesi, Koruma ve Restorasyon Uzmanları Derneği (KORDER), Mimarlar Derneği 1927, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi, TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi ve Türk Serbest Mimarlar Derneği, Ulus 100. Yıl Çarşısı ile ilgili ortak bir açıklama yayınladılar.

“Ulus 100. Yıl Çarşısı, 1967 yılında açılan “Ankara, Ulus Meydanı Çarşı ve Büro Binası Proje Yarışması”nda 1. Ödül’ü kazanan Semra Dikel ve Orhan Dikel ekibinin projesinin uygulanması ile elde edilmiş ve 1981 yılında Ankaralıların kullanımına sunulmuştur.

Bugüne kadar niteliksiz çok sayıda müdahale ile yüz yüze kalmış olmasına ve günümüzde boşaltılmış olmasına rağmen Ulus 100. Yıl Çarşısı, projesi yarışmayla elde edilen, döneminin niteliklerini gösteren, sahip olduğu nitelikli sosyal ve kültürel değerleri ile korunması gereken bir kültür varlığıdır. Daha önce Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından iki kez yıkımına karar verilmiş olan çarşının korunabilmesi için konunun uzmanlarının ve ilgili STK ve meslek örgütlerinin girişimleri ile yıkım durdurulmuştur. Yapının değerlerinin ve ekonomik potansiyelinin ortaya çıkarılması için yapılan görüşmeler sonucunda 2022 yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından “100. Yıl Çarşısı ve Yakın Çevresi Fikir Projesi Yarışması” ilan edilmiştir. Yarışma sonunda 3 eşdeğer ve 5 mansiyon ödülü alan projelerin hepsi yapıyı koruyarak yeniden işlevlendirmektedir.

Fikir projesi yarışmasının ardından yarışmayı düzenleyen Ankara Büyükşehir Belediyesi, Başkent Mobil üzerinden Ulus 100. Yıl Çarşısı’nın geleceği üzerine anket yapmaya başlamıştır. Ankaralılara yapının “yeniden işlevlendirilerek korunmasını” mı yoksa “yıkılarak yapı alanının bir meydan olarak düzenlenmesini” mi tercih ettiğini görseller üzerinden sormuştur. Bilimsel olmayan anket ve sonuçları üzerinden mimarlık ve kent tarihi açısından önemli bir yapının yıkım süreci ile karşı karşıya bırakılması kabul edilemez bir durumdur.

Ulus’ta var olan yapıların yıkılarak meydan oluşturulması fikri Melih Gökçek dönemindeki Ankara Büyükşehir Belediyesi yönetimi tarafından da benimsenmiş ve Anafartalar Çarşısı Ofis Bloğunun yıkımı ile uygulanmaya çalışılmıştır. Bilimsellikten ve akılcılıktan uzak bu anlayışla, koruma amaçlı imar planı devre dışı bırakılarak parsel ölçeğinde parçacıl ve rastgele uygulamalarla tarihi kent merkezinde niteliksizleşmenin önü açılmıştır. Ancak, alanın şimdiki durumu göz önünde bulundurulduğunda böylesi bir yaklaşımın hem sürdürülebilir olmadığı hem de kente nitelikli mekân kazandırma konusunda başarılı bir yöntem olmadığı açığa çıkmıştır. Ulus 100. Yıl Çarşısı’nın yıkımı ortaya bir meydan değil, tanımsız bir kentsel boşluk çıkartacaktır. Bu anlayışın derhal terk edilmesi gerekmektedir.

Aşağıda imzası olan sivil toplum kuruluşları ve meslek odaları olarak bizler, Ulus 100. Yıl Çarşısı’nın geleceğini belirleme konusunda devam eden süreci endişe ile takip ediyoruz. 100. Yıl Çarşısı’nın korunarak geleceğe aktarılması için Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen ve sonuçlanan “100. Yıl Çarşısı ve Yakın Çevresi Fikir Projesi Yarışması” göz ardı edilerek, yine Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından böylesi bir anketin düzenlenmesinin hem mimari proje üretim süreçlerini hem de mimarlık ve kent planlama meslekleri ile birlikte koruma uzmanlığını ve bilimsel bilgiyi değersizleştirdiğine inanıyoruz. Katılımcılık içermeyen, katılımcıya bilgi vermeden, hedef kitlesi ve odakları belli olmayan bir anketle Ulus 100. Yıl Çarşısı üzerine karar vermenin bilimsel ve etik olmadığını belirtiyor; Ulus tarihi kent merkezinin korunmasına ve geliştirilmesine yönelik kararların kapsamlı bir planlama neticesinde alınması gerektiğini bir kez daha vurguluyoruz.

Bu doğrultuda, Ulus 100. Yıl Çarşısı’nın açılan fikir projesi yarışmasının sonuçları ışığında yeniden işlevlendirilerek korunması ve kentlilerle buluşturulmasının Ankara’nın tüm kültürel katmanlarının bütüncül olarak geleceğe aktarılmasını sağlayacağının altını çiziyor; Ankara Büyükşehir Belediyesi’ni kendi yaptığı yarışmanın sonuçlarına ve bilime saygı duymaya davet ediyoruz.”

Çekül Vakfı Ankara Temsilciliği

DOCOMOMO Türkiye Ulusal Çalışma Grubu

ICOMOS Türkiye Milli Komitesi

Koruma ve Restorasyon Uzmanları Derneği (KORDER)

Mimarlar Derneği 1927

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi

TMMOB Şehir Plancıları Odası Ankara Şubesi

Türk Serbest Mimarlar Derneği

Ulus Meydanı ve 100. Yıl Çarşısı’ın Geleceği İçin Başlatılan Anket Sonuçlandı

100. Yıl Çarşısı ve Yakın Çevresi Fikir Projesi Yarışması