1. Ödül (Optik Başkan Mezarı), İstanbul’un Mezarları Tasarım Yarışması

Proje Raporu

17. Optik Başkan (Mehmet IŞIKLAR) 24869

“Biri çıkıp gelse her şey yalan dese
Bu kapalı sensiz mezar olur bize
Gittiğin yerlerden yer tut Optik Başkan
Unutmayacağız seni inan Son Holigan!”

Beşiktaş taraftarının ‘Son Holigan’ olarak nitelendirdiği ve ardından hasretle besteler yaptığı Mehmet Işıklar ya da tribünlerde tanındığı ismiyle ‘Optik Başkan’ bir taraftar grubu lideri olmanın çok ötesinde, bir semte sembol olmuş, semtin ruhunun vücut bulduğu insanlardan biridir. Beşiktaş taraftar grubu Çarşı’nın kurucularından olan Optik Başkan, bir tribün efsanesi olarak ölümünden yıllar geçmesine rağmen yeni nesil futbol izleyicisinin belleğinde dahi önemli bir yer tutan aktörlerden biridir.

Üzerinde çubuklu siyah-beyaz formasıyla kollarını iki yana açmış duruşu, Optik Başkan’ı anıtsallaştıran belirgin bir ikonografi halini almıştır. Beşiktaş tribünlerinde, Beşiktaş sokaklarının duvarlarında ve Beşiktaş taraftar grubu Çarşı’nın da müdahil olduğu toplumsal hareketlerde altında kendisiyle özdeşleşen ‘Çok Sevdik be Abi!’ sloganı ile Optik Başkan’ın kollarını iki yana açmış bir görseli sıklıkla yer bulur. Semte ve takıma aidiyet, onun bu ikonografik görseli ve onunla özdeşleşen slogan ile sembolize edilir. Bu bakımdan geniş bir kitle için bir uzlaşıyı temsil eder.

Onunla özdeşleşen bu ikonografik duruş, kabir tasarımına aktarılmaya çalışılmıştır. Optik Başkan’ın annesi Nurten Hanım ve babası Abdullah Bey’in de medfun olduğu Işıklar Aile Kabristanı bütüncül bir tasarım ile ele alınmış, böylece, aile kabristanının bütünlüğü korunmuştur. Ancak, tasarım, aile kabristanı bütünlüğü içinde, Nurten Hanım ve Abdullah Bey ile Optik Başkan’ın kabirlerinin farklı ziyaretçi profil ve potansiyelleri ışığında ayrı olmasını gerektirmektedir. Aile Kabristanı, güneybatı yönünden hareketle Abdullah Bey, Nurten Hanım ve Optik Başkan’ın kabirlerini batı yönünden sınırlayan ve her üç kabre ortak bir baş taşı oluşturan, ardından, Optik Başkan’ın aile kabristanın kuzeyinde bulunan kabrini kuzey, doğu (ayak tarafından) ve güney yönlerinden çevreleyerek, tekrar kuzey yönüne dönen ve Optik Başkan’a ayrı bir baş taşı oluşturan siyah bazalt taştan bir çerçeve ile belirlenmiş, aile bireyleri ile Optik Başkan’ın kabri böylelikle birbirinden ayrılmıştır. Plan düzleminde bu bakımdan, Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün sembolü olan Kara Kartal’a bir göndermede bulunulmuştur. Abdullah Bey ve Nurten Hanım’ın kabirleri üzerinde bu çerçeveden ve aile kabristanı sınırlarından 10 cm koparılmış, yekpare siyah bazalt taştan meydana gelen 20 cm yüksekliğinde bir lahit yerleştirilmiş, isimler ve ölüm tarihleri bu lahdin üzerine işlenmiştir. Aile kabristana ortak bir baş taşı olacak şekilde güney batı yönünden başlayan, Optik Başkan’ın kabrini çevreleyen ve ona özel bir baş taşı oluşturan çerçeve, güneybatı köşeden kuzey batı köşeye ve kuzeybatı köşeden kuzeydoğu köşeye alçalarak devam eder. Optik Başkan’ın kabrinin ayak tarafında, kuzeydoğu köşeden, güneydoğu köşeye kadar, Nurten Hanım ve Abdullah Bey’in kabirleri üzerinde bulunan yekpare taşın yüksekliği ile eşit olacak şekilde yatay olarak ilerleyerek, güneydoğu köşeden itibaren yükselerek Optik Başkan’ın kabrini çevreler.

Çerçevenin, aile kabristanına ortak bir baş taşı teşkil eden güney – kuzey yönünde alçalan kısmı ile, Optik Başkan’ın kabrine baş taşı teşkil eden, güney – kuzey yönünde yükselen kısmı birbirine zıtlık oluşturarak aralarında bir açı meydana getirirler. Aile kabristanı ve Optik Başkan’ın kabrinin birleştiği düzlemde oluşan bu açı, bir yandan Optik Başkan’ın kollarını iki yana açmış ikonografik duruşunu sembolize ederken, diğer yandan, onun ömrünü adadığı Beşiktaş Jimnastik Kulübü’nün simgesi olan Kara Kartal’ın kanatlarına bir göndermede bulunur.

Kabre, ayak tarafından [doğu yönünden] yaklaşan ziyaretçi, Optik Başkan’ın kollarını iki yana açmış ikonografik duruşu ya da Kara Kartal’ın iki yana açılmış kanatlarını görmekte özgürdür. Beşiktaş Jimnastik Kulübü’ne referans veren herhangi bir logo, amblem vs., ya da Kara Kartal figürü ile Optik Başkan ikonografisine doğrudan yer verilmemiş, pop öğeler özellikle tercih edilmemiştir. Yalnızca, renk seçiminde, Optik Başkan’ın gönül verdiği siyah ve beyaz renklerinin dışına çıkılmamaya özen gösterilerek, siyah bazalt taştan meydana gelen kabristan çerçevesi ve lahit, aile kabristanı zemin ve çevresi ile Optik Başkan’ın özel bir çerçeve içine alınmış kabrinin üzerine serilen beyaz çakıl taşı tamamlanmıştır.