1. Ödül, Yöresel Mimariye Uygun Konut Projesi Yarışması

PROJE RAPORU

Ordu Tarihi, İklimi ve Coğrafyası

Ordu iline dair en eski yerleşme, şehrin kuzeybatısında Bozukkale adlı yerde kalıntılarına rastlanan Kotyora’dır. Günümüzde Karadeniz kıyısında bir merkezi olan Ordu, 19. yüzyılda küçük bir iskeleydi. Denize uzak kalan Bayramlı’nın (Eskipazar) giderek sönmesi ile eş zamanlı olarak hızlı bir gelişim gösteren Ordu, özellikle yüzyılın son çeyreğinde büyüdü. Ordu ilinin topraklarının tamamına yakını dağlarla kaplıdır. Kışları ılık, yazları nemli, yaz ve kış arasındaki sıcaklık farkının oldukça az olduğu bu tipik Karadeniz iklimi, sahilden başlayarak güneye doğru dağların doruklarına kadar devam eder. Hakim rüzgar yönü güney-doğudan kuzey-batıya doğrudur. Karadeniz ikliminde yağış getirmesinden dolayı kuzey ve kuzey-batı istenmeyen yöndür. İklim açısından istenen yönler önem sırasına göre doğu, güney ve batıdır. Dağların Kelkit vadisine bakan güney yamaçlarında ise yağışların azaldığı karasal iklim özellikleri görülür, kuzey yamaçlarında ise yaklaşık 1000 metreye kadar fındık bahçeleri çoğunluktadır. Ayrıca elma, armut, dut, şeftali, üzüm, incir, erik, kiraz gibi meyveler de yetiştirilmektedir.

Ordu Geleneksel Şehir Dokusu

Doğu Karadeniz Bölgesinin geleneksel yerleşim şekli, genelde bir tepenin doğuya bakan yamaçlarında başlar, düz kesimlerinde ise kıyıda bir iskele ve gerisinde ticaret alanları olarak kendisini gösterir. Yerleşme dokusunun belirleyici unsurları güneşlenme, manzara, hava sirkülasyonu vb. sebeplerdir. Mahalleler birbirinden doğal sınırlar ile ayrılmış olup komşuluk ilişkilerinin güçlü olduğu geleneksel mahalle kavramı gelişmiştir. Ordu’da; Doğu Karadeniz’in Bütün kıyı yerleşmelerinde olduğu gibi denize doğru uzanan bir tepe (Boztepe) ve bu tepenin doğuya bakan yamacında şehirleşme başlamıştır.

Proje Konumu

Proje Alanı Ordu’nun geleneksel yerleşim dokusunda da olduğu gibi Perşembe ilçesinin doğu yamaçlarından birine konumlandırılmıştır, ana yol güzergâhı üzerinden kolaylıkla ulaşılabilir durumdadır. Konutların doğu cephesi manzarayı gören geniş teraslara sahiptir. Perşembe, Doğu Karadeniz Bölgesinde Canik Dağlarının eteğinde, Ordu-Samsun Sahil Devlet Karayolu üzerinde tabii bir koy durumundadır, bir sahil ilçesidir. Kordon Tepe adlı küçük, fakat oldukça dik bir tepenin eteğine kurulmuştur. İlçenin Ordu merkezine uzaklığı 13 km’dir. En yakın havaalanı olan Ordu-Giresun havaalanına 30 km’dir.

Tasarım Yaklaşımı

Ordu’da duvar sistemleri genellikle ahşaptan, geleneksel inşa yöntemleriyle yapılır. Ordu genelinde ve Perşembe ilçesi özelinde kullanılan muska dolma sisteminin yapım tekniği ve kendine has estetik görünümü, dolma taşları kullanılmadan yeni yapılara uyarlanarak bir desen meydana getirildi. Bu desen ana mimari unsur olarak dış cephede kullanıldı. Karadeniz evlerinde önemli bir yeri bulunan ve manzaraya bakan teraslarda, yine Karadeniz mimarisinde en ilgi çekici yapı elemanlarından biri olan serenderlerin yapım tekniklerinden faydalanıldı. İnce fındık dallarının birbirine geçirilerek örülmesiyle oluşturulan serenderlerin örme sistemi teraslardaki panjurlara entegre edildi. Bu panjurlar sayesinde aynı zamanda ısı ve ışık konforu sağlanmış oldu.

Türk Evi genelinde ve Ordu evlerinin yapısal özelliklerinde de olduğu gibi plan odaların “Hayat” denilen ve günlük yaşantıdaki eylemlerin gerçekleştirildiği sofanın etrafında konumlandırılarak oluşturuldu. İç mekânda modern tasarım ve geleneksel çizgilerin kompozisyonu ile nitelikli görünüm ve ferah bir ortam meydana getirilmesi amaçlandı.

Ordu’nun engebeli arazi yapısına uygun olarak konutların kat adedi eğimle ilişkilendirildi ve araziye minimum müdahale ile topoğrafyaya uyumlu bir yerleşim oluşturuldu. Bodrum kat üzerine üç, iki ve tek katlı olarak tasarlanan konutlarda farklı ihtiyaç ve kullanım olanaklarına göre plan çözümlemeleri yapılarak konut tipleri çeşitlendirildi.

Fazla ve gereksiz hiçbir detay mahalle içerisinde yer almamakta; lüks yerine doğaya saygılı, geleneklerine ve kültürüne bağlı, çağı yakalamış ve ötesine geçebilmiş yaşam standartları yüksek bir hayat olgusu planlanmıştır.

Mahalle

Ordu’daki geleneksel konutlar daha çok geniş bahçeler içerisinde yer almaktadır. Arazinin engebeli yapısı ve bu yapıya göre şekillenmiş yollar bu bahçeleri birbirinden ayırmaktadır. Bu geleneksel yapıdan yola çıkılarak arazinin durumuna uygun olarak kütle yerleşimi ve vaziyet planı hazırlanmıştır. Mahalle kültürü yaşatılırken aynı zamanda güncel ihtiyaçlara da cevap verilmiştir. Yerleşim planı ve arazideki eğim sonucu hiçbir konut birbirinin önünü ve deniz manzarasını kesmemektedir.

Meydan ve Misafirhane

Konutların merkezinde bir meydan bulunmaktadır. Meydan aynı zamanda bir “Hayat” özelliği taşımaktadır. Meydanın altında bir misafirhane bulunmaktadır. Bu misafirhane, Ordu’ya gelerek geleneksel yaşam biçimini deneyimlemek isteyen insanlara bir örnek teşkil ederken aynı zamanda konaklama imkânı sunmaktadır. Buraya gelen misafirler ve burada yerleşik yaşayan insanlar arasında doğal sınırlar sayesinde hem mahremiyet sağlanmış hem de iletişime geçerek sosyalleşebilecekleri bir ortam hazırlanmıştır.

Çarşı, Lokanta ve Kahve

Köy meydanından yola çıkılarak kurgulanan bu meydanda her konutun kendi bahçesinde yetiştirdiği yöresel ürünlerin yanı sıra balık, hediyelik eşya ve el emeği ürünlerin satıldığı bir çarşı; aynı zamanda yöresel ürünlerden hazırlanmış, Ordu mutfağına has yiyeceklerin servis edildiği bir lokanta ve de yeri geldiğinde bir duraklama ve soluklanma noktası; yeri geldiğinde ise bir sosyalleşme ortamı haline gelen kahve yer almaktadır. Bu sayede dışarıdan gelen misafirler de Ordu mutfağına özgü lezzetleri tadarken karşılıklı bir kültür paylaşımı ortamına gireceklerdir.

Üretim

Burada yaşayan insanların kendi tarlalarında farklı bir ürün yetiştirmesi amaçlanmıştır. Bu durum çeşitliliği artırırken, bu çeşitlilik sonucunda insanlar bir diğerinde olmayan ürünü birbirleriyle paylaşarak komşuluk ilişkilerini güçlendireceklerdir. Ayrıca her bahçede yörede yetişebilen meyvelerin ağaçları da bulunmaktadır.

Sürdürülebilirlik

Dış koşulların insan yaşamıyla ters düşen etkilerinden korunmak; yaşamı kolaylaştıran, güzelleştiren etkilerinden yararlanmak Türk Evlerinde ilke olarak benimsenmiştir. Tasarlanan konut yapılarında özellikle yazın Ordu’da nem oranlarının da yüksek olması sebebiyle, iç mekân hava kalitesini artırmak, nem ve ısı konforunu sağlamak için cephede iki kat arasında oluşturulan açıklıklarla hem doğal havalandırma hem de doğal aydınlatma sağlanmıştır. Geleneksel konutlarda olduğu gibi taş ve ahşap kullanılarak yerel malzemeler tercih edilmiştir.

Su verimliliği ve yağmur suyu yönetiminin sağlanması açısından; hem güneş, hem yağmur, hem de rüzgârdan enerji üretebilen triboelektrik nanojeneratörler (güneş ışığından enerji üretiminin yanı sıra, yağmur damlalarının yüzeye çarpmasıyla yaptığı basınçtan ve rüzgârın yüzeyde oluşturduğu sürtünme kuvvetinden de enerji elde edebilen bir sistem) sayesinde, Ordu ve diğer Karadeniz yerleşmelerinde önemli bir enerji potansiyeline sahip olan yağmur damlalarından da yenilenebilir enerji üretimi önerisi getirilmiştir.