1. Mansiyon, Bursa Kent Mobilyaları Tasarım Yarışması

PROJE RAPORU

KADİM*

*Kadim: Başlangıcı geçmişin derinliklerinde bulunan, çok eskiye uzanan, öncesiz.

KADİM, ismini Bursa’nın eski isimlerinden olan “Tahtgah-i Kadim (Kadim Başkent)”den alır. Bursa, kuruluşuna ev sahipliği yaptığı Osmanlı İmparatorluğu başta olmak üzere, Bitinya, Roma, Bizans, Selçuklu gibi medeniyetlerin ve erken Cumhuriyet döneminin önemli izlerini taşıyan, palimpsest (çok katmanlı) ve zamansız bir imgeler kentidir.  Bütün tasarım girdilerinde bunu dikkate alan KADİM, kentin taşıdığı geleneksel ve modern imgelerden güçlü referanslar alır. Sosyal, tarihsel, kültürel, politik, coğrafi ve mimari katmanlaşmanın yoğun bir şekilde hissedildiği palimpsest kentin ve kentin kendisi gibi katmanlaşmış, sosyokültürel açıdan oldukça zengin bir çeşitlilikte olan kentlinin yaratmış olduğu kent kimliğinin ve belleğinin önüne geçmeyip, hem tarihi kente, hem de modern kente adapte olmayı amaçlar.

Bu doğrultuda, KADİM ailesindeki mobilyalar, form, malzeme ve renk girdilerindeki yalın, minimal, ağır başlı tavırları ile, kendilerini edilgen, kent ve kentliyi ise özne haline getirir; ergonomik, işlevsel, teknolojik, yenilikçi, sürdürülebilir çözümlerle, kullanıcısına kentin insan için var olduğunu deneyimleterek, kent ve kentli arasında güçlü bir bağ kurmayı ve kente olan aidiyet hissini arttırmayı, dolayısıyla daha modern ve çağdaş bir kent yaratılmasına aracı olmayı hedefler.

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın da belirttiği gibi, “Bursa’da ikinci bir zaman vardır”. Bu ikinci zaman, KADİM ailesi mobilyalarda, hem tarihi kent ve modern kent arasındaki zaman farkı, hem de, Bursa’nın hızlı dönüşen bir kent olduğu göz önünde bulundurularak, geçmişin referansları ile şekillenen şimdi ve gelecek olarak ele alınmıştır. Bu bağlamda tasarımlar, hem tarihi kente ve modern kente, hem de şimdiye ve geleceğe uyum sağlayacak ve kent kimliğini güçlendirecek olan ortak dili yaratacak şekilde ele alınmıştır.

KADİM, çıkış noktasındaki hikayesinin referansını, Saltıkname’de anlatılan Bursa’nın kuruluşu ve tılsımı menkıbesinden* alır. Menkıbeye göre; savaş kaybedip Bitinya’ya sığınan Kartacalı General Hannibal Barkas, Prusia’nın kuruluşuna şahit olur ve Kral Prusias’a, her kadim kent gibi, Bursa’nın da bir tılsımı olması gerektiğini söyler. Şehrin tılsımını yapması için davet edilen gün görmüş bir hakim olan Uklas, bakırdan bir levhaya ev ve at arabası motifleri işleyerek bugünkü Pınarbaşı’nda yer alan ve Bursa’nın kaynağı kabul edilen su kaynağına, “Ana tunçtan bir kapu” diyerek bırakır ve şehrin tılsımını su üzerine yapar. Anlatılara göre, İstanbul’un tılsımı yele yapıldığı için İstanbul’un yedi tepesinde yel, Bursa’nınki de suya yapıldığı için Bursa’nın kaynaklarından su hiçbir zaman eksik olmaz.

Menkıbeden yola çıkılarak tasarlanan serinin ana figürü olan bank tasarımı, üç ana elamandan oluşur. Suyu ve suyun kaynağı olan Uludağ’ı temsil eden, organik ve akışkan formdaki beton elemanlar, Uludağ’ın yamacına kurulan şehri simgeleyen, keskin ve ağır başlı formdaki ahşap yüzeyler ve ahşap yüzeyler ile beton elemanları birbirine bağlayan, tılsımın yapıldığı ve medeniyeti simgeleyen bakırı temsil eden metal strüktür. Serinin diğer mobilyaları da bu referansları taşıyacak şekilde ele alınmış ve ortak bir tasarım dili oluşturulmuştur.

Form, Renk ve Malzeme Kararları

Beton: Mobilya ailesinin birleştirici ve ana elamanı olan beton elamanlar biçimlerini, hem Bursa’nın Evliya Çelebi’nin seyehatnamesinde de belirttiği gibi su şehri olmasına gönderme yaparak (Velhasıl Bursa sudan ibarettir) sudan; hem de suyun kaynağı, Bursa’nın simgesi olan Uludağ’dan alır. Renk seçimi (beyaz) ve agregalı (gri) dokusu da, bu referansları güçlendirmeyi amaçlar. Tasarımlar, Saltıkname’deki tılsımda da anlatıldığı gibi, bu beton elemanların, yani su ve suyun kaynağı olan Uludağ’ın üzerinde yükselir.

Beton malzeme aynı zamanda, organik formları ekonomik bir şekilde elde etmeye olanak sağlaması ve kent mobilyaları kullanımındaki en büyük problemlerden biri olan mobilyaların yerlerinin değiştirilmesine ve çalınmasına karşı yeterli ağırlığı sağlama özelliği nedeniyle tercih edilmiştir.

Metal: Metal elamanlar, Saltıkname’de bahsi geçen Bursa’nın tılsımının, medeniyeti de sembolize eden bakır üzerine yapılmasından referans alır. Tarihi Bursa Kenti ve Modern Bursa Kenti’nde kullanılmak üzere, geleneksel ve yenilikçi dokunun birbiri ile kurduğu bağdan yola çıkarak ve bakırı başlangıç olarak kabul ederek, birbirinden türeyen iki farklı renk kullanılmıştır.

Bütün metal elemanlar, Bursa ve çevresinde karşımıza çıkan geleneksel ahşap konut mimarisinde kullanılan yapım tekniklerine gönderme yapmak amacıyla, birbirine geçen elemanlar şeklinde tasarlanmıştır.

Metal yüzeylerde, kentin yeşili Bursa’nın doğal ve yapay peyzajından, maviyi de su kaynaklarından hali hazırda alması nedeniyle, bu renkler ve tonları yerine; bu iki renkle kendini ayrıştıracak şekilde, hem bakırdan yola çıkarak, hem de kent dokusuna uyum sağlayacak ağır başlılıkta olması göz önünde bulundurularak, tarihi kent ve modern kentte ayrı ayrı kullanılmak üzere RAL 8025 ve RAL 8028 renkleri tercih edilmiştir. Bununla birlikte, yeşil ve mavi renk, bilgilendirme/yönlendirme elemanları, atık birimleri gibi mobilyalarda ve mobilyalar için tasarlanan aplikasyon arayüzünde, detay renkler olarak kullanılmıştır.

Ahşap: Ahşap yüzeylerdeki biçimler, Bursa’nın su kanalları ile ünlü bir şehir olması nedeniyle, bu kanallara gönderme yapar ve su kanalları ile su kanallarının ulaştığı ahşap konutları (kenti) temsil etmesi sebebiyle, suyu ve Uludağ’ı temsil eden organik formdaki beton elemanların aksine, daha keskin ve net hatlara sahiptir.

Bir yerin Türk yurdu olduğunu çınar ağacı ve atlarına yedirmek için diktikleri kestane ağaçları belli eder. Bursa da çınar ve kestane ağaçları ile meşhurdur. Tasarımlarda tarihi kent ve modern kentte ayrı ayrı kullanılması öngörülen iki farklı türdeki ahşap da (açık renk ve koyu renk), renk ve dokusunu kestane ağaçlarından alır. Bu nedenle ahşap yüzeylerde, kullanım alanının fiziksel şartlarına bağlı olarak, thermowood dişbudak ya da kestane kullanılmıştır.

Oturma Elemanları:

Ahşap ve metal olmak üzere iki farklı yüzey seçeneği sunan oturma elemanları, modüler ve çoğalabilen yapıları ile kentin farklı alanlarına rahatlıkla adapte olabilme olanağı sunarken, ergonomik ve işlevsel çeşitlilikleri ile kullanıcısı için farklı oturma, dinlenme ve çalışma alanları yaratır. Bu farklı oturma biçimleri ve kurguları, kentliye gerektiğinde yalnız kalabilme, gerektiğinde sosyalleşebilme imkanı sunarken, kenti daha rahat izleme, dinleme, hissetme ve kent içinde daha fazla ve daha rahat vakit geçirebilme olanağı sunar.

Kentlinin yeşille iletişimin azaldığı alanlar da göz önünde bulundurularak, oturma birimleri saksılar ile bir araya gelebilecek şekilde tasarlanmış, kentlinin fiziksel ve psikolojik olarak yeşil ile ilişkisinin arttırılması amaçlanmıştır.

Oturma elemanları, beton ayaklar üzerindeki metal strüktür üzerine eklenip çıkarılabilen font, sırt, sehpa ve masa yüzeyleri sayesinde, kullanıcı ve mekan ihtiyaçları doğrultusunda, rahatlıkla sırtlıksız bank, sırtlıklı bank, sehpalı bank, çalışma deskli bank, piknik masası gibi  farklı tipoloji ve işlevlerde kurgulanabilir.

Oturma elemanlarının font kısımları, mevcut ya da tasarlanacak peyzaj alanlarındaki duvar vb. düşey elemanlara da eklenebilme özelliği taşımaktadır.

Oturma yüzeylerinin monte/demonte edilebilme özelliği ve aynı birimle farklı tipolojilerde oturma elemanları yaratmaya olanak sağlaması, daha ekonomik bir üretim, kurulum, bakım ve onarım süreci sağlayacaktır.

Aydınlatma Elemanları:

Kadim ailesi, farklı ihtiyaçlara cevap verebilecek şekilde üç ayrı aydınlatma elemanına sahiptir ve birbirine eklenebilen farklı boyutlardaki metal taşıyıcı direk birimleri sayesinde farklı yüksekliklerde aydınlatmalar elde edilmesine olanak sağlar. Bu sayede, park, sokak, cadde, meydan vb. çeşitli kent mekanlarının birbirinden farklı aydınlanma gereksinimlerini, ortak tasarım dilini koruyarak karşılayabilir, üretim, depolama ve bakım aşamalarında avantaj sağlar.

Aydınlatma elemanı armatür kısımları, solar panel, wifi ve sensör haznesine sahiptir. Direk kısımlarına, şehir haritası, dijital ekran, usb şarj çıkışı, engelli aracı şarj ünitesi ve telefon şarj etme deski eklenebilir.

Yönlendirme elemanları, yüksek aydınlatma elemanları ile aynı hiyerarşik ve mekânsal kullanım özelliklerine sahip olması nedeniyle, benzer dilde tasarlanmıştır. Aydınlatma elemanlarında olduğu gibi, farklı boyutlardaki birbirine geçebilen direkleri sayesinde, istenilen yükseklikte kurgulanabilir ve levha kısımları da direklere istenilen sayıda eklenebilir. Yönlendirme elemanlarına levhalar dışında, dijital ekran ve şehir haritası da eklenebilir.

Bilgilendirme ve Yönlendirme Elemanları:

Bilgilendirme panoları, ortak dile uyacak şekilde, hiyerarşik ve mekânsal kullanım özellikleri nedeniyle, oturma elemanları, sınır elemanları ve saksı birimlerine yakın bir dilde, beton kaideli olarak ele alınmıştır. Bu sayede aynı zamanda, tarihi çevrede ankraj yapılmadan da kullanılabilir.

Çeşitli mekânsal ve içeriksel ihtiyaçlara cevap verebilmesi adına, 3 farklı boyutta (alçak küçük, alçak geniş, yüksek) tasarlanmıştır. Alçak olan versiyonların pano kısımlarının açısı, hem daha rahat bir okuma pozisyonu sunmayı, hem de tarihi yapıları kapatmamayı amaçlar. Bu birimler dışında, bilgilendirme panolarının dijital ekranlı versiyonu da bulunmaktadır.

Mobilyalar için tasarlanmış olan aplikasyon, bilgilendirme ve yönlendirme elemanları ile uyumlu çalışır ve görme engellilere konum bilgisi verme, sesli okuma yapma gibi özellikler taşır.

Saksı Birimleri:

Saksı birimleri, oturma elemanlarına eklenebilme ya da barındırdıkları oturma ve dinlenme özellikleri sayesinde, sadece kent yeşilini arttırmayı amaçlayan görsel bir öğe olmaktan çıkar ve kullanıcısı ile daha yakın bir ilişki kurarak, kentlinin yeşil ile kurduğu ilişkiyi yoğunlaştırmayı amaçlar.

Birbirine eklemlenebilen birimler, kendi başlarına farklı kullanım senaryoları yaratılmasını sağladığı gibi, ara eleman olarak kullanılma özellikleri sayesinde, oturma elemanlarının da farklı senaryolarda şekillenmelerini sağlar.

Farklı boyutları ve ek işlevleri sayesinde, pek çok farklı mekânsal ve işlevsel ihtiyaca cevap verebilecek şekilde tasarlanan birimler, ihtiyaç duyulan alanlarda, üzerlerine takılan sac yüzeyler aracılığı ile oturma elamanı ya da hot desk işlevi de edinebilmektedir.

Küçük saksı birimleri koruyucu hazne görevi üstlenerek, aynı zamanda wifi ve usb şarj imkanı sunan, solar panelli elemanlar olarak da kullanılabilmektedir.

Sınır Elemanları:

KADİM ailesindeki sınır elemanları, hem form hem de malzeme kararları ile mobilyaların ortak dil oluşturma amacını desteklerken; farklı mekânsal ve işlevsel ihtiyaçlara cevap verebilmesi adına, sadece beton elemandan oluşan alçak ve beton ile metal elemanlardan oluşan yüksek olmak üzere, 2 farklı tasarıma sahiptir. Tek bir beton kaide iki taraflı çoğaltılarak alçak sınır elemanı, beton kaidenin üzerine metal elemanın takılması ile de yüksek sınır elemanı elde edilir. Bu sayede hem üretimde hem de bakım, onarım ve depolamada kolaylık sağlar.

Yüksek sınır elemanları, aydınlatmalı versiyona sahip oldukları gibi, altlarına eklenen bir metal parça ile aynı zamanda bisiklet parkına da dönüştürülebilir.

Korkuluk, sudan yola çıkılarak tasarlanmış, Bursa için özel desenler yaratmaya imkan sağlayan birimlerden oluşmaktadır. Birimlerin formu, suyun halka halka olmasına ve Bursa’yı var eden su kanallarına atıfta bulunur.

Korkuluk birimleri aracılığı ile, kent kimliğini güçlendireceği düşünülen, soyutlanmış bir Bursa yazısı elde etmek mümkün olduğu gibi, suyu, gökyüzünü, topoğrafyayı çağrıştıran ya da kullanıcının hayal gücünde canlanacak birbirinden farklı soyutlanmış imgeler yaratmak mümkündür.

Atık Birimleri:

Atık birimleri,  kent dokusunun önüne geçmeyecek sadelikte tasarlanmış olmakla birlikte, kentte kolayca ayrışmasını sağlayacak malzeme, renk ve grafik kararlar barındırır.

Üst kapak çöp kovasını yağmur, rüzgar, kar gibi etkilerden korurken, çöp atılacak olan açıklığının boyutları ve yüksekliği gündelik çöplerin atılmasına olanak sağlayacak şekilde yapılandırılmıştır.

Kilitli ön kapağından ulaşılan raylı kovası, çöp poşetinin değiştirilmesi ve çöplerin toplanması aşamasında, görevliye kolaylık sağlar. Kapak üzerindeki grafik öğelerin renkleri, plastik, kağıt, cam ve tıbbi atık başlıkları altında gruplandırılmıştır.

Birimler yan yana istenildiği sayıda eklemlenebildiği gibi, dörtlü gruplar halinde de kullanılabilir.

Bursa Kent Mobilyaları Tasarım Yarışması

Bursa Kent Mobilyaları Tasarım Yarışması’nın Sonuçları Açıklandı