1. Ödül, Tarsus Şelalesi Turizm Tesisleri Mimari Proje Yarışması

PROJE RAPORU

Kucak

“Akdeniz’e bir kısrak başı gibi uzanan” Anadolu’nun bereketli Çukurova’sını nasıl sarıyorsa Toroslar; bundan ilhamla bina, billurdan bir Şahmeran gibi Berdan Irmağını kucaklar, ondan aldığıyla ona nimetler sunar; şelalenin şarkısına iki baştan ezgiler katar.

Bina

Projenin varlık nedeni Berdan Irmağına atılmış düğümdür: şelale. Yerleşim, şelaleyi odağına alan bir yay şeklinde belirdi. Bu yay ile şelale ekosistemi çevre taşıt yollarından soyutlandı. Su kenarı kendi dinginliğinde saklı tutuldu ve bir iç bahçeyle genişletildi.

Kuzey/Mimar Sinan Bulvarı ve doğu/Şelale Bulvarı yönleri araçlı kamusal gelişler için düzenlendi. Doğu yönünden açık hava sahnesinin, batı yönünde ise çok amaçlı salon, restoran ve açık havuz işlevlerinin servis girişleri sağlandı.

Yay biçimindeki binanın ortasına bir avlu önerildi. Şelale ekosistemi parsele doğru yayılma alanı buldu. Akdeniz meyve ağaçları ile donatılmış bu bahçe ile yeni bir odak yaratıldı. Restoran ve iki adet dükkân avlu etrafında kümelendi.

Hemzemin ilişki isteyen havuz işlevi ile açık hava sahnesi zemin kotta, avlunun iki yakasına, yayın iki ucuna yerleştirildi. Açık hava sahnesinin örtüsü binanın arkitektoniği içinde çözüldü. Havuz, rekreatif amaçlı açık bir havuz olarak tasarlandı. Her iki işlevin servis mahalleri aynı kotta kolay erişilir yakınlıkta çözüldü.

Çok amaçlı salon yapının ortasından giriş almak üzere, yayın havuzun bulunduğu ucunda, bir üst kota yerleştirildi. Salon, fuayesiyle birlikte tekil bir mekâna dönüşecek şekilde çözüldü; bahçe tarafında ve binanın nihayetinde sürekli bir balkonla çevrelendi. İhtiyaç duyulan sahne arkası mahaller bir dizi halinde bina yayının dış çeperi boyunca yerleştirildi. Bu servis aksı üzerinde bir balkon katı çözüldü. Salonun çeşitli işlevlere göre tefriş değişimi için servis aksı çeperince depolama nişi oluşturuldu. Servis asansörü ile bodrum kat deposuna erişim sağlandı. Kulis girişi için bina servis sırtından bağımsız bir giriş düzenlendi.

Kısmi bir bodrum kat yapılarak teknik mahallere yer ayrıldı. Geniş çukur bahçelerle personel hacimlerine temiz hava ve doğal ışık alındı.

Tüm işlevler (havuz, restoran, dükkân, salon ve açık hava sahnesi) bahçeye dönük bir yarı açık revakla birbirine bağlandı.

Taş köprü aksı bina giriş aksı ile örtüştürüldü. Bahçe yolları bu ana aksa eriştirildi. Tarsus kent merkezi yönünden gelişleri taşıyacak bu asal aks, köprü kemerleri ile suyun üzerinden geçer ve kemerli bir revakla çevrili meyve bahçesine erişir.

Açık araç otoparkları alanda üç ayrı yere dağıtıldı, böylece peyzaj lekesi olarak araç kümeleri küçültüldü ve yollara araç yoğunluğu pay edildi.

Seyir Terasları

İlke olarak, halihazır seyir terasları için yapılmış parke taşı döşemelerin kaldırılması ve ırmak yatağındaki adaların doğal örtülerinin açığa çıkarılması benimsendi. Açığa çıkan doğal zemin üzerine daha seyrek olmak üzere hafif, çelik karkasla yükseltilmiş ahşap seyir platformları önerildi.

Irmağın proje parseli yakası boyunca süren ve meyve bahçesinin güney ucundan geçecek bir doğu-batı peyzaj parkuru yaratıldı. Seyir terasları örüntüsü bu parkurla ilişkilendirildi. Parkur, batı yönünde sürdürüldü. Karşı kıyıda bulunun Haydar Aliyev Parkına paralel öngörülen peyzaj alanının omurgası olarak çalıştırıldı.

Irmak çevresindeki yeme-içme alanları korunarak, yapı malzemesi niteliklerinin iyileştirilmesi önerildi. Büyük ada parçası üzerindeki kafe yapısı, meyve bahçesi perspektifini şelaleye açmak amacıyla kiosk ölçülerine getirildi. Adadaki Karacaoğlan heykeli yüzü şelaleye döndürülerek adanın kuzey kıyısına taşındı.

Orta Avlu

Bir meyve bahçesi olarak kurgulanan orta bahçe, ilkbahar aylarında açan kokulu çiçekleriyle ziyaretçileri Akdeniz’in geleneksel bahçe kültürüne davet eder. Yürüyüş yolları ve oturma elemanları, bahçenin keşfedileceği ara kesitler sunar. Citrus aurantium (Turunç), Citrus reticulate (Mandalina), Citrus paradise (Greyfurt), Citrus limonum (Limon), Eriobotrya japonica (Yeni Dünya), Punica granatum L. (Nar) ve Citrus sinensis (Portakal) ağaçlarının oluşturduğu bahçe iç mekândan gelen akslarla ziyaretçileri dışarı taşır. Mikro iklimsel konfor ortamı sayesinde yaz aylarının sıcak günlerinde gölgelik bir alan yaratırken aynı zamanda hoş kokulu çiçekleri ve meyveleriyle çeşitli kuş türlerini de bu habitata davet eder. Orta avlunun tasarım kararında belirleyici unsur doğal ve kültürel peyzajı bir arada sunmak olmuş, bu anlamda bitkisel tasarımda doğal bitkilendirme tasarımı tercih edilmiştir. Oturma alanları, yer yer açılan ve gizli bir köşeye dönüşen meyve ağaçlarının arasına yerleştirilmiş, böylece kimi zaman kendi başına kalmayı kimi zamansa grup halinde vakit geçirmeyi olanaklı kılar.

Şelale Ekosistemi

Orta Avlu, konser alanı ve yeme içme alanları arasında köprü oluştururken Tarihi Taş Köprü’ye uzanan ana aksla ziyaretçileri şelale ekosistemini keşfetmeye davet eder. Şelale ekosistemi, bahar aylarında yoğun debisiyle akan Berdan çayı tarafından şekillendirilmiş taşlarla görkemli bir manzara sunar. Günümüzden 23-5 milyon yıl öncesinde oluşan konglemara taşlar, sürekli olarak suyun akışıyla şekillenmeye devam eder. Bitki örtüsünü oluşturan ağaçlar bu şelale ekosistemine uyumlu bir yaşam göstererek kimi zaman taşların arasından kimi zamansa suyun içinde küçük bir toprak yüzeyinde kendini gösterir. Okaliptüs ağaçları ve Çınar ağaçları diğer çalı ve bitki türleriyle şelalenin görsel manzarasını oluşturur. İşte ziyaretçiler, farklı kotlardaki ve yönelimlerdeki ahşap platformlar yardımıyla bu manzarayı izlemeye davet edilir. İkincil bir köprü ve Tarihi Taş Köprü ile şelalenin güney kıyısına geçebilen ziyaretçiler burada, farklı bir perspektiften şelaleyi ve yapıyı görme fırsatı bulur. Oturma ve uzanma birimleriyle seyir terasları, gözlem kulesi, balık tutma birimleri ve ağaç arası yürüyüş yolları burada devam eder.

Dere Koridoru

Dere aksı boyunca doğal peyzaj dokunun yeniden alana kazandırılması amaçlanmış olup ziyaretçilerin ince yürüyüş akslarıyla alanı kullanması sağlanmıştır. Mevcut peyzajdaki parçalanan bitkisel dokunun dere koridoru boyunca yeniden onarımı önerilmiştir. Öte yandan dere koridoru boyunca oyun, kuş gözlem ve küçük ölçekli buluşma istasyonları oluşturulmuştur. Bu istasyonlar, kullanıcıların kontrollü bir şekilde dere koridoruyla etkileşimini sağlarken aynı zamanda buluşma, dinlenme, kuş türlerinin gözlemlenmesi gibi rekreatif ihtiyaçlarını karşılamaya da yönelik tasarlanmıştır.