1. Ödül, Adana Çukurova İlçe Belediyesi Hizmet Binası ve Kültür Merkezi Ulusal Mimari Proje Yarışması

MTF Proje'nin 1. Ödül kazandığı Çukurova İlçe Belediyesi Hizmet Binası ve Kültür Merkezi projesi.

Adana’nın yeni gelişim bölgesi olan Belediye Evleri Mahallesi’nin Kuzey – Güney odakları arasında yer alan ve doğuda yarışma alanını da içeren Arazi projede”Çukurova Kent Parkı” olarak adlandırılmıştır. Çevresel bağlamda Kent Parkı içinde güçlü ve tüm alt kotlara erişebilen yeni bir yaya aksı tasarlanarak yapı bu ilişki içerisinde konumlandırılmıştır. Peyzaj ile bütünleşen yapı eteğinin altına ise Kültür Merkezi yerleştirilmiştir. Yaya sirkülasyon kodları içerisinde yorumlanan Yapı Kabuğu’nun hareketi ve kültürel etkinlikleri vurgulayan dinamik çizgileri Kültür Merkezi’ni işlevsel olarak Ana Bina’dan ayırır. Yapı Kabuğunun uzantısında Meclis Salonu karşılayıcı açılımı ile tasarımı sonlandırır. Meclis Salonu uzun bir cümlede bir nokta görevi görür.

Proje tasarımında Çukurova Sülüklüpınar Mevki’nde yer alan yeşillikler içindeki proje alanı Kent Park olgusunu doğurur. Proje, yeşil alan ile bina ilişkisi kurabilen ve mekânsal oluşumları yeşil bir çatı ile örterek çevreye olan etkiyi en aza indirme çabasıyla oluşur. Çukurova bereketli topraklar anlamına geliyor. Burada yaşayan yerel halk için önemli olan “toprak” ilişkisini bu alanda yaşatma imkanını kullanmaya çalışıldı. Topografya ile uyumlu, az katlı bir yapı tasarlayarak katılımcı ve özgün bir dil yaratmayı önemsedik. Hem ziyaretçi hem de çalışan için her fırsatta doğal yaşam ilişkili sağlıklı ve konforlu mekânlar düşünüldü. Belediye Hizmet Binası’nın geleneksel kamusal yapıların anıtsal duruşundan uzak, kurulu sistemden çok kullanıcısına öncelik ve hareket alanı sağlayan bir kurgusu vardır. Bina programı bodrum kat ile birlikte 4 katlı Belediye Hizmet Binası, 450 kişi kapasitesinde Kültür Merkezi, Nikah Salonu, Kent Kitaplığı, Kent Bilgi merkezi ve Atölyelerden oluşur.

Deleuze’ün “yersiz – yurtsuzluk” kavramına bakarsak günümüz yapılı çevre – insan ilişkilerinde temel olarak “yer duygusundan yoksunluk” izleği ön planda yer alır. Bu durum tasarım kararlarında üzerinde durulması gereken bir ölçüt olarak değerlendirildi. Projede, buradan yola çıkarak birliktelik, topluluk bağlılığı gibi kavramlar doğrultusunda yerel halkın bir araya gelebileceği, karşılaşabileceği mekânlar, odak noktaları ve amfi tiyatro tasarlandı.

Yerel halkın Çukurova Kent Parkı’nda kitap okumak, bisiklet kullanmak, çiçekleri sulamak, gezinti yapmak, sanat atölyelerinde çalışmak gibi muhtelif aktivitelerde bulunabilmesini amaçlandı. Projede aynı zamanda kişisel gelişim açısından gereksinim duyulan entelektüel ihtiyaçlar doğrultusunda Kültür Merkezi’ne ek olarak el sanatları atölyeleri, kentsel bilgi ofisi ve kafeterya gibi mekânlar düşünüldü.

Projede oluşturulan Rekreasyon Koridoru aynı zamanda kentsel ulaşım arterlerini de Merkez’e taşıyor. Yeni oluşturulması önerilen Rekreasyon Koridoru ile Dr. Sadık Ahmet Bulvarı ile Alpaslan Türkeş Bulvarı bağlanır ve Rekreasyon Koridoru’nun bittiği nokta, aynı zamanda Adana Metrosu’nun Huzurevi durağının bulunduğu yere denk gelir. Projede yer alan Rekreasyon Koridoru vasıtası ile Çukurova Kent Parkı, Adana Metrosu ve Dr. Sadık Ahmet Bulvarı ile doğu – batı yönünde ilişkilendirilir.

Proje kapsamında kullanıcının yaşantısına ve konforuna önem veren bir iç planlama öngörüldü. İnsanın mekân içindeki konforu, çevresi ile ilişkisi ve çalışma verimi ile sürdürülebilir bir yaşantıyı sağlama düşüncesi taşıdık. Ofis mekânlarında endirekt doğal aydınlatma kullanılması, doğal havalandırma imkânı ve atrium mekânında güneş kırıcı elemanların yardımı ile ışığın kontrollü olarak iç mekâna alınması sağlanır. Adana ikliminde teras çatının yeşil çatı olarak tasarlanması yapıyı ciddi anlamda bir ısı yükünden korur. Proje yapıda enerji ihtiyacının azaltılması ve çevreye uyumu ile ekolojik girdiler barındırır.

1.0.0. ÇEVRE ÖLÇEĞİNDE TASARIM KARARLARI:

1.1.0.ÇÖ1 REKREASYON KORİDORU OLUŞTURULMASI
Kent ölçeğinde ele alındığında 100.Yıl Mahallesi, Belediye Evleri Mahallesi ve Huzur Mahallesi kuzey – güney yönünde uzanan iki ulaşım arteri ile (AA3 Dr. Sadık Ahmet Bulvarı, AA4 Türkmenbaşı Bulvarı) kesintiye uğramış durumdadır. Bu mahalleler arasındaki yaya ulaşımını kuvvetlendirmek amacıyla 100.Yıl Mahallesi’nden başlayan, Yarışma Alanından geçen ve Huzur Mahallesi’nde sonlanan bir rekreasyon koridoru oluşturulması önerilmiştir. Rekreasyon koridoru üzerinde Necip Fazıl Kısakürek Parkı, Pazar Alanı, Çukurova Kent Parkı (Yarışma Arazisi), eğitim yapıları bulunmakla birlikte metro istasyonunda sonlanmaktadır. Rekreasyon koridorunun aynı zamanda yakınında bulunan mevcut yeşil alanları da bütünleyen bir ekolojik koridor oluşturacağı öngörülmektedir.

1.2.0.ÇÖ2 BELEDİYE EVLERİ MAHALLESİNİN KUZEY VE GÜNEY ODAKLARININ İLİŞKİLENDİRİLMESİ
Adana’nın yeni gelişim bölgesinde yer alan Belediye Evleri Mahallesi zaman içerisinde kuzey ve güney (KO1, KO2) yönünde olmak üzere iki farklı odak üzerinde gelişim göstermiştir. Zaman içerisinde Çukurova Kent Parkı olarak adlandırılan alan (Yarışma alanı ve uzantısı) kuzey ve güney merkezlerini kesen bir boşluk halini almıştır. Belediye Evleri Mahallesi’nin kuzey ve güney odaklarını yaya ulaşımı açısından birbirleri ile ilişkilendirmek amacıyla Çukurova Kent Parkı bir buluşma noktası olarak ele alınmış ve her iki yerleşimin sokak hizaları park içerisinde birbirleri ile peyzaj yolları vasıtası ile bağlanmıştır.

1.3.0.ÇÖ3 ÇEVRESEL BİLİŞİM ÖZELİNDE ÇUKUROVA KENT PARKININ İRDELENMESİ
Belediye Evleri Mahallesi’nin kuzey ve güney odaklarının arasında yer alan ve doğuda yarışma alanını da içeren arazi Çukurova Kent Parkı olarak adlandırılmıştır. Kent Park’ının yerel halk özelindeki kentsel imgesi bileşenlerine ayrıştırılarak tasarlanma yoluna gidilmiştir. Çukurova Kent Parkı çevresel bilişim özelinde 5 alt bileşenden meydana gelmiştir: yaya yolları, kenarlar, bölgeler, odak noktaları ve işaret öğeleri.

Yaya yollarının fiziki oluşumları Çukurova Kent Parkı’nın kuzey (KO2) ve güney (KO1) kenarlarında sönümlenen yolların iz olarak birbirleri ile ilişkilendirilmesinden oluşmuştur. Bu sayede kentsel dokunun devamlılığının sağlanması amaçlanmıştır. Birbirleri ile bağlanan yaya yolları doğu – batı yönünde gelişen Rekreasyon Koridoru (RK) ile yatay olarak da bağlanmış ve bu sayede ana yaya arteri ortaya çıkartılmıştır. Yaya arteri doğu yönünde Çukurova Belediyesi Hizmet Binası ve Kültür Merkezi ile irtibatlandırılmıştır. Öngörülen yaya yolları ile kullanıcıların / gözlemcilerin hareket halindeyken çevresel öğeler ile algılayabilmesi ve bütün ile ilişkilendirmesi amaçlanmıştır. Yaya yolları rekreasyon koridoruna paralel şekilde uzanan bisiklet yolu ile de ayrıca ilişkilendirilmiştir.

Çukurova Kent Parkı sınırları / kenarları, kuzey ve güney yönlerindeki Belediye Evleri Mahallesi kentsel dokularının sona erdiği yerde başlamaktadır. Doğu yönündeki doğal sınırı Türkmenbaşı Bulvarı oluşturmaktadır. Batı yönünde ise 100. Yıl Mahallesi’ne uzanan kentsel doku yer alır. Çukurova Kent Parkı arazisi yoğun yapılaşma bulunan yapı adalarının ortasında yer alan bir boşluktan ibarettir. Sınırlandırılmış boşluk kullanıcıların / gözlemcilerin içeriye kolayca ‘sızabilecekleri’ bir alan olarak değerlendirilmektedir.

Çukurova Kent Parkı’nda bölgeler, yaya yollarının fiziki oluşumlarına istinaden ortaya çıkan alanlar bütünüdür. Kent parkı bu şekilde yaklaşık 25 bölgeden oluşmuştur. Her bölgenin sınırı yaya yollarıdır. Bölgeler büyüklüklerine ve rekreasyon koridoru (RK) ile ilişkisine göre farklı fonksiyonlara ayrıştırılmıştır: temalı bahçe, çocuk parkı, organik tarım alanı, spor alanları koruluk alan, etkinlik çayırı vs. Çukurova Belediyesi Hizmet Binası ve Kültür Merkezi bu bölgelerin en doğusunda yer almaktadır.

Odak noktaları, kullanıcıların / gözlemcilerin Çukurova Kent Parkı ile ilişkilerini kuvvetlendiren stratejik ve imgesel düğüm noktaları olarak düşünülmüştür. Bu bağlamda Park içerisinde 5 farklı odak noktası öngörülmüştür. İlk odak noktası, baskın imgesel değere sahip olan Çukurova Belediyesi Hizmet Binası ve Kültür Merkezi olarak düşünülmüştür. Bu alan aynı zamanda Çukurova Kent Parkı’na gelen kişileri karşılayıcı bir konuma sahiptir. Rekreasyon koridorunu takip ederek batı yönüne doğru sırasıyla amfitiyatro (ON1), kültür merkezi ek yapısı (ON2), yöresel el sanatları atölyeleri (ON3), etkinlik meydanı (ON4) ve spor sahaları (ON5) odak noktaları olarak ele alınmıştır.

İşaret öğeleri, kullanıcılar / gözlemciler için dışsal öğeler olarak algılanan noktasal referanslardır. İşaret öğeleri alanın zihinsel tanımlanmasında yardımcı öğelerdir. Bu bağlamda Çukurova Kent Parkı arazisi içerisinde muhtelif konumlarda işaret öğesi olabilecek imgeler kullanılmıştır. Çukurova Hizmet Binası özelinde meclis salonu form olarak ayrıştırılmış ve imgesel değere sahip olması amaçlanmıştır. Kent Parkı’nın diğer ucunda ise saat kulesi tasarlanmış ve alanın batı yönündeki giriş imgesi olarak ele alınmıştır.

1.4.0.ÇÖ4 ÇEVRESEL KİMLİK ÖZELİNDE ÇUKUROVA KENT PARKININ İRDELENMESİ
Deleuze’ün yersiz – yurtsuzluk kavramı özelinde değerlendirildiğinde günümüz yapılı çevre – insan ilişkilerinde temel olarak “yer duygusundan yoksunluk” izleği ön planda yer almaktadır. Bu durum tasarım kararlarında üzerinde durulması gereken bir ölçüt olarak değerlendirilmiştir. Birliktelik, topluluk bağlılığı kavramı doğrultusunda yerel halkın bir araya gelebileceği, karşılaşabileceği mekanlar, odak noktaları ve amfitiyatro tasarlanmıştır. Yerel halkın Çukurova Kent Parkı’nda muhtelif aktivite’lerde (kitap okumak, bisiklet kullanmak, çiçekleri sulamak, gezinti yapmak, sanat atölyelerinde çalışmak…) bulunabilmesi amaçlanmıştır. Aidiyet ve Süreklilik kavramları doğrultusunda kent parkı içerisinde Adana Altın Koza Film festivali etkinliklerinin gerçekleştirilebileceği alanlar oluşturulmuştur (etkinlik meydanı, amfitiyatro, Kültür Merkezi, LED bilgi ekranı…) Çukurova’nın en önemli özelliği olan bereketli toprağı, yine aidiyet kavramına vurgu amacıyla kent parkı içerisinde deneysel organik tarım alanları olarak değerlendirilmiştir. Kişisel gelişim açısından gereksinim duyulan entellektüel ihtiyaçlar doğrultusunda kültür merkezine ek olarak el sanatları atölyeleri, derslikler, kitap satış üniteleri, gençlik ve doğa kulübü gibi mekanlar tasarlanmıştır.

1.5.0.ÇÖ5 KENTSEL ULAŞIM ARTERLERİNİN ÇUKUROVA KENT PARKI İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ
Çukurova Kent Parkı olarak tanımlanan alan Dr. Sadık Ahmet Bulvarı (AA3), Türkmenbaşı Bulvarı (AA4), O 50 Adana Çevre Yolu (AA2) ve Turgut Özal Bulvarı (AA1) arasında yer almaktadır. Yeni oluşturulması önerilen Rekreasyon Koridoru Dr. Sadık Ahmet Bulvarı ile Alpaslan Türkeş Bulvarı’nı bağlar niteliktedir. Rekreasyon Koridoru’nun bittiği nokta aynı zamanda Adana Metrosu’nun Huzurevi durağının bulunduğu yere denk gelmektedir. Bu şekilde Rekreasyon Koridoru vasıtası ile Çukurova Kent Parkı Adana metrosu ve Dr. Sadık Ahmet Bulvarı ile doğu – batı yönünde ilişkilendirilmiştir.

1.1.0. YAPI ÖLÇEĞİNDE TASARIM KARARLARI:

1.1.1.YÖ1 YAPININ KENT PARKI İÇERİSİNDE KONUMLANDIRILMASI
Yarışma arazisi oldukça ağaçlık bir mevkide bulunduğundan dolayı Çukurova Belediyesi Hizmet Binası ve Kültür Merkezi yapıları mümkün olduğunda arazide mümkün olduğunca az yer kaplayacak şekilde, alanın kuzeyinde konumlandırılmıştır. Yarışma arazisinin kuzeyi ağaç yoğunluğu olarak daha seyrektir. Yapıların kuzey yönünde konumlandırılması ile belediye binası ve kültür merkezinin Kent Parkı ile ilişkide olması sağlanmıştır. Doğu – batı yönünde Kent Parkı’nın ortasından geçen Rekreasyon Aksı’nın (RK) kuzeyinde Belediye Binası, güneyinde ise Kent Parkı yer almaktadır.

1.1.2.YÖ2 YAPININ FORMUNUN ÇEVRESEL VERİLER İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ
Yapı, insan ölçeğinde kolay algılanabilir olması amacıyla zemin + 2 kat olarak tasarlanmıştır. Yapının kent parkı ile topoğrafik açıdan uyumlu olması amaçlanmış ve bu doğrultuda topoğrafyanın yüksek olduğu kısımda yapı toprak kotunun altında konumlandırılmıştır. Kent parkı dokusu (çim yüzey) yapının çatısına doğru genişletilmiştir.

1.1.3.YÖ3 YAPI İÇERİSİNDE ARA SOKAK OLUŞTURULMASI
Kültür Merkezi ile Belediye Hizmet Binası zemin kat kotunda Ara Sokak ile birbirlerinden ayrıştırılmıştır. Ara Sokak, kültür merkezinin girişini tanımlamaktadır. Ara Sokak aynı zamanda arazinin kuzeyinde yer alan 84118. Sokak ile Kent Parkı’nı da yaya olarak birbirleri ile ilişkilendirmektedir.

1.1.4.YÖ4 KÜLTÜR MERKEZİNİN KONUMLANDIRILMASI
Kültür Merkezi kütlesi, arazide ağaç kaybını en aza indirmek amacıyla belediye kütlesi ile bitişik olarak çözülmüştür. 500 kişilik çok amaçlı salon topoğrafik veriler yardımı ile kısmen toprak altında çözülmüştür. Kültür Merkezi için önerilen bir takım mekanlar, yapının karşısında bulunan üçgen formundaki ek binada çözülmüştür. Ek bina tek katlı olarak ele alınmıştır. Yapını çatısı Kent Park ile bütünleşmiş şekilde çocuk oyun alanı ve çim alan olarak düzenlenmiştir. Ek bina içerisinde çeşitli atölyeler, el sanatları kurs derslikleri, kültürel ürün satış standları tasarlanmıştır.

1.1.5.YÖ5 MECLİS SALONUNUN FORM VE MALZEME İLE ANA KÜTLEDEN AYRIŞTIRILMASI
Belediye Hizmet Binası’nda yer alan meclis salonu bir bakıma hacimsel gösterge olarak düşünülmüş; form olarak ana kütleden ayrıştırılan ve tamamen ahşap ile kaplanan meclis salonu gösteren olarak, Çukurova Halkı ise gösterilen olarak sembolize edilmiştir. Meclis salonu bir bakıma demokratik bağlamda Çukurova Halkı’nı temsil eden bir mekan olarak ele alınmıştır.

1.1.6.YÖ6 YAPININ KENT PARKI İLE İLİŞKİLENDİRİLMESİ
Çukurova Belediye Hizmet Binası ile Kültür Merkezi yapısı, kent parkı ile ilişkide olacak şekilde yarışma arazisinin kuzeyinde konumlandırılmıştır. Öngörülen Ara Sokak ile kuzey yönünden kent parkına geçiş imkanı sağlanmıştır. Kültür Merkezi’nin üçgen formundaki ek yapısı kent parkın ortasından geçen rekreasyon koridorunun güney kısmına yerleştirilmiş ve bu aksı kullanan kişilerin yapı ile düzayak ilişkide olması amaçlanmıştır. Arazinin mevcut topoğrafik verilerine istinaden kent parkın Türkmenbaşı Bulvarı’na bakan bölümünde doğal eğime uygun amfitiyatro yerleştirilmiştir.

1.1.7.YÖ7 YAPIDA YENİLENEBİLİR ENERJİ KULLANILMASI VE ENERJİ SARFİYATININ EN AZA İNDİRGENMESİ
Yapının enerji ihtiyacının azaltılması için muhtelif pasif ve aktif önlemler alınmıştır: İç mekanlarda endirekt doğal aydınlatma kullanılması, doğal havalandırma sağlanması, fotovoltaik güneş pili kullanılması, gri su kullanımı, yağmur suyu geri kazanımı.

GÜN IŞIĞI KULLANIMI
Yapının sirkülasyon mekanlarında tavandan alınmak kaydı ile endirekt olarak gün ışığı kullanılması öngörülmüştür (güneş kırıcı elemanlar yardımı ile ışık kontrollü olarak iç mekana alıncaktır).

DOĞAL HAVALANDIRMA
Sirkülasyon alanlarında taze hava ihtiyacı mekanik yolla değil, dış mekandan doğal şekilde temin edilecektir. Yapının kuzey ve güney cidarlarında bulunan pencerelerden içeri giren taze hava, avlu çatısında bulunan pencerelerden doğal yoldan dışarı atılacaktır. Bu yolla yapı içerisinde taze hava santrali kullanımı azaltılacaktır.

FOTOVOLTAİK PİL KULLANIMI
Yapının çatı yüzeyinde güneybatı yönüne bakan fotovoltaik güneş pilleri konumlandırılmıştır. Bu şekilde elde edilecek enerjinin akşam saatlerinde çevre aydınlatmasında kullanılması öngörülmüştür.

GRİ SU KULLANIMI
Kullanım sonucu ortaya çıkacak pis suyun (lavabo, personel duşları) yeterli bölümünün arıtılarak yeniden kullanımı önerilmiştir. Arıtılacak pis suyun bir bölümü klorlanarak başkanlık giriş avlusunda bulunan süs havuzunda kullanılması, bir bölümünün ise bahçe sulamasında kullanılması öngörülmüştür.

YAĞMUR SUYU GERİ KAZANIMI
Yapının çatı yüzeylerinde sifonik sistem ile toplanacak yağmur suyunun depolanarak geri kazanımı sağlanacaktır. Bu çerçevede temin edilecek su bahçe sulamasında kullanılacaktır.

1.1.8.YÖ8 YAPININ İŞLEV DOĞRULTUSUNDA 5 FARKLI BÖLÜME AYRILMASI VE BU BÖLÜMLERİN FORM’A YANSITILMASI
Yarışma konusu olan yapı fonksiyon itibarı ile 5 farklı bölüme ayrıştırılmıştır: Belediye hizmet birimleri, Başkanlık, Meclis Salonu, Zabıta Müdürlüğü, Kültür Merkezi ve Kültür Merkezi ek Binası (üçgen formda). Belediye hizmet binasına +80.00 kotundan halk girişi öngörülmüştür. Bu giriş kent parkı ile ilişkilendirmiştir. Başkanlık makamı için +80.00 kotundan farklı bir giriş önerilmiş ve bu giriş Türkmenbaşı Bulvarı ile ilişkilendirilmiştir. Zabıta müdürlüğü, ihtiyaç programı bağlamında farklı bir giriş verilmek kaydıyla Meclis kütlesinin altında konumlandırılmıştır. Meclis salonuna bina içerisinden başkan girişi ve meclis üyesi girişi olmak kaydıyla iki bağımsız giriş önerilmiştir. Kültür Merkezi’nin girişi bina içerisinde oluşturulan Ara Sokak’tan sağlanmıştır.

Çukurova İlçe Belediyesi Hizmet Binası ve Kültür Merkezi