1. Mansiyon, İzmir Büyükşehir Belediyesi Ana Transfer Merkezi Mimari Proje Yarışması

Mimari Açıklama Raporu

Bir kırlangıç bir su birikintisi bir parça gök.
Bir şiirden düşmüş olmalı bunlar.
Böyle diyordu yoldan geçen biri.
İlhan Berk

BİR SOKAK, BİR BAHÇE, BİR PASAJ

“-Terminal pasajındaki terziye bıraktım ceketini, akşam dönerken uğrayıp alır mısın?”
“-Terminal bahçesindeki köşe kafede buluşabiliriz, 12 gibi, serindir orası.”
“-Terminal saçağına bisikletimi bıraktım, metroya geçiyorum, merak etme.”
“-Kemalpaşa korusu mu? Evet, şöyle terminalin önünden devam edin karşısı.
“-Merhaba efendim. Bir soluklanayım şurada. Oh! Zeytin mi vermiş bu ağaç!”
“-O da bizim torun! Yavrum! Islatmayın birbirinizi. Bak sen şunlara!”

YERLEŞMEK İÇİN 2 ŞEY

1.Arsa ve Çevresi: Dört cephe, 3 doku
Arsa, dört cephesiyle bambaşka üç dokuya komşudur.

1.Batı yönünden: birkaç büyük ölçekli ticaret yapısının ardından yoğun bir sokak dokusu,
2.Güney yönünden: metro ve YHT ağı ile hemen ardından çimento fabrikası parseli,
3.Doğu ve kuzey yönlerinden: sanayi sitesi

2.İhtiyaç programı: Servis alan-Servis veren
Servis veren: Yolcu otobüslerinin dolaşımda olduğu programlar kastedilmektedir: Otobüse biniş, otobüsten iniş, otobüs otoparkı, otobüs araç bakım atölyeleri, şoför hosteli, teknik alanlar vb.
Servis alan: Yolcu otobüslerine erişilene kadar olan programlar: Terminal giriş-çıkışı, yeme-içme ve ticari alanlar, bekleme alanları, firma ofisleri, yönetim ofisleri, otel vb.
3 dokunun verisi ile programın servis alan-servis veren olarak sınıflandırılabilmesi, alanı çapraz kateden bir aks tariflemiştir. Böylece aksın batı ve güneye bakan üçgensel bölgesi servis alan, kuzeye ve doğuya bakan üçgensel bölgesi ise servis veren programını yüklenmiştir. Servis alan üçgen konut bölgesine, servis veren üçgen sanayi bölgesine cephe vermektedir. Bu parsel bölümlenmesi, B2-otopark kotunda sürdürülmüştür. Bir yaşam alanı olarak hostel yapısı da servis veren bölgesinde otobüse ilişkin işlevlere yakın yerleştirilmiş, odaların ihtiyaç duyacağı sakin atmosfer, iç avlularla giderilmiştir.

BİR SOKAK, BİR BAHÇE, BİR PASAJ

Bir Sokak
Konut dokusuna bakan üçgensel alan güneyde metro ve YHT durağı ile sonlanmaktadır. Terminal binası bu üçgensel alanın sınırına çekilmiş; ön bölgesi tümüyle meydanlaştırılarak yeni bir sokak aksı önerilmiştir. Kuzeybatıdaki konut dokusundan gelen 4174 nolu sokak aksının devamı olan bu yeni sokak, raylı sistemler noktasına doğru giden en kısa mesafedir. Yeni sokak, terminal cephesi boyunca devam eder, metro ve YHT’ye erişir, ötede çimento fabrikası parseline doğru devam eder. Çimento fabrikası parselinin kentsel yeşil alan olarak işlevlendirilmesi bir gelecek vizyonu olarak önerilmiştir. Böyle bir dönüşümün gerçekleşmesi durumunda tasarlanan bu sokak aksının, kentsel rekreasyon aksına dönüşeceği hayal edilmiştir. Sokak aksına iki tarifli peyzaj öbeği ile desteklenmiştir. Bir odak ağaç ve onu izleyen aksta kuru havuz sistemi ile sokağa eklemlenen bu iki niş, viyadük inşası nedeniyle gökyüzüne kesilen 4174 nolu sokağın yitirdiği değeri üretir, çoğaltır. Sokağın metro ve otobüs duraklarına ulaştığı güney ucunda da benzer çabayla, kotlamalar, soluklanma nişleri ve yeşil odaklar tasarlanmıştır.

Bir Bahçe
Terminal programında giden yolcu bölümü için projenin kritik gördüğü konu: giden yolcu alanının, sokak ile en kısa ve en hızlı ilişkiyi sağlayacak plan ve kesit ilişkisinde olması gerektiğidir. Böylece giden yolcu alanının +26.00 kotunda ve tek düzlemde çözülmesi önemsenmiştir. Parseli çapraz kateden çizgi ile ihtiyaç duyulan peron uzunluğu sağlanarak giden yolcu bölümü bu çizgi üzerinde tek düzlemde çözülebilmiştir. Bu rasyonel çabanın ötesinde, terminal ile yeni sokak arasında soluklanma/nefeslenme mekânı olacak bir ara mekân/bahçe önerilmiştir. Giden yolcu, güvenlik biriminden geçtiğinde yarı açık bu bahçeye geçer. Bu sınırdan sonra bahçe ile terminal iç alanı arasında bir güvenlik sınırı yoktur. Giden yolcu iç cephe düzlemindeki yeme-içme ve ticari birimlere içerden ya da bahçeden erişir. Bahçe ikincil bir bekleme alanı olarak çalışmanın ötesinde kültürel etkinlikleri içerebilecek bir ara mekandır. Terminal ofislerinin de cephe ve balkon verdiği, kafe ve dükkanların teraslarla açıldığı bu bahçe hacmi, kuzeyden dolaylı ışık alır ve sokak yönü yoğun peyzaj barındırır. Nefes mekânı.

Bir Pasaj
Terminal kotundaki bahçenin izdüşümünde, B1 kotunda bir ticaret ve yeme-içme aksı varedilmiştir. İhtiyaç programındaki market, eczane, terzi, muhasebe, restoran, gazete bayi gibi gündelik hayatla ilişkili programlar bu pasajda konumlandırılmıştır. Otopark alanındaki toprak havuzları sayesinde tabi zemine sahip olan ağaç dizisi ile terminal bahçesinin taşıyıcı kolonları arasında, çoğunlukla gölgede kalan bu çarşı aksı, Metro-YHT’nin turnike kotunda ve o doğrultuda dizilidir. 4174 nolu sokaktan gelen aks, terminal meydanına vardığında bu kota iner, çarşı dizisine uğrayarak metroya erişir. Pasaj B1 kotunda gelen yolcu peronları ile gelen yolcunun kente dahil olacağı minibüs, servis, taksi durakları arasında bulunur.

BİNA

Yatay ve düşey-Terminal ve kule
İhtiyaç programı servis veren-servis alan olarak ayrıldıktan başka, terminal içi ve terminal dışı olarak da sınıflandırılmıştır.
Terminal içi (yatay programlar): Firma bilet satış birimleri, firma ofisleri, yeme-içme ve ticaret alanları
Terminal dışı (düşey programlar): Terminal yönetim ofisleri ve otel
Terminal içi programlar yatay terminal çatısı altında, çoğunlukla bahçe ile ilişkili olarak konumlandırılmıştır. Yönetim ofisleri ile otel ise ayrı bir cepheden giriş alabilecek şekilde, düşeyde çözülmüştür. Böylece 380 metrelik terminal çatısı, 72 metrelik bir kule ile sonlanmıştır. Program ayrışımı ile yapının kütlesel dili diyalektik bir sürecin sonunda belirmiştir. Kule yapısında B2 kotundan itibaren yönetim ofisleri ve otel işlevleri bağımsız girişlere sahip olarak düzenlenmiştir. Kule, düşeyde bu programların ayrıştığı düşey bir galeri boşluğu ile ayrılırken, yatayda kuleyi iki parçaya ayıran iki kat yüksekliğinde bir hacim yeşil teras olarak tasarlanmıştır. Bu teras kule işlevlerinin ortak kullanımına açık, kent panoraması verecek bir konuma sahiptir. Farklı kullanımlara açık kiralanabilir ofis mekanları ve bunları destekleyen etkinlik salonu ve fuaye mekânı da kulenin üst kotlarında kurgulanmıştır. Yatay program bahçe hacmiyle, düşey program ise açık ofis, etkinlik alanı ve kent terası ile desteklenmiş, tüm programlar yapılaşmanın güney ucunda tüm transfer eylemleriyle bir araya getirilmiştir.

Yatay kütle ofisleri tüm katlarda düşey kütledeki yönetim ofislerine doğrudan eriştirilmiştir. Geçiş noktalarında ortak kullanıma açık mekanlar önerilmiştir.

ÇEPER MEKAN- HÜCRE MEKAN

Günümüzde toplumsal değişim hızının ivmelenmesi, özellikle kentsel ölçekli mekanların dönüşüme açık olmasını zorunlu kılmıştır. Proje, konusu, niceliği ve çevresel ilişkileri bakımından yapı ömrü süresinde işlev değişimleri geçirme imkanını taşımaktadır. Proje mekânın esneklği konusunu iki kavram üzerine inşa etmiştir: Çeper mekân ve Hücre mekân. Çeper mekân, geniş açıklıklara sahip bir çatı örtüsü altındaki iklimlendirilmiş tekil hacmi; Hücre mekân ise bu çatı altındaki konfor koşulları ayrışmış alt hacimleri tarif eder. Bu bağlamda temelde yapı, açıklıkların ekonomisi gözetilerek etkin bir aks şeması üzerinde tekil iki hacim olarak tasarlanmıştır. Bahçe ve terminal: Biri açık diğeri yarı açık tekil iki hacim. Çeperleri tayin edilmiş bu çatı altında, diğer tüm hücresel mekanlar için (ofis,gişe, yeme içme mekanları vb.) çelik iskelet sistem öngörülmüştür. Böylece yeniden işlevlendirme durumunda hücre mekanlar sökülerek tekil hacim yeni kurgular yüklenir. 1.Aşamadaki kırma çatı kesiti de bu düşünceler doğrultusunda, orta akslardaki çok katlı yapılaşmanın gabarisi sürdürülerek düz bir çizgiye getirilmiştir.

TRANSFER DÜĞÜMÜ

B1 kotu-Turnike kotu, Meydan ve Saçaklar
Parselin güney ucunda terminal ile raylı sistem durağının buluştuğu bölge, transfer işleminin gerçekleştiği düğümdür. Bu düğüm bir transfer yapısı içinde çözülmek yerine, yarı açık alanlar ve saçaklarla bir akış içinde ilişkilendirilmiştir. Mevcut alt geçit noktaları ve bağlantı kotu gözetilerek, projenin B1 kotu, metro ve YHT’nin turnike kotuna yerleştirilmiştir. Terminal yapısının geri çekilmesi ile açığa çıkan meydandaki her işlev kendi örtüsüyle vücut bulur. Alt geçit saçağı, belediye otobüs durakları saçağı, terminal yolcusu indirme alanı saçağı, bisiklet parkı saçağı gibi. Ölçek küçük tutularak, bir gölgeler kolajı varedilmiştir.

Giden-Gelen ve İlçe Giden Ayrımı ve Transfer Boşluğu
Giden yolcu programı sokak kotunda (+26.00 / 0.00), gelen yolcu ile ilçe giden programı ise B1(+18.75 /-7.25) kotunda çözülmüştür. Gelen yolcunun ilçe giden peronlarına kolaylıkla ulaşabilmesi önemsenmiştir. Giden yolcu ve ilçe giden yolcu programı güvenlikli zonda bir galeri boşluğuyla ilişkilendirilmiştir. Metro ve YHT’den terminale geçiş, yönetim ofisi ve otele çıkış söz konusu galeri boşluğu zemininde çözülmüştür. Bu dağılma alanı, emanet programı ile de desteklenmiştir. Gelen yolcu ise güvenliğe dahil olmaksızın B1 kotundaki minibüs, taksi ve servis araçlarına geçebilmekte, meydan kotuna çıkarak belediye otobüs duraklarına erişilebilmektedir. B1 kotunda, terminale ve raylı sisteme Kâmil Tunca Caddesi’nden, meydan trafiğine dahil olmadan erişen bir alt geçit önerilmiştir.

Araç otopark alanı ile otobüs otoparkı arasındaki kat yüksekliği farkının kesit sürekliliğinin ekonomisi gözetilerek çift araç otopark katı ile park adetinin artırılması önerilmiştir.
Büyükşehir belediyesinin planladığı bisiklet yolları incelenmiş, metro,YHT,otobüs ve terminale erişim imkanının artırılması için, “bir sokak” ile ilişkisi önemsenen 4174 nolu sokak rotaya dahil edilmiştir. Saçaklar bölgesinde bisiklet park alanları yapılmış, B1 kotunda “bisiklet oteli ve atölyesi” transfer düğüm noktasına yakın konumlandırılmıştır.