1. Ödül, Cumhuriyet Mahallesi Spor Kompleksi ve Rekreasyon Alanı Proje Yarışması

Peyzaj Açıklama Raporu

Günümüz kentlerinde, yoğun yapılaşma ve hızlı çalışma temposu kentlileri doğadan ve doğal yaşam ortamlarından uzaklaştırmakta, kırsal mekanlara gün içinde ulaşımı olanaksız duruma getirmektedir. Bu nedenle kent yakın çevresindeki doğal özelliğini henüz yitirmemiş alanların, kent insanının spor ve rekreasyon gereksinimlerini karşılamak üzere, rezerv alanlar olarak korunup geliştirilmeleri zorunlu duruma gelmiştir.

Hazırlanan projenin temel amacı Aksaray Cumhuriyet Mahallesi ve yakın çevresi öncelikli olmak üzere kentsel ölçekte Aksaray’ın kültürel ve sosyal anlamda kalkınmasına katkıda bulunmak ve bu kalkınmada spor ve rekreasyonun ön plana çıkartılmasını sağlamaktır.

Spor, en üst seviye olan olimpiyatlardan başlangıç aşaması olan amatör seviyeye kadar çağdaşlığı ve barışçı mücadeleyi içinde barındırmaktadır. Spor temelinde sporcunun kendi kendisiyle yarışması hatta bu bağlamda kendini terbiye etmesi ve sağlıklı bireyler oluşturulmasında çok önemli bir yere sahiptir.

Proje kapsamında alanda oluşturulacak açık- kapalı spor kompleksleri sayesinde öncelikle amatör seviyeden başlamak üzere yerel spor kültürünün gelişmesi desteklenecek ve genç nesiller sportif kültürle büyüyeceklerdir. Bu bağlamda projenin hedefi gelecek yirmi yılda Aksaray’ın yerel ve bölgesel ölçekte spor merkezi haline dönüştürülmesi, kendini ulusal ve uluslararası platformda duyurmasıdır. Mevcutta Aksaray’da 12580 lisanslı sporcu bulunmakta fakat bu sayının sadece 2589’u faal olarak spora devam etmektedir. Bu oran insanların spora başlayıp daha sonra şartlar ve süreçlerden ötürü sporu bıraktıklarını göstermektedir. İl genelinde sporla uğraşanların sayısına baktığımızda nüfusun %0.68’ını oluşturmaktadır. Bu orana yurtdışından örnek vermek gerekirse Almanya’da %25’dir. Sporun bireylerin bedensel ve ruhsal gelişimleri üzerindeki olumlu etkisi bilinmektedir. Aksaray’ da nüfusun %45′ i 0- 24 yaş aralığındadır. Ön görülen hedef doğrultusunda sporun bireylerde hayat felsefesi olarak yerleştirilmesi adına amatör sporların ve sporcuların desteklenmesi ve ihtiyaç duyulan imkanların yaratılması gerekmektedir. Alanda tasarlanan spor kompleksi ve rekreasyon alanı projesi ile sisteme başlama ve sürekliliği yaratma olanakları sağlanacaktır. Alan içinde ihtiyaç programı dahilinde bir adet 60x90m çim saha, bir adet 40x60m üst örtülü halı saha, iki adet voleybol ve basketbol sahası, iki adet 20x35m tenis kortu ve bir adet açık hava bedensel gelişim alanı konumlandırılmıştır. Bunlara iki adet duvar tenisi ve antrenman sahası, bir adet okçuluk sahası, bir adet boccia ve badminton sahası ve tırmanma duvarı eklenmiş böylece alanın spor kimliğinin güçlenmesi amaçlanmıştır.

Spor odaklı tasarımı yapılan projede idman ve müsabaka alanları bütüncül bir şekilde düşünülmüş ayrıca alanın doğal özellikleri göz önünde bulundurularak koşu ve yürüyüş parkuru (1000m) alan içindeki ana aksla beraber oluşturularak sporcuların spor faaliyetlerini rekreasyonla bütünleştirmeleri sağlanmıştır.

Spor sahalarının bulunduğu alanın güney bölgesinde asıl amaç spor olmasına rağmen il genelinde yapılacak büyük organizasyonlar ve etkinliklerde(konser vb.) alanın daha rahat kullanılabilmesi için sahaların çevresinde bulunan çitleri ve üst örtünün kaldırılarak çok amaçlı bir alana dönüştürülmesi tasarlanmıştır. Alanın eğimli yapısı ve binadan oluşan görüş açısı da bu tasarımı destekleyici unsurlardan olmuştur.

Proje alanın kuzey batısında bulunan ve alanın en yüksek noktası olan parselde ana temayı oluşturan spordan yola çıkılmış ve ‘Başarı Anıtı’ ve ‘Anı Duvarları’ tasarlanmış, onun dışındaki alan doğal olarak bırakılmıştır. Bu alanda koruma-kullanım dengesine en üst seviyede dikkat edilerek yollar dahi birçok tasarım elemanı alanın doğal yapısından kopartılarak ayaklar üzerinde taşınmaktadır. Ayrıca üst kota çıkacak olan yol kentsel vista noktası oluşturmaktadır.

“Başarı Anıtı” ve “Anı Duvarları” öncelikle amatör sporcular olmak üzere sporla ilgilenen ve hatta ilgilenmeyenlerin bile ilgisini çekebilecek şekilde tasarlanmıştır. ‘Başarı Anıtı’ kent merkezinden görülebilecek hatta gece aydınlatmasıyla bir kat daha ilgi odağı olacak ve ulusal ve uluslararası müsabakalarda başarı simgesi olarak anılacaktır. Aksaray’da yapılan ya da Aksaray dışındaki müsabakalarda ödül alan sporcuların isimleri anı duvarına kazınarak ölümsüzleştirileceklerdir.

Ana aks üzerinde konumlandırılan çocuk oyun alanlarında çocukların bedensel gelişimlerinin yanında yaratıcılık ve öğrenme öğeleri ön plana çıkarılmıştır. Bu alanlarda topografyanın sunduğu imkanlar ele alınarak beş duyu organına hitap edecek ve keşfetmeyi vurgulayacak, hayal gücünü kullanmayı hedefleyecek şekilde tasarlanmıştır. Oluşturulan tepelerde çocukların yazın yuvarlanabilmeleri, kışında kayabilmeleri için tırmanma ve kızak parkurları oluşturulmuş, farklı uzunlukta ve büyüklükte borularla bağlantı sağlanarak ses algılarının gelişmesi sağlanmaya çalışılmıştır.
Tasarımı yapılan alanda ve yakın çevresinde oluşacak nüfus yoğunluğunun bu bölgede zaman geçirmesi ve dinlenmesi amacıyla koruluk tarzında yapılan alanların altında oluşturulacak kentsel piknik alanı ile kentlilerin alanı sahiplenmesi ve kullanma oranlarının arttırılması hedeflenmiştir. Dumansız piknik alanları olarak da niteleyebileceğimiz alanlarda konumlandırılacak piknik masaları ile kullanıcılara hizmet verilmesi planlanmıştır. Ayrıca alan içinde konumlandırılan büfelerden de hizmet sağlanabilecektir.

Arazinin topografik yapısının tasarıma yön verdiği en önemli yerlerden biri olan mimarinin devamı niteliğindeki amfi sistemi ve performans alanıdır. 800 kişilik amfi ve önünde bulunan çok amaçlı çim alan kullanıcıların farklı kullanım ihtiyacını karşılayabilecek nitelikte bir alandır.

Kentsel gelişim alanı içindeki çalışma alanı, doğal özelliklerini koruyan bir bölgededir. Konumu, özellikleri ve peyzaj değerleri ile öne çıkan çalışma alanında doğayla bütünleşmiş tasarım ilkeleri ortaya konurken, doğal değerlerin koruma-kullanma dengesi esas alınarak kullanım önerileri geliştirilmiştir. Alanın vadi özelliği ve kuru dere yatağı barındırması alanın olumlu değerlerinin başında gelmektedir. Bu değerler ile imar planı çakıştırılmış ve kuru dere yatağının alanın tasarımını destekleyici şekilde taşınmasına karar verilmiştir. Yeni oluşturulan su alanı doğal özelliklerinden uzaklaştırılmadan detaylandırılmıştır. Ayrıca kullanılan su kıyısı bitkileri ile derenin algısının arttırılması sağlanmıştır. Aksaray iklim şartları göz önüne alınarak oluşan olumsuz kış koşulları avantaja çevrilmiş alanın özellikle gençler ve çocuklar tarafından kullanımının devam etmesi adına kış aylarında doğal su öğesinin buz pateni pisti olarak kullanılmasına karar verilmiştir.

Vadi içindeki yaya sirkülasyonu ana aks(omurga) ve buna bağlanan kılcal yollar ve girişlerle sağlanmaktadır. Alanın kuzeyinde bulunan meydan birincil girişi temsil ederken alanın dört köşesinden kullanıcıları içeri alan ikinci girişler bulunmaktadır. Bunların dışında alanın birçok noktasından kılcal girişlerle ulaşım sağlanmaktadır.

Projenin temel bitkisel yaklaşımı proje alanının doğal yapısını koruyucu ve vurgulayıcı niteliktedir. Şev tutucu bitkilerin yanında su kıyısı bitkileri de tercih edilerek doğal türlerin kullanılmasına dikkat edilmiştir. Projenin bitkisel tasarımında özel peyzaj alanları düşünülerek mekanlar oluşturulmuştur. Bu özel peyzaj alanları kaya bahçesi, soğanlı-yumrulu bitkiler bahçesi, aromatik ve tıbbi bitkiler bahçesi alanda oluşturulmuştur.

Alan çevresinde bulunan mevcut araç sistemi ağı korunmuştur. İmar planında bulunan 18, 19 ve 9 numaralı park alanlarının arasından geçen araç yolları alan bütünlüğünü bozması nedeniyle kaldırılmış ve çevre yollarla trafik çözümü sağlanmıştır. Proje alanına ulaşımda farklı ulaşım tiplerine göre tasarım geliştirilmiştir. Bunlar yaya, bisiklet, toplu taşıma ve bireysel otomobillerle olmak üzere farklılaşmıştır. Bisiklet yolları kullanıcıların alan çevresinde ve yakın çevrede ulaşım rahatlığı sağlarken alan içerisinde de istedikleri her noktaya gidebilmelerini sağlayacak özellikte tasarlanmıştır. Alan çevresinde 7 noktada toplu taşıma durağı bulunmaktadır. Alanın çevresinde otopark alanları oluşturulmasının dışında alanın batısında bulunan Pazar alanı Pazar kurulduğu günlerin dışında otopark alanı olarak kullanılabileceği öngörülmüştür.

Mimari Açıklama Raporu

Aksaray Belediyesi Spor Kompleksi ve Rekreasyon Alanı Proje Yarışması çerçevesinde istenilen tüm fonksiyonların tasarlanmasındaki en belirleyici unsur arsanın şekli ve topografik yapısı olmuştur. Arsanın, oldukça köşeli şekli ve dik yamaçlarının binanın formunda ve temel tasarım karalarında etkisi ve katkısı fazla olmuştur.

Binaların yerleşim kararında gerek Açık Spor Alanları ile Kapalı Spor Kompleksinin ve gerekse de Kapalı Spor Kompleksi ile Gençlik Merkezi binalarının bütünlüğü ön planda tutulmuştur. Böylelikle tüm fonksiyonların tek merkezden hizmet verebilmesi ile görsel ve fiziksel bütünlük sağlanmış, tüm işletme maliyetleri düşürülmüştür. Arsanın Güney kısmında yer alan görece az eğimli alanlar, Açık Spor Alanlarının yerleşimi için uygun bulunmuştur. Dolayısı ile binanın, arsanın Güney kısmındaki düzlüğe hakim konumdaki Batı yamacına sırtını yaslayarak, arazinin bir parçası olarak konumlanması hem araziye uyumlu silütte bir yapı oluşturmak ve hem de Açık Spor Alanları ile bütünlük oluşturmak bakımından oldukça olumlu olmuştur.

Kapalı spor salonunun Batı cephesinin şeffaf olarak tasarlanması ile bir taraftan gün ışığından maksimum faydalanma sağlanırken, diğer taraftan yukarıda bahsedilen Açık Spor Alanları ile görsel bütünlük kurulabilmiştir. Kapalı Spor Salonunun tribünlerinde oturan izleyici aslında açık hava spor aktivitelerinden de haberdar olabilecektir. Bu görsel bütünlük fonksiyonun gerektirdiği zamanlarda basit bir perde sistemi ile izole edilebilecektir. Sırtını yamaca dayayan tribünleri ile bina arsanın topoğrafik yapısı ile uyum içinde adeta onun bir parçasıdır.

Arsanın eğimine tam olarak oturan binanın farklı kotlardan aldığı farklı girişleri ile fonksiyonun gerektirdiği izolasyonu ve aynı zamanda bütünlüğü sağlamıştır. 1014 kotundan ana girişini alan fuaye Gençlik Merkezi ile Kapalı Spor salonunun arasında konumlandırılarak her iki fonksiyona da hizmet etmesi sağlanmış, böylelikle alan kullanımlarında esneklik sağlanmıştır. Binanın kuzey ucunun havada kalacak şekilde kolonlar üzerinde yükselmesi ile altında kalan alanda peyzaj akslarının bağlanması ve mekan zenginliği sağlanmıştır. Gerek spor sahasının ve gerekse de fuaye bölümünün çatı ışıklığında kullanılan fotovoltaik camlar ile kontrollü doğal ışık sağlamak ve aynı zamanda elde edilen elektrik enerjisi ile işletme maliyetlerinin düşürmek amaçlanmıştır. Böylelikle bina enerji verimliliği konusunda örnek olma niteliği de kazanacaktır. Gençlik Merkezi Bölümünün tamamı ayrı bir girişi bulunmakla birlikte Kapalı Spor Salonları fuayesi ile de irtibatı sağlanmıştır. Gençlik Merkezi bölümü iki kat olarak tasarlanmış böylelikle daha sessiz ortam gerektiren satranç salonu, kütüphane vb. gibi mekanlar ile daha dinamik fonksiyonlu spor mekanları birbirinden ayrılmıştır. Konaklama Birimleri ise 1018 kotundan ayrı bir giriş almakla birlikte yapı bütünü içinde tasarlanmış böylelikle mahremiyetlerine zarar gelmeden diğer tüm fonksiyonlarla ilişki içinde olmaları sağlanmıştır.