2. Mansiyon, Çekirge Meydanı Mimari, Kentsel Tasarım ve Peyzaj Tasarımı Yarışması

Proje raporu:

Strata

 Çekirge Meydanı, kentlilerin zamanla değişen çevresel, sosyolojik ve ekonomik koşulların pararlelinde artan periferide yaşama arzusunun yitirilerek kent merkezine dönüşün bir ifadesi olarak ele alınır. Kentli olmak kentte yaşamını sürdürme durumundan çok daha ötesini işaret eder, kent hayatına uyum sağlamış olmayı, kent kültürünü benimsemiş ve ona uygun biçimde yaşamayı bizlere anlatır. Kentin kültürel faaliyet ortamından yararlanmak, kentsel mekanın yarattığı enformel ortaklıkları ve donatılarının getirdiği bir yaşam biçimidir kentli olmak. Kentli olmanın hayatımıza kattığı görme – görülebilme, farklı olandan beslenebilme ve potansiyel karşılaşmaların mekanı olarak da kent meydanları biçimlenir. Bu oluşumun itici gücü yerin ve o yerlilerin hafızasıdır. Bu bağlamda önerilen projeyi yeni bir Çekirge Meydanı yaratmak olarak algılamak yerine değişen, değişmekte olan sosyo-kültürel ve ekonomik ihtiyaçların paralelinde yerin hafızasından kopmadan ve ondan bir şey koparmadan geliştirilen kentsel mekan şeklinde yorumlamak daha yerinde bir yaklaşım olur.

Bir sokaktan geçerken ulaşabileceğimiz üç ayrı avlu niteliğindeki meydanlar, kentliyi sokaklardaki kamusal fonksiyonlara dağıtan bir meydan olarak çalışır. Kullanımın çeşitlendiği bu sıralı avlular bizi ihtiyacımız olan yere yönlendirip, gerektiğinde de durup dinleneceğimiz, saatlerimizi geçirebileceğimiz birer kamusal alana dönüşürler.

+Topografik Referanslar ve Stratejiler

Çekirge Meydanı ve çevresi tasarımındaki en önemli kentsel tasarım motivasyonu mevcut dokuyu koruyan, yamaçlardaki doğayı meydana sızdıran ve doğal–yapılı çevre ilişkisini yere ait bir yaklaşım ile ele alan bir tasarım anlayışının benimsenmesidir.

Yerin hafızasındaki yeşilin eğimden inerek mevcut doku arasından Çekirge meydanına çözünerek sirayet etmesi sağlanır. Aynı zamanda Çekirge Caddesi, Hamam Caddesi ve 1. Murat Hüdavendigar Caddesi akslarının düğüm noktasının zemin altına alınarak farklı alt alanları birbirine bağlayan bir noktanın  platformlar ve arkadlar vasıtasıyla yeniden yorumlanarak kente kazandırılmasıdır. Bu yaklaşım doğrultusunda alanın topografyasındaki doğal kotlar ve öneri projenin kotları arasında bir çatışma olmamasına, aksine bir arada hareket edebilmesine özen gösterilir. Farklı kotlarda yer alan ve farklı karaktere sahip üç farklı meydan kurgusu bu vaadi gerçekleştirmeye yardımcı olur.

+Bağlamla İlişkilendirmede Tarihi Referanslar ve Örüntüler

Çekirge Meydanı üzerine düşünürken Bursa’nın tarihi bağlamını ele almadan, hafızada yer etmiş tipolojiler üzerine kafa yormadan bir söz söylemek sağlıklı olmazdı. Yukarıda planları eklenmiş olan tarihi referansların; birbirine sokularak türeme, örüntülerle genişleme, yarı açık hacimler tanımlamadaki yalın tektonikleri, ayrık fonksiyonları biraraya getirebilme gibi nitelikleri üzerine düşünülerek, ve bu nitelikleri Çekirge Meydanı kapsamında en yalın biçimiyle kullanarak, I. Murat Hüdavendigar Külliyesi, Eski Kaplıca gibi tarihi değerler görünür kılmaya çalışıldı. Aynı düşünceyle, alanın ticari hareketliliği, gündelik hayatı yaya odaklı canlandırma kurgusu ve hak ettiği alakayı görebilmesi adına arkad adı verilen yalın tektonik dilden yararlanıldı.

+Dönüşen Arkad

Meydan yüzeyleri yaratılırken ortaya çıkan platformların açık, yarı-açık ve kapalı mekan kurgusunu şekillendiren ana unsur olan ve yine yerin hafızasında sıkça karşımıza çıkan arkad tektoniği tasarımın omurgasını oluşturur. Önemli bir tarihsel ve mekansal bir referans olan arkad; alanın değişen, gelişen ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde yorumlanmıştır. Arkad; kimi zaman meydanı besleyen pazar yeri, ticari birimler ve seyir için bir mekan oluştururken, kimi zaman farklı meydan kotlarını biribirine bağlar, kimi zaman da genişleyerek bir seyir yolu olur ve kent müzesinin mekanı haline dönüşür. Bu bağlamda Bursa Hanlar Bölgesi, Isfahan Meydanı, Kapalıçarşı gibi doğu kültürü meydanlarında kentlinin aşina olduğu bir unsurun güncel yapım teknikleri ile yorumu Çekirge Meydanı’nda kendine yer edinir.

Ana meydanın altında yer alan yol ve otopark farklı katmanlar halinde ele alınmıştır. Verilen alan içerisindeki konumlanma, Külliye Meydanı(+207.00 kotu) ve Hamam Meydanı’nın(+193.00 kotu) Ana Meydan’da(+200.00 kotu) yer alan kamusal amfi ve etkinlik platformu ile buluşturulması ile sağlanır. Farklı niteliklerdekibu üç meydan yamacın topoğrafyasına eklemlenirken doğanın kendi tektoniği ile yapısallık arasındaki bu kesişimden alanın kentsel kurgu içerisindeki yeri şekillenir. Hem kendini hem de tarihi değerleri yalın bir biçimde görünür hale getirir. Meydanın bu şekilde genleşmesi sadece Çekirge’de yaşayanların değil tüm yerli kullanıcıların erişebileceği, yamacın kendine özgü dokusu ile bütünleşmiş yeni bir sosyal ve kamusal odağı meydana getirir.

Ana Meydan bu bütünleşmenin dinamik merkeziyken Külliye Meydanı ve Hamam Meydanı daha çok spiritüel ve düşünsel bir arınmanın görece daha sakin alanları olarak kente eklemlenir.

+Ayrı Karakterdeki Meydanların Bir Aradalığı

Yatay bir arakesit olarak tanımlayabileceğimiz Ana Meydan hem bir tavan hem de kentin zemini konumundadır. Bu zemin üzerinde barındırdığı boşluk ve doluluk dili ile düşey sistemin okunmasına aynı zamanda odak noktasının meydanlaşmasına aracılık etmektedir. Meydan kotunda yer alan galeri boşluğu meydan düzlemi – otopark – yol kotları arasındaki görsel, işlevsel ve mekansal sürekliliği sağlar. Yer altı otoparkını ve yolu tekinsiz bir alan olmaktan kurtarırken kente katılmasına yardımcı olur.

Ana meydan kotundaki yüzeyde rekonfigüre edilebilir etkinlik alanları ve peyzaj elemanları bulunur. Çekirge bölgesindeki kentli kullanıcı ve sosyal doku düşünülerek bu alanların festivaller, panayırlar ve sivil toplum örgütlerinin düzenleyeceği organize veya spontane etkinliklerin odağı olması düşünülmüştür. Burada yer alan forum ise meydana uzanan doğal eğimin bir uzantısı olarak ve yapılacak farklı açık alan etkinlikleri ve sivil toplum etkinlikleri için bir “serbest kent platformunu” oluşturur.

Ana Meydan’ın ve Külliye Meydanı’nın doğu yönünde uzanan arkad altındaki yarı açık mekanda önerilen “Çekirge Kent Pazarı” yerel ticari etkinlikleri destekleyen bir alt program olarak önerilmiştir. Belediyenin destekleyebileceği organik meyve/sebze, yerel ürünlerin alışverişinin yapılabileceği bu pazar alanı yakın çevredeki yerleşim alanlarına katkıda bulunur. Batı yönünde farklı bir karakterde, kapalı mekanları da içine alarak uzanan arkad ise Ana Meydan kotunu besleyen yerel ticari birimleri barındıran, Çekirge’nin kimliğini öne çıkaran, tanıtan, ancak bir yandan gündelik alışverişlerin de yapılabileceği  gölgelikli yarı açık bir mekan haline gelir.

Külliye Meydanı kotundaki tescilli yapıların bir kısmı mimari niteliklerinden ve kentsel hafızasındaki yerleri nedeni ile meydana açılan bir bilgi kutusu olarak yeniden işlevlendirilerek kullanıma açılmıştır. Külliye Meydanı’ndaki bu yapılar içine serpiştirilen kütüphane, kıraathane, medyatek, atölyeler ve küçük konferans salonları ile bu külliye bölgesinin meydanın kültürel ve entellektüel omurgasının oluşumuna katkıda bulunulur.

Külliye Meydanı kotuna (+207.00 ) açılan ve arkadın bitiminde rastlanan , kent hafızasından gelen eserler ile oluşturulmuş bir Çekirge Tarihi Kent Müzesi de bu omurganın oluşmasına katkıda bulunur. Külliye Meydanı’nın Kent Müzesi kotu ile birleştiği yüzey ise dinginliğin, arınmanın ve seyrin bir yolu olarak düşünülmüştür.