1. Ödül (Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır Mezarı), İstanbul’un Mezarları Tasarım Yarışması

PROJE RAPORU

Elmalılı Hamdi Yazır’ın felsefi, ilmi ve edebi alanlardaki yetkinliğini referans alan mezar taşı tasarımı aynı zamanda mezarlığın konumunun doğurduğu fiziksel özelliklerden de yararlanılarak en etkili kullanımla ele alınmıştır.

Hâlihazırda bulunan mezar taşının kısa oluşu ve bu sebeple görünürlüğünün az olması özelliği Elmalılı Hamdi Yazır’ın Kur’an-ı Kerim’i çevirmedeki öncülüğüyle bir araya getirilerek fermandih ve aleni bir strüktür elde edilmesi amaçlanmıştır.

Mevcut taş kullanımı tekrarlanarak 15×20 cm bir mermer kullanılmıştır. Ürünün Marmara mermeri kullanılarak yazıların üzerine oyularak işlenmesi hedeflenmektedir. Ayrıca mezar taşı tasarlanırken mezarın baş kısmında yükselen ince uzun ağaç ve mezarın ayak kısmında bulunan taş dikkate alınmıştır. Mezarın üzerinde bulunan ince uzun ağaç ile birlikte dikey bir yönelim sergileyen mermer, 200 cm olan uzunluğu sayesinde mezarlığın dışından dahi görünür olmasını sağlayarak mezarlığın bulunmasına katkı sağlayacaktır. Köşeli kesilmesi ve ismin göz hizasında oyularak işlenmesi ile pürüzsüz yüzeye verilen boyut ve konumunu ayak kısmında bulunan taşı referans alarak konumlandırılması ile oluşur. Mezar taşının yüksekliği mütevazılıktan uzaklaşmadan mezarın yerini işaret ederken, mezarlığın geri kalan kısımlarıyla da uyuma dikkat edilmiştir. Uzaktan görünürlüğü amaçlanmış olan mezar taşı aynı zamanda yerleştirildiği pozisyonda ortama uyum sağlayan, ortamdan referans alan ve bu tutumunu aşırıya kaçmaktan çekinerek yapan bir duruş sergiler. Benzer mezar taşlarının tasarımına bakılarak tarihimiz açısından önemli olan bu mezar taşı tasarımında taşın yazısı, boyutu, malzemesi gibi özelliklerin belli sembollere referans olması göz önünde bulundurularak geçmişe saygıya değerleri hesaba katarak tüm bilgi birikimimizi günümüze taşımak amaçlanmıştır.

Mezar taşının yazısındaki Arapça “Huv’el-Bakî” yazısı, mezarın ayağında bulunan ve tasarımda korunan eski Türkçe harflerle yazılmış mezar taşının Talik hattı yazısından referans almıştır. “Huv’el-Bakî” yazısının hemen altında kaligrafi sanatı ile tırnaksız(sanserif) Roman Kapital harfler (kitabe harfleri, büyük harfler) ile “Elmalılı M. Hamdi Yazır” yazılmıştır. Latin harflerinin kullanıldığı mezar taşlarında, Roman Kapital yazı ve varyasyonlarının kullanımı oldukça yaygındır. Mezar yazısı tasarımında da Roman Kapital harflerininen güzel örneklerinden biri olan Trajan sütunundaki yazıların oranları esas alınarak yapılmıştır. Altındaki ‘Ruhuna Fatiha’ yazısında da yine Roman minüskül harfleri (küçük harfler) esas alarak tasarlanmış ‘Nyala’ yazı fontu kullanılmıştır. En alt bölümdeki doğum ve ölüm yıllarında kullanılan rakamlarda da yine Nyala fontu kullanılmıştır. Arapça harfler hariç (teknik sebeplerden dolayı) Latin harflerinin tamamının mezar taşına oyma şeklinin üçgen yiv olacak şekilde oyulması ve yivlerin siyaha boyanması taşı estetik ve okunurluk olarak öne çıkaracaktır.