1. Ödül, 3. Grup MEB Malatya Fırıncı Eğitim Kampüsü Mimari Proje Yarışması

3. Grup MEB Eğitim Kampüsleri Mimari Proje Yarışması Malatya - Fırıncılar bölgesinde 1. Ödül kazanan proje

Yarışma alanı, Malatya şehir merkezinin yaklaşık 15 km güneydoğusundadır. İnönü Üniversitesi Kampüsü ile komşudur. Şehir dışında eğitime ayrılmış bir bölgededir.

Malatya Fırıncılar Eğitim Kampüsü’nün hem öğrenciler hem de kentli için sosyal-kültürel bir merkez olması hedeflenmiştir. Kent merkezinden uzakta bulunan alanda, yaratılacak içsel dinamiklerle bu alanın kentten beslenen ve kenti besleyen önemli bir merkez olacağı öngörüsü, kampüsün planlanmasında esas belirleyici kavram olmuştur. Kampüsün çekim potansiyeli, sosyal ve yaşayan bir alan olmasından kaynaklanmakta, sosyalliği hem öğrencilerin ders sırasında ve ders dışındaki gelişimine katkı sağlamakta, hem de kentlinin bir eğitim alanı sınırları içerisinde sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamasına olanak sağlamaktadır. Kampüs alanı kentli için bir çekim noktası olmakta; dinlenme, eğlenme, eğitim, kültür-sanat-spor aktiviteleri için kentliye çeşitli imkânlar sunulmaktadır.

Kampüsün kent ile bağlantılı olması öğrencilerin kent yaşamından izole olmasının önüne geçerek farklı zamanlarda kentli ile öğrencilerin bir arada olmasını sağlamaktadır. Öğrenciler birbirleriyle hem ders saatlerinde hem de ders saatleri dışında farklı karşılaşma durumları yaşayarak bilindik okul ve ders eşleşmesinin ötesine geçmekte, farklı deneyim ortamlarında bulunmaları sağlanmaktadır. Öğrencilerin yaşamsal deneyimlerini zamanlarının büyük bir kısmını geçirdikleri bu kampüste kazanacakları düşünüldüğünde nasıl bir eğitim sorusunun yanı sıra ve belki daha önemlisi nasıl bir deneyim sorusu, kampüs planlamasının merkezinde duran sorudur. Bu sorunun cevabı ise tasarım sürecinde oluşarak esneklik, açıklık, eşitlik, kaynaklara kolayca ulaşabilme, yapısal sınırların dışında deneyim ortamlarının ve karşılaşmaların sürdürülmesi, aidiyetin ve aynı zamanda paylaşımın sağlanması, hem iç içeliğin hem de bireyselliğin deneyimlenmesi konuları önem arz etmiş ve bu konular kampüste bir öğrencinin nasıl bir deneyim yaşayacağının belirleyicisi olmuştur.

Kampüs tasarımında önemli bir motivasyon da kampüsün sürekli yaşayan bir merkez olması fikridir.  Kampüs eğitim dönemleri dışında da kullanıma açıktır. Bu sayede kampüs fonksiyonlarının sürekli kullanımı sağlanmakta; kampüs öğrenciler, kentli ve çevre yerleşimler için belirli dönemlerde kullanılan bir alan olmaktan çıkarak sürekli yaşayan, uğranabilen, faaliyetlerinin sürekliliğinin olduğu bir ortama dönüşmektedir. Kampüs, hem kendi içinde hem de kentsel ölçekte kent ile bütünleşmiş bir eğitim üssüdür.

Eğitim kampüsünün kuzeybatı yönünde bulunan İnönü Üniversitesi ile birlikte bu bölgenin ve çevresinin eğitim odaklı gelişeceği öngörülmektedir. Buna bağlı olarak şehir ile bölge arasındaki ulaşım bağlantısının kuvvetleneceği de öneriler arasındadır. Şehirden kampüs alanına ulaşacak tramvay hattının da kampüs için etkin ve besleyici bir ulaşım aracı olacağı düşünülmektedir.

Eğitim kapasitesinde artış gerekmesi halinde, büyümenin kampüsün güney yönüne doğru gerçekleşmesi öngörülmektedir. Bu nedenle bu alan büyük bir rekreasyon alanı olarak düzenlenmiştir.

YERLEŞİM KARARLARI

Yarışmaya konu olan arsa alanı 540.646 m2 gibi çok büyük bir alana yayılmaktadır. Yarışma programında öngörülen yapılaşma alanı ise 64.065 m2dir. Kampüs içinde yapıların birbirleriyle hem yakın ilişkiler halinde olması hem de kullanıcının erişebilirliğinin üst seviyede tutulması hedeflenmiştir. Temel karar, yeşil alanının içine yerleşen bir yapılaşma elde etmektir. Bu nedenle, yapılar yeşil alan sürekliliğini bozmayacak şekilde konumlandırılmış, kuzeyde festival alanı, doğuda arboretum güneyde ise büyük bir rekreasyon alanı ile çevrelenmiştir. Bu da kesintisiz yeşil alan kullanımı sağlamaktadır.  

Dar uzun bir dikdörtgene benzeyen proje alanı uzun kenarı kuzey güney doğrultusundadır. Arazi eğimi kısa kenara paralel olarak kuzeyden güneye doğru artmaktadır. Yaklaşık %5lik bir eğim ile güneye doğru yükselmektedir.

Fonksiyonlar kütlesel olarak yerleştirilirken;  kent dokusunun kampüs içine yayılması ve kentten uzak olan kampüsün, kentli tarafından kullanılması sağlanarak kent-kampüs ilişkisi kurulmuştur. Bu nedenle kentliye de hizmet verecek mekânsal araçlar:

• açık alan kullanımı için festival alanı ve arboretum;
• gündüz ve gece ziyaretçiler tarafından kullanım olanağı sağlanacak sosyal alanlar; sahne sanatları ve konferans salonu, bilim merkezi, kütüphane, spor merkezi yapıları kullanılmıştır.

Tüm bu mekânsal araçlar kampüsün kuzey bölümüne yerleştirilmiştir. Kampüs bu fonksiyonlar ile kentliyi kendine çekmekte, kentin bir parçası olarak görülmesi sağlanmaktadır.

Kampüsün orta bölümünde eğitim yapıları, yurtlar, yemekhane, kreş ve ibadethaneler yer alır. Bu kütleler sosyal alanlar ile ana aksla bağlanır.

Dar olan güney kısmı ise rekreasyon/ genişleme alanı olarak düzenlenmiştir. Kalan alanın uzun vadede kullanılacağı göz önünde bulundurularak güneyde yer alan rekreasyon alanı ileride eklenebilecek yapılar için ayrılmıştır.

Yapılan 3 grup ile,

• öğrenci-öğretmen-hizmetli kullanım alanları,
• ziyaretçi-öğrenci-öğretmen kullanımlı sosyal alanlar
• esneklik sağlayacak genişleme alanları

arasında mekânsal yayılış/erişim açısından mekânları kullanmada tutarlılık sağlanmıştır.

Akslar ve meydanlar

Kampüste ana aks ve yeşil-açık aks olmak üzere iki farklı karakterde aks yer almaktadır.  Kampüs girişinin bulunduğu ana aks kampüs girişi ve festival alanından başlar, genişleyerek spor, bilim, kültür, sanat meydanını oluşturur, öğrenci yoğunluklu giriş olan yarı kamusal meydanı oluşturarak dersliklere ulaşır. Bu alanda aks yarı açık olarak devam eder ve bu aks üzerinden öğrencilerin dersliklere, çok amaçlı uygulama alanlarına, çok amaçlı salonlara ve sosyal ve kültürel faaliyet merkezine dağılımları sağlanır. Derslik alanından geçen aks rekreasyon alanına ulaşarak sonlanır.

Ana aks, organik bir forma sahip ikincil olan, “açık aks” ile kesişir. Tüm kütleler açık aks ile birbiri ile bağlantılı duruma gelir. Açık aks spor alanları, kütüphane, yurtlar, yemekhane ve ibadethaneleri içine alır. Arboretum ve rekreasyon alanından geçerek güzel bir yürüyüş parkuru oluşturur.

Kampüs yapıları kamusal, yarı kamusal ve özel alanlar olmak üzere ayrılır. Bu alanlar, belirgin sınırlar olmasa da özellikle giriş-çıkışlarla ilişkili olarak ve yapısal sınırlarla birbirinden ayrışmaktadır. Festival alanı, bilim merkezi, konferans ve sahne sanatları merkezi, kütüphane ve spor merkezi bir arada misafirlere açık kamusal bir alan oluşturmaktadır. Bu alan kampüs girişi ile doğrudan bağlantılıdır. Bu kamusal merkez ile derslikler alanı arasında öğrencilerin girişinin olduğu yarı kamusal bir alan oluşmaktadır. Misafir öğrencilerin kampüsü ziyareti de bu bölgeden sağlanacaktır.

Ulaşım

Proje alanına, kuzeyden Ankara- Gaziantep yolundan güneye ayrılarak ulaşılır. Köşe parsel olması nedeni ile misafirler ve anıtsal giriş kuzey kenarındadır.  Parsele paralel güney kenarı boyunca devam edilerek öğrenci, öğretmen ve personel ulaşımı sağlanır. Eğitim yapılarına yönelik bu girişte öğretmen ve veliler için otopark sağlanmıştır. Şehirden gelecek gündüzlü öğrencilerin ulaşımı servisler ile sağlanacağından, servis araçları için geniş yer ayrılarak araç park düzenlemesi yapılmıştır.

Yaya yolu ile araç yolu birbirinden ayrılmıştır. Personel araçları, servisler ve misafir araçlarının giriş çıkışı kontrollü olarak yapılmaktadır. Servislerin indirme- bindirme yapacakları, park edecekleri alanlar ve personel araçları için park yeri bulunmaktadır. Kampüsün yapılaşan alanını dolaşan servis yoluna giriş-çıkış belirli zamanlarda ve izinli araçlarca yapılmaktadır. Arazinin kuzeybatı kısmı açık festival alanı olarak kullanılmakta, bu alanda misafirler için ayrıca bir otopark bulunmaktadır. Öğrenci giriş-çıkışları servis noktalarından yapılmaktadır. Öğrencilerin ders saatlerinde giriş çıkışı ile misafir kullanıcıların giriş çıkışı ayrı düşünülmüştür. Öğrencilerin girişi arazinin batısında bulunmaktadır. Misafir kullanıcıların yoğunlukla bulunacağı alan arazinin kuzeyinde yer almaktadır. Bu giriş, kampüs girişi olarak tanımlanmıştır.

Yarışmacılara verilen ihtiyaç programında yer alan eğitim mekânları, eğitim destek birimleri, yönetim mekânları ile sosyal ve kültürel faaliyet merkezi birbirleriyle bağlantılı olarak ele alınmıştır. Eğitim destek birimleri arasında yer alan kütüphane kamusal alan için zenginleştirici bir unsur olarak düşünülerek ayrı bir birim olarak tasarlanmış ve sosyal-kültürel merkezler alanında konumlandırılmıştır. Spor merkezinde yoğunlukla ihtiyaç duyulacak olan sağlık merkezi, spor merkezi ile bütün olarak tasarlanmıştır. Sahne sanatları ve konferans merkezi ile bilim merkezinin farklı kullanıcılara sahip olması ve insan yoğunluğu yüksek yapılar olması sebebiyle karşılaşmaları arttırmak ve farklı fonksiyonları ve kullanıcıları kesiştirmek böylelikle bu merkezi güçlendirmek amacıyla iki merkez bütüncül tek bir merkez olarak tasarlanmıştır.

Festival alanı, sosyal ve kültürel merkezler kampüse gelen kentli için karşılama alanını oluşturur. Özellikle arazinin eğiminin kuzey-güney yönünde ve kampüs girişinin arazinin alt kotunda olması, misafir kullanıcı için geniş bir perspektif sunmakta, ana aks, yapılar, işleyiş kullanıcı tarafından algılanmaktadır.

Yapılar

Derslikler  3 ana derslik bloğu ve 3 bloğu birbirine bağlayan sosyal omurga kütlesinden oluşmaktadır. Derslik bloklarının içinde derslikler, laboratuvarlar, resim ve müzik derslikleri, genel yönetim mekânları, eğitim yönetim mekânları ve kantinler yer almaktadır. Sosyal omurgada ise çok amaçlı uygulama alanları, çok amaçlı salonlar, ‘sosyal ve kültürel faaliyetler merkezi’ ve kantin yer almaktadır.

Özellikle Malatya’nın iklim şartları düşünüldüğünde öğrencilerin hareketliliğinin yoğunlukla kapalı veya yarı kapalı alanlarda sağlanması uygun görülmüştür. Ana aksın devamını oluşturan ve sosyal omurganın bir parçası olan alan eğitim birimleri için ana sirkülasyon alanıdır.

Arazi eğiminden kaynaklanan sebeplerle 3 blok 3 farklı kota oturmaktadır. Dersliklerin ilk bloğu olan A Bloğu +1042 kotuna (0.00 kotu) oturmaktadır. Bloklar arasında 0.00 kotunda ve +4.20 kotunda iki adet bahçe ortaya çıkmaktadır. Laboratuvarlar ile resim ve müzik derslikleri ve kantinler bu iki bahçeye açılmakta ve bu bahçelerde kayısı ve söğüt ağaçları ile kimliklendirilmektedirler. Blok içlerinde ise yine açık teneffüs alanı olarak kullanılabilecek avlular ortaya çıkmaktadır.

Derslik blokları kendi içinde +8.40 kotundan birbirleri ile bağlandıkları gibi, yarı kapalı teneffüs alanı olan ana akstan da bağlanmaktadırlar. Böylelikle “öğrenci hareketli sistem”de mekânlar arası sıcak bağlantı sağlanmıştır. Derslik blokları ve sosyal omurga üst kotlarda köprülerle birbirine bağlanmaktadırlar.

Eğitim için gerekli olan doğal ışığın sağlanması, kütlelerin yerleşimini etkilemiştir. İnsan psikolojisinde büyük önemi olan güneş ışığından en fazla yararlanabilecek şekilde cephe tasarımı yapılmıştır. Tek bir blok kütle tasarımı yerine U şekilli parçalı bloklar tasarımda tercih edilmiştir. Böylelikle koridorlar dâhil tüm mekânların ışık alması sağlanmıştır.

0.00 kotundaki derslik bloğunda yer alan Genel Yönetim Mekânları için yarı kamusal meydandan ayrı bir giriş verilmiştir. Bu sayede genel yönetim mekânları bütün kampüse hâkim bir noktada yer almaktadır. Eğitim yönetim birimleri ise derslik bloklarında katlara yayılmıştır.

Ana sirkülasyona bağlı diğer sirkülasyon alanları, derslikler arası geçişler, köprüler, avlular kullanıcıya farklı mekânsal perspektifler sunmaktadır. Özellikle öğrencinin hareketli, öğretmenin sabit olduğu düşünüldüğünde öğrencilerin mekân içindeki deneyimleri daha çok önem kazanmaktadır. Bu alanlar, farklı karşılaşma, toplanma, teneffüs olanaklarına sahiptir.

Tam gün sürecek eğitimde öğrencilerin kent dokusunu hissetmeleri için ortak alanlar açık-yarı kapalı ve kapalı olarak düzenlenmiştir. Kentte yaşadıkları mahalle arkadaşlığını gün boyu bulunacağı bu ortak alanlarda da yaşayabileceklerdir. Çok sayıda öğrencinin her blokta bulunan kapalı kantinlerden faydalanması sayıyı bölmekte, yarı kapalı aks kötü hava şartlarında alternatif mekân olanağı sağlamaktadır.

Sosyal omurgada yer alan ‘Sosyal ve Kültürel Faaliyetler Merkezi’ ne +6.30 kotunda açık-yeşil akstan ayrı bir giriş verilmiştir.

Bilim Merkezi ve Sahne Sanatları ve Konferans Merkezi tek bir kütle olarak ele alınmıştır. Merkezin +1040 ve +1035 kotlarından olmak üzere iki ayrı girişi bulunmaktadır ve bu sayede yarı kamusal meydan ile kamusal meydanı birbirine bağlar.

Yarı kamusal meydandan ulaşılan öğrenci girişinin bulunduğu +1040 kotunda bilim merkezine ait birimler bulunur. Başka okullardan gelecek öğrencilerin de kampüse girişi bu kottan sağlanacaktır. +1035 kotu girişi sahne sanatları ve konferans merkezi birimlerini içerir.

İki merkezin bir arada tasarlanmasıyla, konferans için orada bulunan kullanıcının planetaryumla aynı mekan içinde karşılaşması, bilim merkezine gelen kullanıcının bulunduğu fuayeden alt kottaki fuaye ile görsel ilişki kurması, alt kottaki fuaye ile planetaryumun çevresinde farklı kullanıcıların bir arada bulunabilmesi planlanmıştır. Merkezin yoğunlaşarak çevresiyle güçlü bir alan oluşturulması hedeflenmiştir.

Kütüphane yarı kamusal meydan ile kamusal meydanı birbirine bağlayan bir başka kütledir. Hem yarı kamusal meydandan hem de kamusal meydandan iki ayrı girişi bulunmaktadır.

Öğrenci girişi yarı kamusal meydandan sağlanmaktadır. Grup çalışma odaları, farklı kotlarda okuma salonları kamusal meydan ile görsel bağlantı kurmaktadır. Kütüphane sosyal kültürel merkezin bir parçası olarak öğrencilerin çalışmaları esnasında merkez ile iç içe olmalarına olanak sağlar.

Kütüphane içerisinde kendine ait giriş-çıkışları olan büyük bir kafeterya yer almaktadır. Kafeteryanın kamusal meydana bakan binalara hizmet etmekte ve bu meydana yayılmaktadır.

Spor Merkezi çevresindeki açık spor alanları ile birlikte bir kompleks olarak tasarlanmıştır. Bu alan ana aks ve açık aks arasında yer almaktadır.

Hem öğrencilerin hem de dışarıdan gelecek kullanıcıların kullanımına açık olan spor merkezine seyirciler +1037 kotundan girerek bu kottan hem yüzme havuzu hem de spor salonu seyirci kısmına ulaşmaktadırlar. Aynı kotta spor sahası tarafından giren sporcular alt kota inerek havuz ve salona ulaşırlar. Kampüse ait sağlık merkezi de bu kotta bulunmaktadır.

+1036 kotunda hem öğrenci girişinin olduğu hem de kapalı spor salonunun dışarıdan izlenebileceği, aynı zamanda kamusal alan ile yeşil alanları birbirine bağlayan bir sokak oluşur.

Öğrencilerin çoğunlukla kullanacağı beden eğitimi salonları yapının dersliklere bakan kısmında yer alır. Eğitim salonlarına hem +1036 kotundaki sokaktan hem +1040 kotlundaki yarı kamusal meydandan girilebilmektedir.

Yemekhane derslikler ile yurtlara yakın bir konumda bulunmaktadır. Hem personel hem de tüm öğrencilerin kullanacağı bir yapıdır. Yemekhane, öğrenci girişinin bulunduğu yarı kamusal meydandan yaklaşımda görsel alanı kesintiye uğratmayacak, meydanın sahalar, kortlar ve arboretuma görsel açılımını sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Çevresiyle kurduğu fiziksel ve görsel ilişki sayesinde yemekhane aynı zamanda sosyal bir alan da oluşturacaktır.

Yurtlar, yurtta kalan öğrencilerin sıklıkla kullanacakları diğer fonksiyonlara erişimlerinin kolaylaşması için; yemekhane, derslikler ve ibadethane ile yakın ilişki halinde olacak şekilde konumlandırılmıştır. Yeşil-açık aks ile bağlantılı olan yurtların, hem rekreasyon alanına hem de sosyal- kültürel merkezlere ulaşımı önemsenmiştir. Yurtların öğrencilerin kullanımı dışında kalan dönemlerde dışarıdan kullanıma açılacağı öngörülmektedir.

Kreş arazinin güneyinde dersliklerin bitiminde konumlandırılmış, böylece öğretmenler ve personelin çocuklarını kreşe bıraktıktan sonraki ulaşımları kolaylaştırılmıştır. Kreş kendi içinde, kampüsün diğer işlevleriyle bağlantılandırılmadan, kontrollü bir alan olarak çözülmüştür.

İbadethane kampüsün güneyinde açık aks üzerinde yer almaktadır. Yurtlara ve derslik alanına yakın yer almaktadır ve yurtta kalan öğrenciler ile kampüs personelinin kullanımına açıktır. Ana mescit ile farklı inanışların kullanımına uygun ibadethaneler aynı alanda ayrı yapılar olarak tasarlanmıştır.

YAPI VE MALZEME

Bilim ve konferans merkezi, kütüphane ve derslik bloklarını birbirine bağlayan sosyal omurgada hem geniş açıklıkların geçilmesi hem de mekânların bölünmeyerek bütüncül bir algı ve görselliğin sağlanması amacıyla çelik sistem kullanılması, spor merkezinde ise açıklığın uzay kafes sistem ile geçilmesi önerilmektedir. Derslik, yurt, ibadethane, kreş, yemekhane ve teknik merkez yapılarında ise taşıyıcı sistem betonarmedir.

Kullanıcıların görsel konfor ihtiyacının karşılanması amacıyla mekânlar için doğal aydınlatma sağlanmaktadır. Sosyal omurgada yer alan çok amaçlı uygulama alanları ve çok amaçlı salonların bulunduğu doğu cephesinde düşey güneş kırıcılar kullanılarak mekânlara güneş ışığı homojen olarak alınır. Zemin kotta iç mekân ile dış mekânın görsel bağlantısının önemli olduğu düşünülerek saydamlık ile bu ilişki kurulmuştur. Bu alanda bulunan sosyal ve kültürel faaliyet merkezi cephesi de aynı yaklaşımla tasarlanmıştır. Sosyal omurgada sirkülasyon alanı boyunca çatıda uzayan ışıklık mekânın bütünleyiciliğini kuvvetlendirir.

Derslik bloklarında koridorlar ile derslikler ve diğer birimler görsel olarak birbirinden ayrışmaktadır. Derslik cepheleri doğru ışığı doğrudan almak üzere tasarlanmıştır. Yatay uzayan koridorlarda ise renkli düşey panel ve camlarla görsel bir oran ve denge sağlanmakta, opak ve saydam alanlar oluşturulmaktadır.

Sosyal- kültürel merkezlerde malzeme kurgusu iç ve dış mekân arasındaki ilişkiye bağlı olarak yapılmıştır. Saydam- opak cephelerle dışarıdan iç mekânın okunabilirliği sağlanmıştır. Diğer yapılarda kullanılan malzemeler, boyutlar ve oranlar da yapıların mekânsal oluşumlarına dair bilgi vermektedir.

Genel olarak kullanılan renkli paneller, ön üretimli elemanlar, dokular ayrı yapılar arasında bütüncül bir dil ortaya koymakta, kullanıcıda işleyişe ve mekânsal işleyişe dair algı yaratmaktadır. Renkli alanlar kamusallık vurgusu yaparak farklı boyutlarda, şekillerde, dokularda ve yüzeylerde kamusalın ve açıklığın yayılımını güçlendirir.