Yasaklı Kitaplar ile Oluşturulan Parthenon Tapınağı

Sanat etkinliği Documenta kapsamında Almanya'da yasaklı kitaplar ile oluşturulan Antik Yunan stili tapınak, sansür hakkında tartışma başlatmayı umuyor.

Yapı, Akropolis’ten heybetli bir tapınak gibi görünüyor; fakat Almanya’da bulunan bu replika mermer ile değil yasaklı kitaplarla inşa edilmiş. “The Parthenon of Books” isimli enstalasyon, üniversite şehri Kassel’de beş yılda bir yapılan modern sanat etkinliği Documenta’nın ana çalışması niteliğinde sergileniyor.

Arjantinli sanatçı Marta Minujin’e ait olan çalışma sansürün tüm formlarına bir itiraz niteliği taşıyor. 74 yaşındaki, Güney Amerika’lı ikon Minujin, enstalasyonu diğer işleri arasında en politik olanı olarak tanımlıyor. 

“Parthenon of Books” 1933’te Naziler’in, Yahudi ve Marksist yazarlara ait kitapları yaktığı alanda bulunuyor. Bugünlerde, bir gönüllü ekibi enstalasyona daha fazla kitap eklemek amacıyla baretleriyle vincin etrafında toplanmış durumda. Çalışmalar sonucunda, Aleksandr Solzhenitsy’nin “The First Circle” isimli eserinin bir kopyası, “The Bible”, “The Satanic Verses”, “The Adventures of Tom Sawyer” ve “The Little Prince” gibi kitaplar, çevrelenmiş metal ızgaraların şekillendirdiği 46 sütundan birisinde yerlerini buluyor. Sütunlardaki kitaplar, hava şartlarından korumak amacıyla torbaya sarılmış.

Documenta’nın küratörlerinden Pierre Bal-Blanc, AFP’ye verdiği demeçte enstalasyondan bahsediyor:

Tasarım Parthenon ile tam olarak aynı ölçülerde; uzunluğu 70 metre, genişliği 31 metre ve yüksekliği 10 metre.

Fotoğraflar: DPA

Enstalasyonun antik Yunan’a referans vermesi şans eseri gerçekleşmemiş. 2012’de 905.000 kişiye ulaşan Documenta’nın bu yılki baskısı eş zamanlı olarak Atina’da da dağıtılıyor. 8 Nisan’dan bu yana Yunanistan başkenti, Documenta ile bağlantılı sergi, konser, film gösterimi ve performanslara sahne oluyor. Ticarileşmeyi reddetmesiyle bilinen gösteri, 17 Eylül’e kadar 160 sanatçının eserine ev sahipliği yapacak olan Kassel’de devam edecek. 

Parthenon of Books, için hazırlıklar, geçen yıl Minujin’in 100.000 adet kitap  toplamak için çağrı yapmasıyla başlamış. Kassel Üniversitesi’nden 19 öğrenci ayrıca yasaklı kitapların envanterinin çıkarılmasına yardım etmiş. Bu esnada kitap seçim sürecinin karmaşıklaştığı zamanlar da yaşanmış. Sanat tarihçisi Florian Gassner:

Komunist Doğu Almanya’da, otoritelerce yazılmış bir yasaklı kitaplar listesi yoktu. O sıralarda bir yazar eserini yayınlatmak istediğinde aniden kağıt bitiyordu.

Belki de Almanya’nın en tartışmalı işlerinden birisi olan ve pek çok ülkede yasaklı durumdaki “Mein Kampf”, Parthenon’da yer almayacak. Nazizmin temelini şekillendiren, Hitler’in idolojisinin taslağı niteliğindeki kitap, pornografik eserler gibi kasten sergiden çıkarıldı.

Bu sırada, bazı sanat çevreleri, mevcut bir eserin kopyası olduğundan Parthenon of Books’u kınadılar. Aslında, bundan 34 yıl önce yani Arjantin cuntasının çöküşünden sonra, Minujin askeri diktanın dayattığı sansüre tepki olarak kitaplar ile benzer bir enstalasyon hazırlamıştı.

Minujin, Kassel’de Documenta kapılarını kapatıncaya kadar kitap toplamaya devam edecek ve sonrasında kitaplar halka tekrar dağıtılacak. Bal-Blanc: 

Parthenon of Books anıtsal bir proje fakat önemsiz. Göründüğü kadar çabuk kaybolacak.

diyor.