1. Mansiyon, Uşak Şehirlerarası Otobüs Terminal Kompleksi Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışması

İlkesel Kararlar

Uşak Şehirlerarası Otobüs Terminali, kentin gelecekteki ihtiyacını karşılayacak ve Uşak kenti için adeta bir giriş kapısı niteliği taşıyacak şekilde tasarlanmıştır.Uşak kentinin şu anda kullanılan mevcut terminali artan ulaşım taleplerini karşılamayarak ve kentin merkezinde bulunması nedeniyle şehir içi trafik yükünü arttıran bir etken halini almıştır. Bu proje ile tasarlanan yeni terminal yer seçimi itibari ile daha elverişli olabilecek bir konumdadır. Mevcutta bulunan demiryolu hattı ve gelecekte yapılması öngörülen yeni çevreyolu ve kavşak projeleri ile entegre düşünülerek kent merkezi ve havaalanı ile bire bir ilişki halinde bulunması hedeflenmektedir. Terminal alanının güneyinden geçen mevcut demiryolu ağı terminalin şehir merkezi ve havaalanı ile bağlantısı bakımından bir potansiyel olarak düşünülerek, biri terminal binasının güneyinde diğeri havaalanı girişinde olmak üzere 2 tren istasyonu önerilmektedir. Böylelikle hem terminal-havaalanı hem de terminal-şehir merkezi ulaşım bağlantıları güçlendirilmiş olacaktır. Bu sayede proje alanının kuzeyinden geçerek şehrin ana ulaşım omurgasını oluşturan D-300 karayolunun trafik yükünü hafifletecek bir alternatif oluşturulmaktadır.

Proje alanının doğusunda yapılması öngörülen kavşak projesi sayesinde kentin güneyinden by-pass olarak geçeceği öngörülen çevreyolu ile bağlantı sağlanacaktır. Böylelikle terminali kullanacak şehirlerarası ve çevre yerleşmeler otobüsleri bu bağlantıyı kullanarak Ankara ve İzmir yönünde şehir merkezini by-pass geçerek hareket edebileceklerdir. Böylelikle D-300 artık sadece otogar, havaalanı ve şehir merkezi arasında hareket eden özel araç, taksi, servis araçları ve halk otobüsleri tarafından kullanılan bir şehir içi yol niteliği kazanacaktır. Bu nedenle öngörüler ışığında terminal giriş ve çıkışlarının kuzeyde D-300 karayolu üzerinde tek bir noktadan oluşturulması planlanmıştır. Şehir merkezi-Havaalanı ve Otogar arasında hareket eden araçlar D-300’ü kullanırken şehirlerarası otobüsler terminalden çıkış yaptıktan sonra kavşak yönünde doğuya hareket ederek çevreyolunu kullanacaklardır. Böylelikle şehir içi ve şehirlerarası transit trafiği birbirinden ayrılmış olacaktır.

Terminal giriş-çıkışı D-300 karayolunun transit trafik akışını engellemeyecek bir köprülü kavşak şeklinde tasarlanmıştır. Terminal harici araçlar transit bir şekilde kavşak alt geçidinden geçebilirken, terminal ile ilişkili araçlar, hemzemin sinyalizasyonlu kavşak sayesinde kontrollü bir biçimde giriş-çıkış yapabileceklerdir. Otogar’a giriş yapmadan sadece yol üstü duraklama yaparak yolcu indirip bindiren araçlar da düşünülerek kavşak üzerinde bir indirme-bindirme cebi oluşturulmuştur. Buradan giriş yapacak yolcuların alanın kuzeyindeki peyzaj alanından geçerek kesintisiz bir biçimde terminal binasına ulaşmaları hedeflenmiştir.

Mimari Yaklaşım Kararları

Terminal kompleksi için belirlenen alan irdelendiğinde D-300 karayolu, raylı sistem ve ileride yapılması düşünülen Uşak çevre yolu arasında kalmaktadır. Belilenen proje alanının güney parselinde kompleks tasarlanmıştır. Kuzey parseli ise peyzaj ve rekreasyon alanı olarak düşünülüp katedilerek terminal alanına ulaşılmıştır. Uşak ve Afyon yönünden gelen araçların D-300 karayolu üzerinde çözülen bir köprülü kavşakla alana ulaşımı sağlanmıştır.

Doğal kotlar incelendiğinde ve D-300 karayolu ile raylı sistem kotları düşünülerek terminal alanının oturduğu kot +894,00 olarak belirlenmiştir. Terminal alanında yolcu otobüsleri ve diğer araç giriş-çıkışları ayrıştırılarak yapılmaktadır. Yolcu otobüsleri yapının güneyinde yer alan giden, gelen ve transit yolcu peronlarıyla, yıkama- yağlama-benzin istasyonuna ve servis peronuna ulaşmaktadır. Diğer araçlar yapının kuzeyinden alınarak otoparklara ve kent içi ulaşım birimlerine ulaştırılmaktadır. Terminal bünyesinde yapının kuzeyinde; özel araç otoparkı, servis araçları parkı, işletme araçları parkı, taksi durakları, otbüs durakları, servis otobüsü durakları yapılmıştır. Yapının güneyine 20 adet giden, 10 adet gelen, 10 adet transit, 30 adet servis ve 5’er adet yıkama-yağlama ve benzin istasyonu peronu düşünülmüştür.

Şehirlerarası terminal binasının konumlandığı ve ana sirkilasyon kotunu oluşturan kot +894,00’dir. Şehirlerarası terminal binasının ana sirkülasyonu tek kotta sağlanarak, yaya dolaşımının bir terminal binası için kolay olması düşünülmüştür. Şehirlerarası terminal binası ve çevre yerleşmeler terminal binası bir bütünün parçaları olarak ele alınmıştır. İki terminal yapısının yolcu otobüsü yoğunlukları birbirini etkilemezken iki yapı arasında yaya sirkülasyonu rampalarla, merdivenlerle ve peyzajla güçlendirilmiştir. Bunların dışında alanın güney batısında otobüslerin kullanımı için yıkama-yağlama ve benzin istasyonu düşünülmüştür. Farklı kotlara yerleşen şehirlerarası terminal binası ve çevre yerleşmeler binası ortak saçak altında peyzajla yoğrularak bütünleştirilmiştir. İki bina arasında düşünülen bu saçak gelen yolcuları yapı içine sokmadan kent içi ulaşım birimlerine yönlendirmektedir. Oluşturulan yarı açık mekanlar ve kota yerleştirilen oturma birimleri yapı dışında insanlar için toplanma, bekleme mekanları oluşturmaktadır.

Şehirlerarası terminal binası saçak altında yolcuları karşılayarak en kısa mesafede yolcu peronlarına ulaştırmaktadır. Bina içerisinde yolcular için bekleme alanları oluşturulmuş ve bu alanlar ticari turistik birimlerin yanısıra peyzajla yoğrulmuştur. Bilet satış birimleri; alt katta bilet şatış ofisi üst katında bürosu, şoför dinlenmesi ve deposuyla yapılmıştır. Ticari turistik birimler; bina içerisinde kurgulanan sirkülasyonun çeperlerinde tek kat olarak yapılmıştır. Bekleme salonunun dogu ve batı uçlarında yeme içme mekanları kurgulanarak, uygun hava şartlarında dış mekanla bütünleşmesi sağlanmıştır. Bekleme salonunun dogu ucunda yükselen basamaklar, oturma birimleri ve peyzajla birlikte salona hakim bir bekleme alanı oluşturmuştur. Bu alan, tek kat olarak kurgulanan mekanların üst kotuna insanları ulaştırarak, geniş hacim içerisinde artı kullanım alanı sağlamaktadır. Sergi, etkinlik alanı olarak düşünülen bu alan bekleme alanlarını, yönetim ve dış mekan olarak kugulanan terasla, üst kotta birleştirerek iki kotta sürekli dolaşım alanı oluşturmuştur.

Çevre yerleşmeler terminal binası +4,00 kotuna yerleşmektedir. Alt katı ise +0,00 kotunda; iki yapınında ihtiyaçlarını karşılayacak teknik donatı birimleriyle donatılmıştır ve binalardan bağımsız giriş çıkışları oluşturulmuştur.

Şehirlerarası terminal binası brüt beton ve şeffaf cephelerle sarılmıştır. Çatı ve saçaklar metal mesh ile kaplanmaktadır, yapıda çatı ışıklıkları oluşturulmuştur. Çatı ışıklıkları ve cephe şeffaflıklarıyla doğal ışıktan faydalanılmaktadır.Terminal kompleksinin dogru kota oturması, tek kotta çözülmesi, seçilen statik sistemler, kullanılan yapı malzemeleri ile düşük maliyette üretilmesi planlanmaktadır.

Peyzaj Kararları

Terminal projesinde bulunan açık alanlar için düşünülen peyzaj tasarımının temel hedefi; bölgenin iklimine uygun, doğal ve yerel peyzajını koruyarak, terminal binası, D-300 terminal girişi, çevre yerleşmeler terminal binası, tren istasyonu ve diğer yaya aksları ile ilişkisini halkın rekreasyonel ihtiyaçlarına da yanıt verecek şekilde oluşturmaktır.

Proje alanının kuzey yarısı açık alan ve yumuşak peyzaj alanı olarak değerlendirilmiştir. Bu alanda kuzey terminal girişinden itibaren terminal binasına kadar olan alan, çeşitli kent mobilyaları ve bitkilerle tanımlanmış ve yaya sirkülasyonunun yoğun bir şekilde akacağı bir aks şeklinde tasarlanmıştır.Bu aks aynı zamanda gece de rahatlıkla kullanılabilecek şekilde aydınlatma elemanları ile donatılmıştır. Açık alanda çeşitli öğelerle tanımlanan yaya aksları önemine göre genişleyip daralmaktadır. Ana giriş kapısına yönlenmeyi sağlayacak aks en geniş kesite sahipken diğer yönlere yönelen yaya aksları daha tali olacak şekilde oluşturulmuştur. Bu akslar ışınsal olup bazı odak noktaları oluşturmaktadır. Bu odak noktalarındaki geniş açık alanlarda yayaların toplanarak istedikleri yönlere yönelmeleri sağlanmaktadır. Bu alanlar çeşitli ağaçlarla çevrili olduğundan aynı zamanda dinlenme amacına da hizmet edebileceklerdir. Yaya akslarının tamamı yansıtıcı yüzey oluşumunun önlenmesi ve güneşin etkisini minimuma indirerek konforlu bir hizmet sunabilmesi için gölge oluşturabilecek türden büyük ağaçlarla ve bitkisel öğelerle çevrelenmiştir.

Terminal binaları arasında halkın bekleme ve dinlenme amacı ile kullanabileceği açık ve yarı açık alanlar, basamaklar ve oturma birimleri oluşturulmuştur. Bu alanlar gölge veren ağaçlarla ve tribünlerin çevrelerini tanımlayan çiçek saksıları ile donatılmıştır. Proje alanında sert zemin malzemesi olarak doğal malzemeler tercih edilmiştir. Otoparklar gibi sert zeminlerin yansıtıcı özelliğini kırmak için olabildiğince ağaçlandırılarak gölge yapacak şekilde ağaçlandırılmıştır.