1. Mansiyon, DEGİAD – Yaşayan Pamukkale Ulusal Mimari Fikir Projesi Yarışması

Proje raporu:

1- Halo Etkisi ve Genel Çerçeve 

Ekonomik, kültürel ve turistik bir ürün olan destinasyonların doğru anlatılması, ziyaretçiler tarafından bilinen, kabul edilen ve tercih edilen yerler olması açısından çok önemlidir. Destinasyon imajı ise insanların inançlarının, fikirlerinin ve izlenimlerinin toplamı olarak tanımlanmaktadır. Pamukkale bölgesi doğal ve kültürel özellikleri itibariyle Unesco Dünya Miras Listesi””ne girmiş ve konumu itibariyle çevresinde önemli lokasyon barındırmak gibi önemli çekicilik faktörlerine sahip olmasına rağmen travertenlerin bilindik imgesi üzerinden tanımlanmaktadır. Ve bu durum Pamukkale Bölgesi””nin keşfini günübirlik kısa süreli ziyaretlere indirgemektedir. Bu durum Amerikalı Psikolog Edward Thorndike ‘in ortaya koyduğu ‘’Halo etkisi’’ ile açıklanabilir. 

 Halo Etkisi bir kişinin ya da nesnenin belli başlı bazı özelliklerinin baz alınarak o kişi veya nesne hakkında kesin yargılara ulaşılmasını sağlayan bir yanılsamadır. Pamukkale Travertenleri, antik şehirler, sağlık / spa turizmi ve alışveriş imkanı gibi çekicilik faktörleri içinde Pamukkale Travertenleri‘nin görüntüsü, en baskın olanıdır. Pamukkale ismi bölgedeki traverten imajını daha güçlü hale getirmektedir. Diğer cazibe faktörlerinin bölge ekonomisine daha fazla katkıda bulunmasına rağmen ’’Halo etkisi’’ modeline göre, travertenlerin görüntüsünün baskınlığının bölgenin diğer çekim faktörlerini gölgede bırakması turistlerin bölgeye sadece travertenleri görmek için günübirlik gelmesine neden olmaktadır. 

Önerilen proje, üst ölçekten başlayarak Pamukkale Destinasyonu””nun , mahallesinin ve özelinde Atatürk Caddesi””nin mevcut koşullarını iyileştirerek caddenin estetik ve konfor şartları göz önüne alınarak tekrar tasarlanmasını ve mevcut mekanları ve ilişkileri odağına alarak, bölgenin doğa ve kültür rotası tanımlaması için uygulanabilecek tasarım stratejilerini içermektedir. 

2- Analizler ve Üst Ölçek Kararları 

Pamukkale Destinasyonu””nun , çekim noktası haline gelmesi amacıyla üst ölçekte Büyük Menderes Havzası””ndan geçen bir kültür aksı üzerinde , yerli ve yabancı turistlerin Pamukkale’de daha fazla zaman geçirmesini sağlayacak , termal alanları , Leodikeia ve Hierapolis Antik Kenti””ni , travertenleri ve yeniden ele alınan Atatürk Caddesi özelinde Pamukkale Mahallesi””ni içeren bir ulaşım ağıyla bağlanması önerilmektedir. 

Atatürk Caddesi””nin Turgut Özal Sokağı tarafındaki caddenin girişinde bulunan ve park yeri olarak kullanılan alan çevresindeki ticari mekanların yarı açıklarıyla beraber düşünülerek Pamukkale Köyü ölçeğinde hizmet verecek bir meydan olarak yeniden ele alınmıştır. Sokağın devamında ise destinasyon döngüsünün başlangıcı olan bu meydanı besleyecek şekilde yerel ulaşım hatlarının durak noktası olaması öngörülen cep otoparklar konumlandırılmıştır. Atatürk caddesi ziyaretçilerin öngörülen otoparktan girerek travertenlere kadar kat edeceği yol bütüncül şekilde ele alınmıştır, bu sayede travertenlerin Atatürk Caddesi üzerinden Pamukkale Mahallesi ile kurduğu ilişki daha dönüştürücü ve organik bir hal almaya başlamıştır. Bu doğrultuda Travertenlerin pratikteki girişi halini alan Atatürk Caddesi tümüyle yayalaştırılmıştır. 

Atatürk Caddesi””nin Çetin Sokak ile kesiştiği alandaki boşluk ise zemin katı esnek kullanımlara uyum sağlayabilen bir boşluk şeklinde düşünülmüştür. Zemin kotundaki esnek mekân Pamukkale köyü ve çevre köylerden insanların yerel ürünleri tanıtım ve satışının yapılabileceği esnek mekanlara ve yıl içinde bölgenin kendine özgü kültürel ve doğal unsurlarının ön planda olacağı periyodik ve gelenekselleşme potansiyeli olan etkinlikler düşünülerek bu etkinliklere ev sahipliği yapabilecek PEN (Pamukkale Etkinlik Noktası) adıyla hizmet verecek bir mekân önerilmiştir. Cadde üzerinde mevcut bir konuma yerleşen ve konum olarak çevreye yayılma potansiyeli taşıyan PEN’nin hem Pamukkale Köyü hem de gelecek ziyaretçiler için toplama ve dağılma notası haline gelerek cadde yaşantısını beslemesi öngörülmektedir. 

Travertenlere doğru giderken traverten manzarasının bulunduğu Kuzey cephesindeki boşluk Pamukkale manzarasının izlenebileceği bir teras, rekreatif ve performatif etkinliklerin düzenlenebileceği bir amfi ve bu mekanlara hizmet eden küçük bir büfe şeklinde tasarlanmıştır. Travertenlerin girişine giden aks üzerinde manzaranın seyredilebileceği iki teras daha travertenlere yaklaştıkça artan ve çeşitlenen bir deneyim sunması amacıyla güzergâh üzerinde konumlandırılmıştır.  

 Atatürk Caddesinin Mehmet Akif Ersoy Caddesi ile kesiştiği alanda ise oluşturulan yaya akışının sekteye uğramaması için araç geçişini yavaşlatacak bir zemin ve yaya geçidi önerilmiştir. Travertenlerin giriş kapısı için ise meydandan başlayan aksın devamı olduğunu hissettirecek yeni bir öneri sunulmuştur. 

3- Noktasal Müdahaleler 

Pamukkale Mahallesi çevresinin estetik ve konfor niteliğini arttırmak amacıyla Atatürk caddesi özelinde alınan kararların çevrenin kimliğini tayin etmek yerine yerinde yaşanacak bir dönüşümün önünü açacak şekilde var olan potansiyeller belli standartlar doğrultusunda açığa çıkarak bir tavır ile yıkım kararlarından kaçınılarak noktasal müdahaleler belirlenen standartlar çevresinde tasarım kararı alınmıştır. Alan bu kapsamda incelendiğinde ticari birimlerin yarı açık mekân ihtiyaçlarını gidermek için niteliksiz eklere başvurdukları görülmektedir. Niteliksiz ekler cephelerden temizlenerek gerekli yerlere peyzajla bütünleşme potansiyeli taşıyan saçak önerilmiştir.  

Alanındaki mevcut binalar cephe dilleri bir bütünlük oluşturmamakla beraber zaman içinde birbirine eklenen fiziksel çevre görsel bir düzenlemeye ihtiyaç duymaktadır. Özellikle zemin kotundaki ticari mekanların çoğunun tamamen cam cephelerden oluşması ve niteliksiz malzeme seçimleri nedeniyle zemin kottaki ticari mekanların niteliksiz cephelere sahip olanlarına alandaki dolu boş oranına uygun ve işleve cepheye özgü ahşap doğrama ve cam malzeme ile yeni öneri getirilmiştir. Bu kapsamda tabelalar ve klima üniteleri de yeniden ele alınmıştır.  

 Cadde üzerinde bulunan ticari birimlerin ve konutların girişleri mevcut kota göre yeniden düzenlenmiş ve ortaya çıkan kot farklılıkların mekânsal potansiyelleri araştırılmıştır. Kot düzenlemesi ile cadde boyunca yürüne bilir eğim gözetilerek gerekli yerlerde rampa merdiven çözümleri ile kot farkı cadde zemininde homojen olarak dağıtılmıştır.